رییس سازمان زندانها و اقدامات تامینی جمهوری اسلامی در واکنش به درخواستها برای بازدید از زندان اوین که از سوی گروههای کمیسیونی و غیرکمیسیونی نمایندگان مجلس و به دنبال موارد مشکوک مرگ بازداشتشدگان اعتراضات سراسری دی ماه مطرح است، گفت سالانه صدها بازدید از زندانها صورت میگیرد. علیاصغر جهانگیر همچنین مدعی شد در بسیاری از این بازدیدها و در صحبتهایی که با زندانیان میشود، آنها سپاسگزار نظام زندانبانیاند. البته به گفته او گلهها و اشکالاتی هم مطرح میشوند که بخش عمده آنها به کمبود اعتبارات بر میگردند.
علیاصغر جهانگیر که چهارشنبه ۴ بهمن در جلسه مدیران روابط عمومی زندانهای سراسر کشور سخن میگفت، از روابط عمومیها خواست با اطلاعرسانی به موقع و دقیق، «باب شایعهسازی» را ببندند.
جهانگیر گفت که در «جریانات اخیر» تهمت بزرگی به سازمان زندانها زده شده است. اشاره به طرح موضوع خوراندن دارو به بازداشتشدگان که سازمان زندانها آن را تکذیب کرده است: سازمان زندانها مجبور کردن زندانیان به مصرف هر گونه دارویی را تکذیب کرد
با وجود این تکذیب، روایتهای متعددی درباره توزیع متادون در میان بازداشتشدگان اعتراضات اخیر در رسانههای مختلف و شبکههای اجتماعی منتشر شده است.
جهانگیر اما این «شایعهسازی»ها را کار دشمنان داخلی و خارجی دانست و گفت آنها تلاش میکنند «ارزشهای نظام» را از طریق شایعهسازی زیر سوال ببرند.
رییس سازمان زندانها با توصیف آنچه که به گفته او در زندانهای جمهوری اسلامی میگذرد، گفت: «در زندان ما با افرادی سر و کار داریم که قانون گریز هستند و این قانون گریزی به نحوی است که بعضی از این افراد تلاش میکنند آن را در زندان نیز ادامه دهند. روابط عمومیها باید تلاش کنند مرزهای قانونی را در درون زندانها روشن کنند چرا که وقتی فردی در داخل زندان قانون شکنی میکند این رفتار به شدت قابل تکثیر است و گاهی با یک حرکت و قانون گریزی یک تهمت بزرگ مطرح میشود و در اینجا روابط عمومیها با روشنگری باید افکار عمومی را اقناع کنند تا جایی برای فرصت طلبان فراهم نشود و این یک وظیفه مهم است.»
جهانگیر از «هزاران فعالیت» در زمینه حرفهآموزی، آموزش، بهداشت و درمان در زندانها و برای زندانیان خبر داد و گفت این فعالیتها اغلب شناخته شده نیست و نقش روابط عمومیها در تبیین و شناساندن این فعالیتها انکارناپذیر است.
با توجه به گزارشهایی که از زندانهای سراسر کشور منتشر میشود اما به نظر میرسد این فعالیتها برای خود زندانیان نیز شناخته شده نیست و دستکم به شمار زیادی از آنان ارائه نمیشود. ساختمان اغلب زندانها دچار فرسودگی هستند، غذای مناسب و کافی در اختیار بسیاری از زندانیان قرار نمیگیرد و خبرهای زیادی درباره محروم ماندن یا محروم کردن زندانیان از دسترسی به خدمات پزشکی و درمانی منتشر میشود. نمونهها: زندان رجایی شهر: وضعیت زندانیان همچنان نامناسب است و آرش صادقی، همچنان محروم از خدمات درمانی و ملاقات و دیدار با همسر
با وجود ادعای جهانگیر درباره انجام هزاران بازدید سالانه از زندانها در ایران، جمهوری اسلامی در طول بیش از ۲۰ سال گذشته اجازه بازدید افراد، نهادها و سازمانهای مستقل حقوق بشری را از زندانهایش نداده است. همچنین از سال ۲۰۱۱ که سازمان ملل متحد پس از حدود یک دهه وقفه بار دیگر برای ایران گزارشگر ویژه حقوق بشر تعیین میکند، هیچ یک از این گزارشگران (احمد شهید و عاصمه جهانگیر) اجازه و فرصت ورود به ایران و بازدید از زندانها را پیدا نکردهاند.
از سوی دیگر اما بازدیدهایی از زندان اوین تهران صورت گرفته است که فعالان حقوق بشری آنها را نمایشی خواندهاند و به ترتیب داده شدن چنین بازدیدهایی شدیدا اعتراض کردهاند.
آخرین نمونه از این ماجراها به بازدید ۱۴ تیر ماه ۹۶ سفیران خارجی از زندان اوین برمیگردد: سفرای خارجی را به بازدید زندان اوین بردند
سازمان عفو بینالملل در گزارشی انتقادی درباره این بازدید، ضمن محکوم کردن آن نوشت: «…این افراد تنها به بخش کوچکی از زندان در بندهای چهار و هفت برده شدهاند که بیشتر زندانیان در این بندها زندانیانی ثروتمند به شمار میروند. آنها اغلب به دلیل جرایم مالی محکوم شدهاند و با استفاده از منابع مالی خود امکانات مختلفی را برای خود فراهم کردهاند. امکاناتی نظیر فرش، پرده، تلویزیون، تهویه مطبوع، وسایل آشپزخانه و ….»
در این گزارش آمده است که پیش از برگزاری این بازدید، مسئولان زندان عدهای از زندانیان را به بخشها و مناطق دیگر زندان منتقل کردهاند تا ازدحام جمعیت در زندان مشخص نباشد و دیوارها هم رنگآمیزی شوند.
- در همین زمینه: گزارش کانون مدافعان حقوق بشر به گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در خصوص بازدید سفرای خارجی از زندان اوین
به دنبال بازداشتهای گسترده پس از اعتراضات سراسری دی ماه و مرگ مشکوک شماری از معترضان در بازداشتگاهها و طرح درخواست بازدید از اوین از سوی نمایندگان، بار دیگر ضرورت انجام بازدیدها و تحقیقات مستقل از زندانها در مرکز توجه قرار گرفته است.
با وجود انتشار خبر موافقت با بازدید نمایندگان عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس از زندان اوین اما هنوز چنین بازدیدی انجام نشده است.
پیش از این رها بحرینی، پژوهشگر سازمان عفو بینالملل در گفتوگو با زمانه، ضمن استقبال از انجام شدن چنین بازدیدی ابراز امیدواری کرد که این امر مقدمه بازدید مستقل از سوی بازرسان بینالمللی باشد: