در پی هشدار آمریکا به روسیه در مورد معامله نفتی باایران، اخبار ضد و نقیضی در مورد تفاهم نامه‌ ایران و روسیه منتشر شد. دولت روسیه امضای توافق‌نامه نفتی با ایران را رد کرد و بیژن زنگنه وزیر نفت ایران هم امضای قراردادنفتی با روسیه را شایعه خواند و گفت: امضای قرارداد با روسیه برای فروش نفت ایران صحت ندارد.

Iran Russia
الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه در کنار بیژن زنگنه وزیر نفت ایران

دیوید کوهن معاون وزارت دارایی آمریکا  پس از انتشار خبرهای احتمالی  امضای توافق نامه نفتی تهران و مسکو گفته بود: در صورتی که تهران و مسکو طرح معامله نفت در برابر کالا را عملی کنند آمریکا تمام نهادهایی را که در این برنامه دست داشته باشند تحریم خواهد کرد.

دولت روسیه چند ساعت پس از امضای توافق‌نامه نفتی که سه شنبه ۱۴ مرداد در مسکو بین الکساندر نوواک وزیر انرژی روسیه و بیژن زنگنه وزیر نفت ایران امضا شد، آن را تکذیب کرد. در بیانیه‌ای که روز بعد منتشر شد، روسیه یک گام دیگر پس نهاد و نه تنها هیچ رقمی  برای میزان نفت صادراتی – تهاتری –  از ایران تعیین نکرد بلکه از اشاره به چارچوب زمانی عملی شدن این توافق‌نامه نیز طفره رفت.

تایید و تکذیب‌ها مربوط به محتوای توافق‌نامه هستند. رسانه‌های روسی نوشته‌اند که دو کشور همکاری نزدیکی در بخش‌های احداث و نگهداری تاسیسات تولیدی، توسعه زیرساخت‌های شبکه برق، بخش نفت و گاز و تجارت ماشین‌آلات، تجهیزات، کالاهای مصرفی و محصولات کشاورزی خواهند داشت.
خبرگزاری ایتارتاس روسیه گزارش داده انتظار می‌رود کمیسیون بین دولتی ایران و روسیه نشست دیگری را در روزهای نهم و دهم سپتامبر در تهران برای بررسی اقدامات ملموس‌ برای اجرای برنامه‌های توسعه‌ی تجاری برگزار کند.

اما موضوع قرارداد تهاتری دو کشور هم‌چنان بحث برانگیز است. داستان تهاتر نفتی ایران و روسیه از سال ۲۰۱۱ و زمانی آغاز شد که فروش نفت ایران با چالش‌های جدی روبرو بود. خبرگزاری رویترز زمستان سال ۲۰۱۴ از مذاکرات ایران و روسیه به منظور مبادله نفت در برابر کالا و مواد خوراکی خبر داده و نوشته بود: در صورتی که دو طرف به توافق برسند، مسکو روزانه بیش از ۵۰۰  هزار بشکه از نفت ایران را در برابر صادرات کالا و تجهیزات خریداری می‌کند .

روزنامه «کومرسانت» چاپ روسیه نیز در مورد قرارداد پنج ساله و بیست میلیارد دلاری تهران و مسکو گزارش داد: «براساس توافق بین دو کشور، روسیه روزانه ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام از ایران در برابر کالاهای مصرفی وارد می‌کند .این مقدار نفت یک پنجم تولید کنونی ایران و نیمی از صادرات  نفتی ایران را شامل می شود.»

با وجود این که دولت روسیه، امضای توافقنامه تهاتری یادشده را رد کرد اما اخبار توافق احتمالی به بازارهای اقتصادی آمریکا لطمه زد. به نوشته روزنامه «دیلی تلگراف» سهام چند شرکت انرژی از جمله «اکسون موبیل» کاهش یافت.

مجله تایم نیز نوشت: قرارداد نفتی میان تهران و مسکو بخشی از تلاش‌های پوتین برای انتقام‌جویی از آمریکاست.

به نوشته ایسنا، سناتورهای آمریکایی تهدید کرده‌اند امضای این قرارداد می‌تواند تحریم‌های ایران را باز گرداند.

اما پرسش‌های روز در باره معامله نفتی ایران و روسیه:

●  با وجود این که این قرارداد برای روسیه بسیار سودمند است چرا آن را رد کرده است؟

●  چنین معامله‌ای با روسیه برای ایران چه فایده‌ای دارد؟

●  نزدیک‌تر شدن ایران و روسیه برای بستن این قرارداد یک نقطه ضعف دارد و آن خود مذاکرات ایران و ۱+۵  است.توافق پایانی سبب خواهد شد تا ایران در ازای محدودیت در برنامه هسته‌ای از تحریم رهایی یابد. بنابراین برای  همکاری نزدیک‌تر با روسیه و چین وترکیه، ساده‌انگارانه برخورد نمی‌کند.

●  آیا حسن روحانی همچنان برای رسیدن به توافق با قدرت‌های بزرگ بر سر مساله هسته‌ای تردید دارد؟

این پرسش‌ها را رادیو زمانه با جمشید اسدی استاد اقتصاد در پاریس و رضا تقی‌زاده کارشناس سیاسی و مسائل مربوط به مذاکرات هسته‌ای در گلاسکو  در میان می‌گذارد.

فایل صوتی را بشنوید: