از آزادی یواشکی تا تظاهرات علیه بی‌حجابی

ساغر غیاثی: «این‌که ظرف چند روز ۳۰ هزار نفر را جمع کنیم و آنها را از طریق لایک و کامنت در تعامل قرار دهیم اتفاق مثبتی است. تنها حضور در خیابان کنش نیست. این رفتارها و اعتراض‌های مجازی می‌تواند مقامات مسئول را به واکنش وادارد.»

یکی از آنها در گفت‌و‌گو با «رادیو زمانه» می‌گوید: «چرا عده‌ای فکر می‌کنند این حرکت نمایشی است و فایده‌ای ندارد؟ در حالی که عده‌ای از مبارزه رادیکال و غیر ممکن حرف می‌زنند، ما یک گام عملی برداشته‌ایم. انعکاس این خبرها، این فکر را در میان بقیه هم ایجاد می‌کند که حجاب اجباری خواست عمومی جامعه نیست.»

ساغر غیاثی، فعال حقوق زنان، دلیل برخی از این مخالفت‌ها را جا نیفتادن نقش شبکه‌های مجازی می‌داند: «عده‌ای می‌خواهند واقعیت این فضا را با تکیه بر کلمه مجازی از آن بگیرند. ما نیاز به بازتعریف فضای عمومی داریم. گویی که اگر ۱۰۰ نفر از این زنان در خیابانی تجمع کرده بودند آن را کنش می‌دانستند؛ در حالی که این نگاه سنتی است. لزوماً نباید اینطور باشد. در دنیای امروز اگر کسی حرف نژادپرستانه بزند، شبکه‌های مجازی این قدرت را دارند که از همین طریق او را به عذرخواهی وادار کنند.»

او همچنین معتقد است که باید ظرفیت فضاهای عمومی جدید را جدی گرفت: «این‌که ظرف چند روز ۳۰ هزار نفر را جمع کنیم و آنها را از طریق لایک و کامنت در تعامل قرار دهیم، اتفاق مثبتی است. تنها حضور در خیابان کنش نیست. این رفتارها و اعتراض‌های مجازی می‌تواند مقامات مسئول را به واکنش وادارد مثلاً چند روز قبل، اعلام شد که یک باغ وحش به علت اعتراض در شبکه‌های مجازی بسته شده. این یک عکس‌العمل سریع است و اهمیت این کنش‌ها را نشان می‌دهد. همانطور که اکنون می‌شود در فضای مجازی میتینگ برگزار کرد و وبینار داشت، می‌توان کمپین‌سازی هم کرد.»

این فعال زنان معتقد است این حرکت ظرفیت این را دارد که به یک کنش فعال تبدیل شود: «در این صفحه افرادی حضور دارند که برای مشارکت در صفحه عکس‌های جدید انداخته‌اند، یعنی فرد بلند شده، از خانه بیرون رفته، همراه خانواده عکس گرفته، یعنی وادار به کنش شده است. او رفته و در خیابان این کار را کرده. مثل تجربه انتخابات ایران در سال ۸۸، ما از این طریق سانسور حاکمیت را به هم می‌ریزیم. تک صدایی را به هم می‌ریزیم و صدای خودمان را بلند می‌کنیم. به علاوه، در شرایطی که تحت سرکوب هستیم، باید بیشتر قدر این امکانات و تعامل‌ها و گفت‌و‌گوها را بدانیم. ما از این طریق همدیگر را پیدا می‌کنیم. امکان گفت‌و‌گو پیدا می‌کنیم. در همین صفحه عده‌ای کامنت می‌گذارند که مثلا حالا یک دقیقه آزادی پیدا کند چه می‌شود؟ یا می‌خواهید لخت شوید؟ این افراد از جاهای مختلف ایران هستند که ما به آنها دسترسی نداشتیم. این فرصت ایجاد شده که عقاید، پیرامون مسأله حجاب به بحث گذاشته شود؛ فرصتی که ما معمولا نداریم.»

گرداننده صفحه آزادی‌های یواشکی زنان هم، در پاسخ به برخی از انتقادها می‌نویسد: «می‌گویند چرا فیس‌بوک را تبدیل به آلبوم شخصی‌تان کردید؟ پاسخ ساده است، چون هیچ گاه زندگی واقعی‌مان را در رسانه‌های رسمی کشورمان ندیدیم. آنچه تلویزیون‌مان نشان می‌دهد از زنان، ما نیستیم. آنها تصاویر رسمی زندگی شخصی همه ما نیست. ما رنگارنگ و متفاوت‌ایم. چه جایی بهتر از شبکه‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک که بتوانیم خودمان رسانه خودمان باشیم و بگوییم که زن ایرانی فقط آن نیست که در تلویزیون ایران می‌بینی.»

نشانه‌های عمومی‌تر شدن خواستی اجتماعی

در حالی که برخی فعالان مدنی موضوع حجاب را اولویت مسائل زنان نمی‌دانند؛ برخی فعالان زنان معتقدند حجاب اولین آزادی‌ای بوده که جمهوری اسلامی در ایران سلب کرده است و همین مسأله اهمیت آن را نشان می‌دهد.

یک عضو فیس‌بوک: «من برای رشد کردن در کارم در زندگی‌ام به چیزی فراتر از تعصب محتاجم که بتوانم چند روزی برای خودم بروم یکوری و تنها باشم که بتوانم سفر کنم با دوستانی که شادم می‌کنند که دلم برای خندیدن تنگ نشود.»

حضور این زنان و خواسته‌ها و احساسات‌شان نشان می‌دهد چنین اولویتی ایجاد ‌شده و دست‌کم برای گروهی از آنان این اولویت وجود دارد. از طرفی استقبال مخاطبان از چنین ایده‌ای، نشانگر این است که این مسأله خواست طبقات گوناگون از شهرهای مختلف است و فقط به طبقه متوسط بالای شهر تهران محدود نمی‌شود.

ساغر غیاثی می‌گوید: «حجاب پاشنه آشیل جمهوری اسلامی است، نماد و هویت آن. این کار دهن کجی به چند دهه فرهنگ‌سازی آنهاست. چون به هر حال ما نسبت به حجاب بی‌طرف نیستیم. حجاب یکی از ستم‌های جنسیتی است که محدود به زن ایرانی و اسلام هم نیست. من حجاب را یک ستم جنسیتی می‌دانم. حق نقد به موضوع حجاب وجود دارد.»