بزرگداشت یک شخصیت تاریخی يا گسترش فاشیسم؟

چند سالی است که − علاوه بر حکومت اسلامی و وابستگان آن که مستقیم و غیر مستقیم، رسمی و غیر رسمی از استقبال مردمان و حضورشان در پاسارگاد در روز کورش بزرگ و لحظه سال تحویل جلوگیری می‌کنند − دیگرانی نیز هستند که، درست در آستانه‌ی روز کوروش بزرگ، مطالبی را علیه کوروش و یا علیه کسانی که در بزرگداشت این روز می‌کوشند منتشر می‌کنند، و بی آنکه اشاره‌ای به وضعيت اسفناک کشور و تلاش مردم گريزان از حکومت اسلامی در راستای بزرگداشت نقاط روشن تاريخ شان اشاره‌ای داشته باشند، می‌کوشند تا آنان را با برچسب زدن‌های بی‌پایه از اين کار باز دارند.

در اين گونه نوشته‌ها کوشش می‌شود تا با شعبده‌بازی‌های زبانی و در هم کردن دوغ و دوشاب اين پيام به مردم داده شود که شما اگر يک روز، آری فقط يک روز، از تقويم تان به گراميداشت مردی اختصاص دهيد که جهانيان در برابر بزرگ منشی و دهش مهم اش به تاريخ بشريت لب به تحسين می‌گشايند، آن هم در زمانه‌ای که ايران همچون خانه‌ی تعصب و فرهنگ ستیزی و زندان و شکنجه و اعدام شناخته می‌شود، نژادپرست یا فاشیست هستید.

و امسال نيز، علاوه بر اعلامیه‌ی علنی حکومت اسلامی خطاب به گردانندگان تورهای مسافرتی مبنی بر اينکه از اول تا دهم آبان ماه نمی‌توانند مردمان را به پاسارگاد ببرند، چند مطلب هم از سوی مخالفین کوروش بزرگ و روز او در سایت‌های مختلف منتشر شده که یکی از آن‌ها به راستی تکان دهنده است؛ و از آنجا که این مطلب در سایت معتبری چون سايت «رادیو زمانه» منتشر شده، لازم می‌دانم، با ذکر مقدماتی، به صورتی مختصر به آن بپردازم.

مخالفین و موافقین کوروش بزرگ به طور کلی

موافقین:

• الف : کسانی که از کوروش بزرگ به عنوان پیامبر و قدیس و نجات دهنده نام می‌برند و آرزوهای خود را برای بازگشت به دوران او در قالب مطالبی بیان می‌کنند.
• ب: کسانی که از کوروش به عنوان حربه‌ای سیاسی استفاده می‌کنند و سعی می‌کنند که به نام او علیه جمهوری اسلامی مبارزه کنند.
• پ: کسانی که به کوروش بزرگ علاقه و احترام نشان می‌دهند، اما نه در راستای بازگشت به دوران باستان، بلکه به خاطر صدور فرمان او در ارتباط با آزادی مذاهب، حق انتخاب مسکن، حدف بیگاری و دیگر نکاتی که در منشور او وجود دارد و اکنون مردمان ایران فاقد همان‌ها هستند. اين افراد مایلند که در بزرگداشت روز او شرکت کرده (حضوری یا در دنیای مجازی) و او را به عنوان یک یک نماد ملی و تاریخی گرامی بدارند.

مخالفین:

• الف: کسانی که کوروش را «مظهر قوم فارس» می‌دانند و با رکیک‌ترین و زشت‌ترین کلمات به کوروش و علاقمندان او ناسزا می‌گویند.
• ب: کسانی که او را به خاطر «امپراتور بودن»، «طاغوتی بودن» و یا به خاطر جنگ‌هایی که کرده قابل تایید و احترام نمی‌دانند.
• پ: کسانی که در دو سه ساله اخیر پیدایشان شده و با زبانی ظاهراً منطقی می‌خواهند علاقه و احترام به کوروش را همچون امری نژادپرستانه مطرح کرده و هزاران هزار ایرانی را که در روزهای کوروش بزرگ و نوروز برای ادای احترام به آرامگاه او می‌روند «نژادپرست» بخوانند.

گزارش سايت راديو زمانه

گزارشی را که می‌خواهم در اين مطلب به آن بپردازم با عنوان “ایرانی آریایی و «حزب نازی ایران»، چالش نژادپرستی و تبعیض” از جنس مخالفین نوع آخر است که به شکلی غیر مسئولانه و به مدد به کار گرفتن ژورنالیسمی هوچی‌گرانه، که هیچ تناسبی با نشریه‌ی زمانه ندارد، با عنوان کردن مطالبی با برچسب‌های «ایران آریایی»، «حزب نازی ایران»، و «نژادپرستی»، اولا سعی دارد نشان دهد که مسئله نژادپرستی به سبک فاشیسم هیتلری در ایران به سرعت در حال رشد است و ثانياً به شکلی کاملاً غیر منطقی می‌خواهد که این نژادپرستی و فاشیسم را به گردن فرهنگ ایرانی و به ويژه طرفداران کوروش بیاندازد.

مطلب این گونه شروع می‌شود: «سایتی دارند با رنگ غالب سرخ و سیاه، یادآور شکل و شمایل هواداران آلمان نازی در جنگ جهانی دوم و شبیه آن‌چه که در مستندهای تاریخی و فیلم‌های سینمایی دیده‌ می‌شود. کانال تلگرامی‌شان هم بالای ۲۶‌ هزار عضو دارد. آنجا مطالبی منتشر می‌کنند حاوی ستایش از دستاوردهای آدولف هیتلر برای بشریت، عظمت نژاد آریایی و شکوه ایران باستان. همچنین انتقاد می‌کنند از “قدرت‌های جهانی”، “لیبرال دموکراسی” و “رسانه‌های غربی”. با این‌حال می‌گویند موضوعیت و تخصص سیاسی ندارند و هدف‌شان تحقیق در تاریخ و ارائه‌ی روایت‌های دست اول از حقیقت جنگ جهانی دوم است. هرچند علایق، نظرها و نگرانی‌های ‌شان چیز دیگری می‌گوید و می‌توان آن‌ها را هواداران ایرانی حزب نازی نامید.»

اگر که نشانی‌هایی که از چنین سایتی داده شده در اين گزارش درست باشد یعنی در آن همزمان با «ستایش دستاورهای آدولف هیتلر برای بشریت» به «ستایش عظمت نژاد آریایی و شکوه ایران باستان» هم پرداخته باشند، می‌شود گفت که، از دید گزارشگر این مطلب، مسایلی چون فیلم‌های سینمایی و مستندهای تاریخی و همه بهانه است و اعضای ۲۶ هزار نفری این سایت همه شان معتقدند که دوران آدولف هیتلر و دوران ایران باستان یکی هستند و هر آن کسی که طرفدار ایران باستان است طرفدار هیتلر هم هست. پس همه‌شان فاشیست، نژادپرست‌اند و «می‌توان آن‌ها را هواداران ایرانی حزب نازی نامید»!

گزارشگر سپس عکس‌هایی از آدلف هیتلر و علایم مختلف حزب نازی را ارائه داده و می‌نویسد: «سابقه‌ی گرایش‌های تند ناسیونالیستی و فعالیت احزاب نژادپرست ایرانی، به زمانی باز می‌گردد که حکومت پهلوی اول گفتمان نژاد آریایی و ملیت ایرانی را برجسته کرد تا پروژه‌ی دولت‌-ملت ‌سازی مدرن را پیش ببرد. اما پس از آن، به ‌ویژه بعد از انقلاب اسلامی تا امروز، این مفاهیم از کار افتادند و جای خود را به ایده‌ها و ارزش‌های دیگری سپردند.»

بدين سان، گزارشگر، با زیرکی تمام، در دو خط آخر اين پاراگراف انقلاب اسلامی را از انگ «نژادپرستی» نجات داده و حتی معتقد است که «مفاهیم نژادپرستی و گرایش‌های تند ناسیونالیستی هم با حضور این حکومت از کار افتاده اند»! و فراموش می‌کندکه چگونه از آغاز انقلاب اسلامی، مفاهیمی چون «امت» یا «ملت اسلامی» جای ملت ایران گذاشته شد، و فراموش می‌کند که چگونه از آغاز دوره‌ی احمدی نژاد علاقه به هیتلر و تحسین عملیات آن دوره در میان برخی از اصول گرایان مطرح شد و تا همین اکنون هم در برخی از سایت‌ها و روزنامه‌های مجاز در ایران، در مسير برائت هيتلر، مسئله‌ی «هولاکاست» را به عنوان یک دروغ از سوی «غربی»‌ها و «اسرائیلی‌ها» عنوان کنند.

بی اعتنایی به مصاحبه شوندگان

گزارشگر که معلوم نیست بر اساس چه آمار و خبری در کوچه و خیابان و تاکسی‌های ایران نشانه‌هایی از نژادپرستی پیدا می‌کند، اين موضوع را تحت پرسشی اينگونه که «نژادپرستی در جامعه‌ی ایران تا چه حد جدی ‌ست و باور به برتری انسان آریایی ـ ایرانی از چه جایگاه اجتماعی ‌ای برخوردار است؟» با یک وبلاگ نویس به نام آقای بابایی، و دو تن از افراد دانشگاهی، آقای نیما قاسمی، دانش آموخته‌ی فلسفه‌ی غرب و مدرس فلسفه در تهران، و خانم فریبا ناطق، مشاور بالینی و روان‌شناس در لندن. مطرح می‌کند.

در اين مطلب اگرچه خانم ناطق و آقای قاسمی با زبانی علمی و آلوده نشده با پیش داوری، پاسخ ایشان را می‌دهند گزارشگر توجهی به گفته‌های آن‌ها ندارد. مثلاً، آقای نیما قاسمی می‌گوید:

«در فقدان امکان حضور واقعی سلایق سیاسی در متن جامعه، دلیلی وجود ندارد که فکر کنیم فعالیت اینترنتی گروه‌های مورد بحث در ابعاد یک مسئله یا پدیده‌ اجتماعی ا‌ست… شرایط ژئوپلیتیکی در ایران و کل منطقه اساساً اجازه‌ی طرح اندیشه‌‌های نژادپرستانه را نمی‌دهد. از بین این شرایط باید به آمیختگی‌های قومیتی و نژادی اشاره کرد. از طرفی، سوء‌‌استفاده‌ی بخش‌‌هایی از حاکمیت در مصادره‌ی گفتمان‌هایی که امروز در حیات سیاسی ما دیگر متولی ندارند ما را دچار آشفتگی ذهنی کرده است. یکی از این گفتمان‌ها٬ گفتمان‌های ملی‌گرایانه است، تا آنجا که اغلب ملی‌گرایی و وطن‌دوستی را از هم تفکیک نمی‌کنیم.»

ولی گزارشگر که از ابتدا قصدش آن است که ثابت کند در ایران حرکت‌های فاشیستی و نژادپرستانه اوج گرفته و ریشه و دلیل اش هم وجود علاقمندان «دوران باستان» و «فرهنگ ایرانی» است، بدون توجه به گفته‌ی آقای قاسمی، بلافاصله توضيح می‌دهد که: «میل بازگشت به ایران قدیم، یقین به برتری ایرانی آریایی بر دیگران و مقصر دانستن “مسلمان و ترک و تازی” در “عقب‌ماندگی ایران” از مهم‌ترین ایده‌‌هایی هستند که ناسیونالیست‌های افراطی آن‌ها را دنبال می‌کنند.»

يا خانم فریبا ناطق نیز، بدون آن که تاییدی بر گفته‌ها و نظریات گزارشگر داشته باشد، توضیح می‌دهد که: «نژادپرستی و ترجیح نژاد، فرهنگ، ملیت یا قوم خود نسبت به دیگران، در ترس از بیگانه و وحشت از کسانی ریشه دارد که ممکن است از جهاتی با “ما” متفاوت باشند؛ ترسی که از عمده دلایل آن سیستم آموزشی ناکارآمد و بی‌ توجهی به حقوق برابر انسان هاست… نژادپرستی و تبعیض تنها شامل ارجحیت داشتن ایرانی بودن، زبان فارسی یا مذهب شیعه نمی‌شود و مسائلی چون حقوق زنان و پیروان مذاهب مختلف را نیز در بر می‌گیرد. فشاری که بر این گروه‌ها وارد می‌شود ناشی از ترسی‌ست که از تفاوت‌ها وجود دارد و در خصوص محدودیت‌های مذهبی و تعصب جنسی نسبت به زنان در ایران، در چند دهه‌ی گذشته شاهد میزان بالایی از نارواداری بوده‌ایم.»

اما آقای گزارشگر، در پی چند جمله در مورد زنان دوچرخه سوار و حجاب اجباری و تأکید بر اين که «فعالان مدنی آن‌ها را نشانه‌های آشکار تبعیض و نابرابری در جامعه می‌دانند»، باز عمده‌ی حرف‌های خانم ناطق را نادیده می‌گیرد و، زیر عنوان «بقایای یک مدرنیسم شکست خورده»، به تاریخ و فرهنگ ایران می‌تازد: «تاریخ و فرهنگ ایران، از جمله عواملی ‌ست که تعصبات ملی و نژادپرستی را قوت می‌بخشد….این در حالی‌ست که تاریخ ‌نگاران اجتماعی، باستان ‌گرایی حکومت‌های پیشین و آشفتگی گفتمان‌ سیاسی حاکمیت فعلی را دلیل اصلی چنین گرایش‌هایی معرفی می‌کنند.»

و با این که آقای نیما قاسمی ديگر باره توضیح می‌دهد که: «نژادپرستی و ملی‌گرایی‌ افراطی در مناسبات عینی جامعه‌ ایران نقشی ندارند و به غیر از اسلام سیاسی که با فاصله‌ی بسیار از رقبای خود جلوتر است، دیگر احزاب و ایده‌های نژادپرست یا ملی‌گرای افراطی در میان مردم فاقد پایگاه اجتماعی قابل ملاحظه‌اند»، گزارشگر همچنان به تاخت و تاز خود ادامه می‌دهد و در زیر عکسی از پاسارگاد و شخصی که در مقابل آن زانو زده، مطالبی بی ارتباط با هم را که روشن نیست گفته‌های گزارشگر است یا دیگران مطرح می‌کند.

مطالب بعدی خانم ناطق و آقای قاسمی به طور روشنی بر ضد این تفکر است که «خطر نژادپرستی در ایران جدی است». مثلاً، آقای قاسمی می‌گوید که «زمانی می‌توان از وجود نژادپرستی، آن هم به‌ شکل گسترده حرف زد که ایده‌ی نژاد واقعا مطرح باشد». از نظر او «بسیاری از احساسات یا رفتارهای منفی علیه افغانستانی‌ها، عرب‌ها یا ترک‌ها در واقع محصول تفاوت “مرکز−حاشیه” است، چون «معمولا مردم مرکزنشین٬ سبک زندگی، اطوار، زبان یا لهجه‌ی مردم حاشیه را کوچک می‌انگارند و تحقیر می‌کنند…. باید احساسات منفی طبقات اقتصادی علیه هم و دوگانه‌ی “مرکز−حاشیه” را به حساب آوریم و اگر توانستیم موقعیت‌هایی را ببینیم که ایده‌‌ی نژاد محوریت داشته باشد. آنگاه می‌توانیم از نژادپرستی حرف بزنیم. اگر مسئله نژادپرستی در ایران جدی می‌بود، باید طی این سال‌ها گسترش قابل توجه پیدا می‌کرد، هواداران پرشمار می‌یافت و آثاری در سپهر فرهنگ به جا می‌گذاشت. اما هیچ‌کدام از این‌ها در مورد نژادپرستی در ایران صادق نیست.»

و خانم ناطق هم معتقد است که البته: «شکل‌های گوناگونی از نژادپرستی یا انواع پیش ‌داوری‌هایی که بر اساس ظاهر و فرهنگ افراد انجام می‌شود در جامعه‌ی ایران مرسوم است» اما تاکید می‌کند که «هنوز، در هیچ جامعه‌ای، مردم به طور کامل و کافی از قید و بند نژادپرستی و تبعیض رها نشده‌اند. {مثلاً} در کشوری با موقعیت آمریکا، دونالد ترامپ را می‌بینیم که به مهاجران و مسلمانان حمله می‌کند یا ماجرای حرف‌هایش درباره‌ی زنان پیش می‌آید، اما همچنان خیلی‌ها از او دفاع می‌کنند».

ولی در اين مورد هم گزارشگر، بدون توجه به حرف‌های متخصصینی که آن‌ها را به گفتگو فراخوانده، مطالبی درهم و برهم می‌آورد که روشن نیست گفته‌ی خود گزارشگر است یا دیگران، و سپس آقای بابایی، که از نوشته هایش می‌توان استباط کرد که از جهاتی همفکر گزارشگر است و، به وجود خطر نژادپرستی در ایران باور دارد، مسئله‌ی عرب ستیزی و ترک ستیزی را هم به عنوان «امری بسیار فراگیر و متداول» بر مسایل دیگر می‌افزايد و به نوعی آن را به گردن ایرانیانی می‌اندازد که کوروش را مهم‌ترین شخصیت ایران زمین می‌دانند. ایشان می‌گوید:

«۱۰۰ سال پیش عده‌ی کثیری از ایرانیان حتی نام کوروش هخامنشی را هم نشنیده بودند اما اکنون خیلی‌ها کوروش را مهم‌ترین شخصیت “ایران زمین” می‌دانند. این موضوعات بیشتر به جوک شباهت دارند. وقتی گفته می‌شود حق طبیعی میلیون‌ها ترک و کرد در ایران آموزش به زبان مادری‌ست و کسانی جواب می‌دهند که آموزش این زبان‌ها مقدمه‌ی تضعیف زبان فارسی و به تبع آن تجزیه‌ی کشور است، چاره‌ای جز این نداریم که چنین جوا‌ب‌هایی را نوعی دیگر ستیزی فراگیر بدانیم که نژادپرستی را تغذیه می‌کند!»

و البته اين نظر بدون اثبات این نکته ارائه می‌شود که افرادی که کوروش را مهمترین شخصیت [تاریخی] ایران می‌دانند همان کسانی هستند که با آموزش زبان مادری مخالفند! آنگونه که گويا خود کورش آموزش زبان مادری را برای غير فارس زبان‌ها ممنوع کرده باشد!

و بالاخره گزارشگر با این کلمات گزارشش را به پایان می‌برد: «اگر به این نتیجه برسیم که فاجعه‌ای چون نازیسم در جامعه ایران هوادار ندارد و به جز گروهی اندک چنگی به دل کسی نمی‌زند، جای خوشحالی بسیار است، اما بی‌توجهی دولت و نبود بحث‌های عمومی هدفمند، وضعیت نامشخص سطح و میزان نژادپرستی در ایران را عیان می‌کند. این ایده که همه چیز مرتب است چون نژادپرستی در قالب گروه‌های افراطی یا جنبش‌هایی پر هوادار دیده نمی‌شود، می‌تواند به عادی شدن و ترویج تبعیض‌‌های اجتماعی و تعصبات جمعی میدان بیشتری بدهد!»

و به این ترتیب، مطلبی تحت عنوان «ایرانی آریایی و “حزب نازی ایران”، چالش نژادپرستی و تبعیض»، همراه با عکس‌هایی از هیتلر و فاشیست‌های دوران او، و در ميان شان عکسی از پاسارگاد و جوانی که زمین را می‌بوسد، با شعارهایی در مورد خطر گسترش نازیسم و فاشیسم در ایران بخصوص به وسیله طرفداران فرهنگ ایرانی، مجموعاً «نتیجه‌ی اخلاقی» مطلبی می‌شود که در یک سایت معتبر منتشر شده است.

این که در ایران هفتاد و پنج میلیونی هم ممکن است افرادی تبعیض گرا و حتی «نژادپرست» وجود داشته باشند همانقدر واقعی است که در آمریکا و اروپا و دیگر کشورهای باورمند به حقوق بشر. اما خطر حضور نژادپرستی و «به وجود آمدن حزب ایرانی نازی» را این گونه تبلیغ کردن امری بسیار خطرناک‌تر از حضور تعدادی تبعیض گرا و نژادپرست است. بعد هم این خود بدترین نوع تبعیض است که به فرهنگ یک سرزمین انگ «فاشیسم» بزنیم. در این گزارش گفته شده که تاریخ و فرهنگ ایران، از جمله عواملی ‌ست که تعصبات ملی و نژادپرستی را قوت می‌بخشد، حال آن که حتی نمی‌توان گفت که به دلیل حضور هیتلر و حزب او و عملیات هراس انگیز او، از آدم سوزی گرفته تا جنگ‌های گسترده، تاریخ و فرهنگ آلمان از عواملی بوده که نژادپرستی را قوت بخشیده است. این اهانت بزرگی به مردمان یک سرزمین است. و اگر ایشان کورش را نماد تاریخ و فرهنگ ایرانی می‌داند باید گفت که اتفاقا براساس نوشته‌ی تاریخ نویسان (که بیشترشان هم غیر ایرانی بوده اند) او در زمانه‌ی خود تنها فرمانروایی بوده که به مذهب و فرهنگ مردمان احترام می‌گذاشته و دلیل اصلی احترام به او این واقعیت است.

و بالاخره تاسف در این است که در سراسر این گزارش غیرمسئولانه ما از سی و هشت سال شعار «امت اسلامی» و اخیراً «امت شیعه» سخنی از گزارشگر نمی‌شنویم.

و سخن از حکومتی نمی‌رود که سی و هشت سال است از برتری شیعیان، و از برتری مذهب اسلام بر مذاهب دیگر، سخن می‌گوید.

در این گزارش ما خبر نمی‌شويم که بالاترین بودجه‌های مربوط به سازمان میراث فرهنگی، سازمان اوقاف، و ديگر سازمان‌هایی که زیر نام «فرهنگ» کار می‌کنند صرف ساختن مساجد شیعی و ترمیم مساجد و امامزاده‌های شیعی و فرهنگ شیعی یا اسلامی می‌شود و به جایش هر ساله تعداد زیادی از اماکن غیر مذهبی یا اماکنی که در گذشته‌ای دور یا اکنون متعلق به مذهبی دیگر، حتی مذاهب اسلامی غیر شیعی هستند، نابود می‌شوند.

در این مطلب نمی‌بینیم که در سی و هشت سال گذشته هزاران هزار بهایی، همچون یهودیان دوره‌ی هیتلر، در سرزمین مان به جرم داشتن مذهبی دیگر، به زندان افتاده اند، خانه هایشان در آتش سوخته، و بسیاری شان کشته شده، و بچه هایشان هنوز که هنوز است اجازه‌ی رفتن به دانشگاه‌ها را ندارند.

در این مطلب خبری از ممنوعیت‌های آموزش علوم انسانی، و گسترش آموزش‌های مطالب ضد علمی نمی‌خوانیم، و طبعا خبر نداریم که این ممنوعیت‌ها تا چه اندازه می‌تواند به گسترش تفکر نژادپرستانه و غیردموکراتیک در یک جامعه کمک کند.

در این مطلب ما از گزارشگر نمی‌شنویم که اگر اکنون عده‌ای ایرانی به شخصیت‌های تاریخی خودشان و یا به فرهنگ ایرانی خودشان (بگیریم حتی به شکلی غلوآمیز) گرایش دارند، ربطی به نژادپرستی عده‌ای (بگیریم چند هزار نفره) ندارد بلکه به دلیل این است که سی و هشت سال تمام گفتن از این شخصیت‌ها و از این فرهنگ یا ممنوع بوده و یا به شکل‌های مختلف مورد حمله قرار گرفته است و، طبعاً، این نوع گرایش‌ها می‌تواند واکنشی طبیعی در مقابل آن ممنوعیت‌ها باشد.

براستی چگونه است که بوسه‌ی چند جوان احساساتی بر آرامگاه یک شخصیت تاریخی یا یک شخصیت سیاسی، با نژادپرستی و فاشیسم مساوی می‌شود اما از بوسه‌های هزارها تن بر در و دیوار امامزاده‌ها سخن گفته نمی‌شود؟

شاید، بر اساس «نسبيت فرهنگی» نباید به مقدسات مذهبی مردم توهین کرد، ولی بوسه بر فرضا آرامگاه کوروش یا هر شخصیت ملی یا فرهنگی دیگری آنقدر زشت است که باید بر آن برچسب فاشیستی زد؟

آیا عشق کورکورانه و تعصب آلود به نژاد و ملت و فرهنگ یک ملت همان اندازه به فاشیسم نزدیک نیست که شور و عشق کورکورانه و تعصب آلود به مذهب و سنت و فرهنگ یک امت؟

آقای گزارشگر به اين موارد، و حتی به سخنان معقول و منطقی مصاحبه شوندگان اش، توجهی ندارد و فقط قصد آن کرده است که در آستانه‌ی روز کورش بزرگ مردم را نسبت به خطر جدی فاشيست شدن و همراهی با هيتلر هشدار دهد.

---

مطلب مرتبط

ایرانی آریایی و «حزب نازی ایران»، چالش نژادپرستی و تبعیض