شرایط سیاسی دمشق تقریبا روز به روز تغییر میکند و بسیار درهم و برهم است. اطراف شهر به طور وسیع، از طرف مخالفان کنترل میشود و مرکز شهر در دست نیروهای حکومت است. البته این مانع نفوذ پیاپی شورشیان به این یا آن محله نمی‌شود.
تردد در دمشق خطرناک است، ولی رفتن به اطراف شهر، خطر مرگ به همراه دارد. گاهی حتی تاکسیرانان باتجربه هم نمی‌‌دانند، که کدام خیابان امروز امن است. جبهه جنگ هر روزه تغییر میکند. منطقه‌ای که دیروز هنوز امن به حساب می‌‌آمد، امروز می‌‌تواند عرصه جنگ باشد.
در حال حاضر مناطق جنگی عبارتند از جوبر، برزه، عسلی میدان، داریا، اسبیه، حجرالاسود، اردوگاه فلسطینی جرموک، هرستا و قبون. فرستاده سازمان ملل در سوریه، مختار لمعانی می‌گوید، حدود ۲۰۰۰۰ جنگجو در حال حمله به دمشق هستند. آنها از تمام بخش‌های کشور برای تسخیر پایتخت آمده‌اند. لمعانی، که خود بین سال‌های۲۰۰۶-۲۰۰۷ در عراق بوده و کشتارهای آن سالها در آنجا را دیده، می‌گوید: «من کشته‌های زیادی دیده‌ام. زمانی که در بغداد بودم، هرروز تقریبا ۱۰۰۰ نفر کشته می‌‌شدند. نمی‌خواهم اغراق کنم ولی می‌‌ترسم که شرایط اینجا به یک نسل‌کشی بیانجامد.»
ترس از شورشیان
لمعانی تلویحا اشاره میکند که اگر دمشق سقوط کند، ممکن است ۲۰۰۰۰جنگجویی که بسیاری از آنها به القاعده و سلفی‌ها تعلق دارند، به جان اقلیت‌هایی چون علوی‌ها، دروزی‌ها، مسیحیان، آرامی‌ها و اسماعیلی‌ها بیفتند؛ گروه‌ها و اقوامی که از رژیم حمایت کرده‌اند. او با احتیاط اضافه میکند که عکس قضیه هم ممکن است و نیروهای شبه نظامی رژیم می‌‌توانند با تسخیر مجدد مناطق، از بخشی از ساکنان انتقام بگیرند. به نظر لمعانی، مخاطرات این درگیری‌ها تنها در این نیست که یک‌طرف سلاح شمیایی دارد. سلاح‌های معمولی هم تا کنون باعث مرگ ۱۰۰۰۰۰ نفر شده‌اند، در حالی‌که تلفات گاز سمی حد اکثر ۱۴۰۰ نفر بوده است.
نه تنها ارتش، بلکه شورشیان نیز میزان حیرت‌آوری سلاح‌های جنگی دارند. سلاح‌های معمولی تاکنون باعث مرگ ۱۰۰۰۰۰ نفر شده‌اند، در حالی‌که تلفات گاز سمی حد اکثر ۱۴۰۰ نفر بوده است
نه تنها ارتش، بلکه شورشیان نیز میزان حیرت‌آوری سلاح‌های جنگی دارند که آنها را مکرراً مورد استفاده قرار می‌‌دهند. از جمله توپخانه، موشک‌های زمین به زمین و بازوکا. آنها روز و شب انواع و اقسام موشک‌ها و خمپاره‌ها را به مرکز شهر شلیک می‌‌کنند. آسیب‌های محاسبه نشده در چنین شلیک‌هایی، که بر مبنای آزمون و خطا صورت می‌گیرد، می‌‌تواند بسیار بالا باشد.
طّی فقط یک‌روز در همین ماه، تنها در محلات مسیحی نشین تجاره، کسا و باب توما، ۸۰ موشک منفجر شد. چند وکیل، زنان خانه‌دار، رانندگان تاکسی و کودکان دبستانی جزو قربانیان بودند. در دمشق تقریبا هرکس یا یکی از بستگان خود را از دست داده و یا دوستی دارد که کس یا کسانی از اقوامش کشته شده‌اند. صدای شلیک خمپاره‌ها، همانند بوق ماشین‌ها و فریاد فروشندگان خیابانی، جزو زندگی روزمره شده است.
انفجار بمب‌ها در میانه روز
شورشیان هم تعداد زیادی تک تیرانداز را بر روی بام‌ها مستقر کرده‌اند، که از راه دور سربازان را مورد هدف قرار می‌‌دهند و چه بسا که افراد غیر نظامی هم قربانی می‌‌شوند. در محله‌های پر رفت و آمد، بمب‌های انتحاری قربانی میگیرند. به ندرت هفته‌ای وجود دارد که در آن یک اتومبیل حامل بمب منفجر نشود. همین اواخر در محله علوی‌نشین مزه، ۸۶ قرارگاه پلیس در رکن‌الدین و مرکز اداره آگاهی در باب مصلی هدف خودروهای بمب‌گذاری شده قرار گرفتند.
حتی در ساحة الرئیس، محلی پر از رستوران و ساحة السيوف، مرکز خرید محله جرمانه، در شلوغ‌ترین ساعتهای روز بمب‌ها منفجر می‌‌شوند و این عجیب نیست، چرا که این مناطق محل سکونت دروزی های حامی دولت هستند. مردم این مناطق از این خشمگینند که کشور‌های غربی هیچگاه انفجار این بمب‌ها را که هرکدام ده‌ها تن را به کام مرگ می‌فرستد، محکوم نمی‌‌کنند.
مدار الاسمی، دانشجوی پزشکی ساکن عباسین در شمال شرقی دمشق، که خانه‌اش ۱۰۰ متر با جبهه فاصله دارد، در فیس‌بوک خود می‌‌نویسد: “در خانه مجاور ما نیروهای وابسته به ارتش آزاد سوریه خود را مخفی کرده‌اند و این باعث خواهد شد که ما هم به زودی بمباران شویم.” او در جواب این سوال که چرا آنجا مانده است، می‌گوید: “من پول ندارم، از خانواده فقیری می‌آیم، کجا بروم؟ دمشق در سال‌های اخیر بسیار گران شده است و دیگر مسکن ارزان وجود ندارد.”
در دمشق تقریبا هرکس یا یکی از بستگان خود را از دست داده و یا دوستی دارد که کس یا کسانی از اقوامش کشته شده‌اند. صدای شلیک خمپاره‌ها، همانند بوق ماشین‌ها و فریاد فروشندگان خیابانی، جزو زندگی روزمره شده است.
آدم، که قبلا در منطقه هرستا در شمال شرقی دمشق زندگی می‌‌کرد، مدتی با شورشیان همراه شده بود ولی بعداز اینکه زخمی شد، از آنجا فرار کرد و اکنون شب‌ها در پارک‌ها می‌‌خوابد. او مراقب است از پست‌های بازرسی دوری کند. خانه او در هرستا نابود شده و دیگر جایی برای اقامت ندارد.
جنگ بازی، سرگرمی کودکان
با تمام این بدبختی‌ها، عجیب نیست که سوری‌ها از جنگ خسته‌اند و میلی به زندگی احساس نمی‌‌کنند. حتی زندگی شهروندی هم اندک اندک نظامی میشود و خشونت تسلط بیشتری می‌‌یابد. چند نمونه در شهر قابل ذکر است: مردی جوان، در وسط خیابان با کمربند به جان خواهرش می‌‌افتد، ولی هیچکس در این امر دخالت نمی‌‌کند. در یک کافه پر رفت و آمد، دو نوجوان، به ناگاه از صندلی‌هایشان می‌‌پرند و به جان هم می‌‌افتند و باز کسی دخالت نمی‌‌کند.
در یک محله قدیمی مسیحی‌‌نشین شهر، پنج پسر کوچک با اسلحه‌های پلاستیکی، به یکدیگر شلیک می‌‌کنند. دوتای آنها بی‌سیم دارند و پیش از آنکه به دوستانشان شلیک کنند، از همدیگر دستور میگیرند. این بازی کاملا به زندگی روزمره شباهت دارد. آنها هنر جنگ خانه به خانه را در همین سن کم به طور کامل فرا گرفته‌اند. عاقله مردی که در حال عبور است، زیر لب زمزمه میکند:” چه به سر این مملکت در آینده خواهد آمد که کودکانش در این سن فقط خشونت را فرا میگیرند.”
مناطقی هم وجود دارند، که به خاطر ایجاد تعادل بین دولت و شورشیان در آنها، به نوعی آتش‌بس ایجاد شده و مدتهاست که طرفین در مقابل هم سنگر گرفته‌اند. مثلا در ملحا، دیر‌السفیر و زبدین، نیروهای ارتش و ارتش آزاد سوریه با هم توافق کرده‌اند، که به یکدیگر حمله نکنند. شورشیان تضمین داده‌اند، که پایگاه هوایی ملحا را مورد حمله قرار ندهند و در مقابل ارتش هم اجازه می‌‌دهد که مردم این مناطق بی دردسر از پست‌های بازرسی عبور کنند.
با وجود این که وظیفه بازرسان سازمان ملل فقط تایید کاربست گاز سمی است و نه عامل آن، ولی دیپلمات‌ها بر این نظرند که گزارش سلستروم، رژیم اسد را مسئول حمله شیمیایی خواهد شناخت.
در شهرهای دیگر
در همه جا خشونت و ویرانی از جانب طرفین، زندگی روزمره مردم را به کابوسی تبدیل میکند. بنا بر گزارش نیویورک تایمز، سربازان سوریه در شهرهای سنی‌نشین البیضا و بانیاس، در نزدیکی سواحل مدیترانه، صدها تن از ساکنان را قتل عام کرده‌اند، زیرا تعدادی از سربازان فراری را مخفی کرده و فرار داده‌اند. از طرف دیگر به گزارش سازمان ملل، در ۱۱ ژوئیه امسال، شورشیان سوریه در هتلا، حداقل ۳۰ نفر از ساکنین را قتل‌عام کردند، که اکثرا از زنان، کودکان و سالخوردگان بودند.
در کردستان سوریه
کردهای سوریه، به گفته آسیه عبدالله، یکی از رهبران حزب دموکراتیک، تلاش می‌‌کنند که در کنفرانس ژنو جزو شرکت کنندگان باشند. آسیه عبدالله که در دیار بکر ترکیه سرگرم مشاوره با کردهای ترکیه بود، در مصاحبه با صدای روسیه گفت: “به عنوان یک حزب، ما گفتگو را بهترین راه برای حل مسائل می‌دانیم. هر معضلی باید به طور صلح‌آمیز حل و فصل شود. از زمان شروع بحران در سوریه ما با تمام طرف‌های درگیر مشغول گفتگو بوده ایم و با تمام عوامل اصلی منطقه و جهان، که خواهان رفع بحران هستند، تماس می‌‌گیریم. شورای عالی کردی در حل حاضر، نماینده کردهای سوریه محسوب میشود. تمام احزاب سیاسی کرد در این شورا حضور دارند. البته بعضی از احزاب تلاش می‌‌کنند که تصمیماتی در غیاب شورا به نام کردهای سوریه بگیرند، ولی ما با این سیستم موافق نیستیم. به نظر ما، هر حزب و جبهه کردی حق دارد تصمیماتی بگیرد، ولی در نهایت باید آنها را به تصویب شورا برساند.
در مجامع بین‌المللی تلاش برای فراهم کردن مقدمات کنفرانس ژنو ادامه دارد. این در حالی است که به گزارش وال استریت ژورنال، بشار اسد مشغول مخفی کردن بخشی از تسلیحات شیمیایی سوریه در ۵۰ نقطه کشور است.
در مورد بحران سوریه ما همیشه تاکید کرده‌ایم، که هرکسی اعم از حکومت، مخالفان یا خارجیها خشونت اعمال کند، فقط بحران را تشدید میکند. کنفرانس بین‌المللی سوریه در ژنو، در حال حاضر مطلوب‌ترین راه برای یافتن راه حل است. به نظر ما، کردها باید از طریق شورای عالی کردی، در این کنفرانس نمایندگی شوند. ما آماده‌ایم، که نظرات خود را برای حل بحران، در چهار چوب این کنفرانس ارائه دهیم.”
کنفرانس ژنو
در مجامع بین‌المللی تلاش برای فراهم کردن مقدمات کنفرانس ژنو ادامه دارد. اولین کنفرانس سوریه در ماه ژوئن ۲۰۱۲ تشکیل شد و بی نتیجه پایان یافت. جان کری و لاورف وزیران خارجه آمریکا و روسیه روز جمعه اعلام کردند که در همین ماه با هم ملاقات خواهند کرد، تا تاریخی برای شروع این کنفرانس تعیین کنند. البته جان کری در ملاقات با لاورف و ابراهیمی تاکید کرد که تشکیل کنفرانس دوم بستگی به نتایج گفتگوهای آمریکا و روسیه در باره سلاح‌های شیمیایی سوریه دارد. وال استریت ژورنال گزارش داده، که بشار اسد مشغول مخفی کردن بخشی از تسلیحات شیمیایی خود در ۵۰ نقطه کشور است.
تاکنون آمریکا و روسیه در مذاکرات خود در مورد چگونگی نابودی سلاح‌های شیمیایی سوریه به نتیجه نرسیده‌اند. آنها تلاش می‌‌کنند، تا در باره جلسه آتی شورای امنیت سازمان ملل و طرح قعطنامه مربوطه به توافقی دست یابند.
گزارش بازرسان
روز دوشنبه (۱۶ سپتامبر) قرار است، که بازرسان سازمان ملل به ریاست اکه سلسترم، گزارش خود را در مورد به کار گیری گاز سمی در منطقه غوطه ارائه دهند. با وجود این که وظیفه آنها فقط تایید کاربست گاز سمی است و نه عامل آن، ولی سیاست‌مداران غربی سازمان ملل بر این نظرند که گزارش سلستروم، رژیم اسد را مسئول حمله شیمیایی خواهد شناخت. آنها انتظار دارند که این گزارش مشخص کند گاز سارین در حمله ۲۱ اوت به کار رفته و چون این گاز در اختیار هیچیک از گروه‌های شورشی نیست، پس حکومت سوریه باید آن را به کار برده باشد.
هم‌چنین انتظار می‌رود این گزارش، روشن کند که موشک‌های حامل سلاح شیمیایی از محلی شلیک شده‌اند که در اختیار نیروهای دولتی بوده است. با این همه، همه چیز بستگی به دبیرکل سازمان ملل، بان کی‌مون دارد که گزارش را چگونه تفسیر کند و در چه جهتی پیش برد.