وحدت مخالفان سیاسی تاجیکستان
دیروز سه شنبه، ۱۰ سپتامبر، در جلسهی عمومی، احزاب مخالف دولت تاجیکستان با انتخاب یک نمایندهی مشترک برای انتخابات در پیش رو، اعلام وحدت کردند. آینهال بابانظروا در جلسهی دیروز به عنوان تنها نمایندهی گروههای مختلف اپوزیسیون انتخاب شد. خانم بابانظروا در همین جلسه حاجی اکبر تورهجانزاده را که چهرهی شناختهشدهی سیاسی و رهبر مذهبی است، به عنوان معاون خود انتخاب کرد.
این نخستین بار است که از تاجیکستان، کشوری که یکی از فقیرترین کشورهای آسیای میانه و از کشورهایی است که از شوروی جدا شده، زنی برخاسته است که به طور کامل، مدافع حقوق زنان تاجیک و مدافع حقوق مهاجران سرزمین خود در خارج از مرزهای تاجیکستان بوده و برای آنها مبارزه کرده است. زنی که باوجود تمام محدودیتهای اجتماعی توانسته از حقوق پایمال شدهی بسیاری از شهروندان تاجیکستان دفاع کند، از قانون شکنیها، شجاعانه سخن بگوید، در برابر هر گونه سانسور بایستد و قوانین تبعیضآمیز را افشا کند.
آینهال بابانظروا تاکنون بهای سنگینی را برای مبارزات خود متحمل شده است. وی با این که بارها تهدید شده و برای عقاید آزادیخواهانه و اصلاحطلبانهی خود تحت فشار بوده، از فعالیت سیاسی و باورهای خود دست نکشیده است.
او در یکی از مصاحبه های خود با دویچه وله، بخش روسی صدای آلمان گفته بود که الگوی او آندری ساخاروف بوده است. آندری ساخاروف، سیاستمدار مشهور روس در دهه هشتاد، از طرفداران اصلاحات در ساختار سیاسی اتحاد شوروی و طراح «آشتی» و نزدیکی با کشور های همسایهی اروپایی بود.
خانم بابانظروا در همین گفتوگو از رادیویی یاد میکند که برادرش در پایان دورهی سربازی، با خود از مغولستان آورده بود و این تنها رادیویی بود که امواج خارج از مرزهای شوروی را دریافت میکرد. خانم بابانظروا و همکلاسی هایش از طریق این رادیو توانستند با برنامه های رادیویی صدای آلمان آشنا شوند و پرسشهای بسیاری در ذهنشان به وجود آمد. پرسشهایی که باعث شد آنها نسبت به ساختار سیاسی حاکم دیدگاهی انتقادی پیدا کنند.
خانوادهی حقوقدان
آینهال بابانظروا، سال ۱۹۷۱، دوران تحصیل خود را در دانشگاه دولتی حقوق تاجیکستان به پایان رساند و در سال ۱۹۷۶ عنوان دکترای خود را در آکادمی علوم تاجیکستان به دست آورد. او پس از اتمام تحصیلات عالی به عنوان استاد حقوق در بخش حقوق دانشگاه دولتی تاجیکستان کارش را آغاز کرد و پس از مدت بسیار کوتاهی به منصب مدیریت این بخش نائل شد.
او در سال ۱۹۹۰ عضو حزب دموکراتیک تاجیکستان شد و سال ۱۹۹۴ به خاطر فعالیتهای سیاسی، حدود یک ماه در حبس خانگی قرار گرفت و از مناصب دولتی اخراج شد. زمانی که فشارهای سیاسی بر او و خانوادهاش افزونی گرفت، کشورهای روسیه، ایران، آمریکا و جمهوری چک برای پذیرش او به عنوان پناهندهی سیاسی ابراز آمادگی کردند، اما خانم بابانظروا ترجیح داد که در تاجیکستان بماند.
او از سال ۱۹۹۶ تا سال ۲۰۰۴ نمایندگی سازمان امنیت و همکاری اروپا در تاجیکستان را بر عهده داشت و تا ۲۰۰۷ نیز نمایندهی صندوق سوروس در تاجیکستان بود. بابانظروا از سال ۲۰۰۷ تا امروز مدیریت سازمان «پرسپکتیوا پلیوس» (“Перспектива ”) را برعهده دارد، سازمانی که خود بنیان نهاده است. این سازمان به شهروندان تاجیکستان در داخل و خارج از کشور خدمات حقوقی ارائه میکند.
جنید الله عبادوف، همسر بابانظروا نیز وکیل دادگستری و خبرنگار است. دخترش پروینه دانشگاه حقوق را به پایان رسانده و در سازمان تقویت اینترنت در تاجیکستان فعالیت میکند. پسرش جاوید نیز وکیل دادگستری در شورای دادگستری تاجیکستان است. داماد و عروس او نیز وکیل دادگستری هستند.
واقعیات جامعه، نظرها، پیشنهادها
به نظر آینهال بابانظروا دلیل ترک نکردن مسند قدرت روسای جمهور کشورهای پساشوروی این است که هنوز در این کشورها ساختار شفاف و قانونی انتقال قدرت وجود ندارد. خانم بابانظروا معتقد است که اگر کشورهای تازهتاسیس آسیای میانه برای رئیسجمهور سابق نیز حقوق ماهانه و حق حفظ مالکیت خصوصی درنظربگیرند. بدین وسیله این امکان ایجاد میشود که روسای جمهور با خیالی آسوده، دست از قدرت بکشند و نوبت را به دیگری بدهند. اما تا زمانی که ساختار شفاف و قانونی انتقال قدرت وجود ندارد، آنها نیز نسبت به دوران پس از ریاست جمهوری خود احساس خطر میکنند و دست به هر اقدامی خواهند زد تا در سریر قدرت باقی بمانند.
با این حال خانم بابانظروا معتقد است که تاجیکستان آیندهی خوبی خواهد داشت، به شرطی که اصلاحات قانون و برنامههای تقویت قانونگذاری در جامعه مرحله به مرحله، راه اندازی و اجرا شوند. خانم بابانظروا که در فعالیتهای اخیر خود با مهاجرانی که برای کار در تاجیکستان زندگی میکنند، تماس بی واسطه دارد، میگوید در سال گذشته در تاجیکستان آمار تلفات مهاجران کاری از آمار تلفات سربازان سازمان ملل در افغانستان بیشتر بوده است.
خانم بابانظروا برخلاف دیگر منتقدان دولت تاجیکستان برای هر مشکل یا مسئلهای که مطرح میکند راه حل پیشنهادی نیز دارد. مثلا پیشنهاد او برای بهبود وضع مهاجران کاری این است که از مبلغ وارداتی مهاجران کاری خارج از کشور، یک درصد برای تامین صندوق مهاجران درمانده یا خانوادههای بیپناه آنها کنار گذاشته شود.
یکی از مسائل مورد توجه خانم بابانظروا حق برابر زن و مرد هنگام ازدواج است. وی معتقد است که زن تاجیک از کمترین حق در ازدواج برخوردار است و پس از طلاق راهی ندارد جز بیخانمانی و تن دادن به هر کاری. هنگامی که مجادلات گروهی از زنان تاجیک با همسران خارجی خود در رسانهها هیاهو به پا کرد، مشخص شد که این زنان بدون هیچ قرارداد و یا ثبت نام دولتی، زندگی مشترک آغاز کرده و پس از مدتی همسران خارجیشان، آنها را بی خبر ترک کردهاند. در آن زمان، خانم بابانظروا قوانین موجود تاجیکستان را به باد انتقاد کشید و در مصاحبه های رسانهای پیشنهاد داد که کلاً ازدواجهای که در داخل تاجیکستان صورت میگیرند باید با قراردادی که هر دوطرف در آن توافق دارند، به ثبت برسند تا حق هیچ کدام از همسران زیر پا گذاشته نشود. به نظر او دولت می توانست با اتخاذ روش های بهتر و کارامد تر از بروز این مشکلات جلوگیری کند. دولت با محدودیت قانونی و سختگیری در شروط ازدواج، امکان ثبت ازدواج های رسمی را از بین برده است. به گفتهی او، این اختیار هر انسان است که با فرد دلخواه خود زندگی کند و قوانین محدود کننده در این زمینه صلاح نیستند.
[podcast]http://www.zamahang.com/podcast/2010/20130911_Hamsayagan_Babanazarova-Shahzadeh.mp3[/podcast]