در شصتمين سالگرد کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در ايران، نشریه فارين پاليسی خبر داد سند تازهای از اين رويداد تاريخی در سايت بايگانی امنيت ملی آمريکا منتشر شده است و همگان اجازه دسترسی به آن را دارند.
بنا به اين گزارش، سند فوق يک گزارش داخلی است که در نيمه دهه ۱۹۷۰ توسط يک تاريخدان سازمان سيا ارائه شده بود.
عنوان اين گزارش “نبردی برای ايران” است و در آن جزئيات کودتای ۲۸ مرداد منتشر شده است.
در اين سند بر مشارکت و مديريت سازمان سيا در این رويداد تأکيد گرديده است.
در اين سند خطر قرار دادن ایران در “اختیار تهاجم اتحاد جماهیر شوروی” عاملی عنوان شده است که آمريکا را به “برنامهریزی و اجرای (عملیات) تیپی آژاکس” وادار ساخت.
“تیپی آژاکس” اسم رمز عمليات سازمان سیا برای سرنگونی دولت محمد مصدق بود.
مراحل مختلف عمليات تیپی آژاکس استفاده از تبليغات رسانهای برای تضعيف دولت مصدق، وادار ساختن شاه ايران به همکاری، کشاندن نمايندگان پارلمان به همکاری با پرداخت رشوه، سازماندهی نيروهای امنيتی و برپايی تظاهرات عمومی.عنوان شده است.
طبق اين گزارش تلاشهای نخستين برای اجرای اين عمليات شکست خورد اما در روز ۱۹ اوت (۲۸ مرداد) تلاش دوم به انجام رسيد.
آیا به اصطلاح تاریخ نگارانی که به ویژه در سال های اخیر تمام تلاش خودشان را برای مقصر دانستن دکتر مصدق به کار برده اند چیزی خواهند آموخت؟ یا به خودشان انتقاد خواهند کرد؟ جواب من این است که خیر. چون قصدشان تا حالا هم تحقیق بی طرفانه نبوده و بر اساس تصمیم قبلی در باره نتیجه این مطالب را نوشته اند.
بهرام سهندی / 19 August 2013