آیا ستاره مصباح یزدی رو به افول است؟

مصباح یزدی که از سوی هوادارانش استاد خوانده می‌شود، پیش از انتخابات ریاست جمهوری از سخنان حسن روحانی درباره کنارآمدن با کدخدای جهان انتقاد کرد، اما خودش سال‌ها از قاعده کنار آمدن با کدخدا استفاده کرده است.

 سخنانی از این دست  را که “مانند مقام معظم رهبری به هیچ عنوان، نمی‌توان بر روی زمین و آسمان‌ها پیدا کرد چرا که ایشان نمونه برجسته‌ای از ائمه اطهار (ع) است”، به مراتب می‌توان در سخنرانی‌های مصباح یزدی یافت. رهبر جمهوری اسلامی هم او را “مطهری زمانه” نامیده تا به این ترتیب در تعریف و تمجید از یکدیگر بی‌حساب شوند.

گزارش مجلس از نقش شاگردان مصباح یزدی در حمله به علی لاریجانی در ۲۲ بهمن۹۱، سبب طرح این سئوال شده که آیا ستاره او همراه با پایان کار احمدی‌نژاد رو به افول است؟ اما او قدرت خود را از احمدی نژاد کسب نکرده که با رفتن او از دست دهد. او بخش عمده قدرت خود را مدیون سال‌های پیش از احمدی‌نژاد است.

 زمانی که اصولگرایان شکست خورده از انتخابات ریاست جمهوری ۷۶ مقهور اندیشه تساهل و تسامح خاتمی و عطاء‌الله مهاجرانی بودند، مصباح یزدی ماموریت یافت هر جمعه از قم به تهران بیاید و پیش از خطبه‌های نمازجمعه علیه برنامه‌های فرهنگی خاتمی سخن بگوید.

 زمانی که اصولگرایان شکست خورده از انتخابات ریاست جمهوری ۷۶ مقهور اندیشه تساهل و تسامح خاتمی و عطاء‌الله مهاجرانی بودند، مصباح یزدی ماموریت یافت هر جمعه از قم به تهران بیاید و پیش از خطبه‌های نمازجمعه علیه برنامه‌های فرهنگی خاتمی سخن بگوید.

 در آن سال‌ها نماز جمعه تهران محل فروش کتابهای مصباح بود و او سخنران ثابت برنامه‌های سپاه پاسداران. موسسه مصباح یزدی هم شد محلی برای فعالیت علیه خاتمی.

حمید رسایی، نماینده تهران فاش کرده که برای انتشار کتاب‌هایش، علیه برنامه‌های فرهنگی دولت خاتمی به نزد مصباح یزدی رفته و او امکانات لازم را در اختیارش قرار داده است.

تئوریسین خشونت

پس از این حملات، اصلاح‌طلبان او را تئوریسین خشونت خواندند و اتفاقاتی نظیر ترور سعید حجاریان را الهام گرفته از اندیشه‌های او دانستند، اما رهبر جمهوری اسلامی به دفاع از او پرداخت و در شهریورماه، ۷۸ گفت : “بنده نزدیک به چهل سال است که جناب آقاى مصباح را مى‌شناسم و به ایشان به عنوان یک فقیه، فیلسوف، متفکر و صاحب‌نظر در مسایل اساسى اسلام ارادت قلبى دارم. اگر خداى متعال به نسل کنونى ما، این توفیق را نداد که از شخصیت‌هایى مانند علامه طباطبایى و شهید مطهرى استفاده کند، اما به لطف خدا این شخصیت عزیز و عظیم‌القدر، خلاء آن عزیزان را در زمان ما پر مى‌کند.”

پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۴ و مجلس هشتم، مصباح یزدی اجر و قرب بیشتری یافت تا آن جا که برخی رسانه‌ها درباره تلاش او برای قدرت بیشتر در مجلس خبرگان رهبری گمانه‌زنی کردند. شاگردان او هم که هر از چند گاهی با هیات‌رئیسه مجلس هشتم و چهره‌هایی نظیر محمدرضا باهنر درگیر بودند به فکر تصاحب مجلس نهم افتادند.

مصباح یزدی در کسب اکثریت مجلس نهم ناکام ماند اما شکاف حاصل از این انتخابات هیچ گاه ترمیم نشد و تا انتخابات ریاست جمهوری امتداد یافت.

مصباح یزدی در کسب اکثریت مجلس نهم ناکام ماند اما شکاف حاصل از این انتخابات هیچ گاه ترمیم نشد و تا انتخابات ریاست جمهوری امتداد یافت.

پس از انتخابات، محمد یزدی، رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم فاش کرد که مصباح یزدی به دنبال ایجاد گروهی جدید در حوزه علمیه است و در جلسات جامعه مدرسین شرکت نمی‌کند.

افراطیون از انداختن عمامه علما کوتاهی نکردند

 یک ماه پس از این سخنان، گزارش کمیسیون امنیت ملی مجلس شاگردان و موسسه مصباح را متهم به حمله سازمان یافته علیه لاریجانی در سخنرانی ۲۲ بهمن۹۱ قم کرد.

پیش از این اصلاح‌طلبان، این اتهامات را مطرح کرده و حتی برخی از رسانه‌ها او را یکی از فتوا دهندگان قتل‌های زنجیره‌ای خواندند، اما این اولین بار است که مصباح یزدی در یک گزارش رسمی حکومتی به ساماندهی لباس شخصی‌ها متهم می‌شود.

گزارش مجلس بازتاب دهنده نظر مراجعی است که از قدرت گرفتن بیش از اندازه طیف مصباح یزدی در قم نگرانند. مراجعی که پیش از این در مقابل حمله به بیت آیت‌الله منتظری و آیت‌الله صانعی سکوت کرده بودند اینک به هیات تحقیق مجلس گفته‌اند که “افراطیون در این سال‌ها حتی از انداختن عمامه علما کوتاهی نکردند.”

منصور حقیقت‌پور، مسئول کمیته تدوین گزارش ۲۲ بهمن قم با اشاره به این سخنان مراجع تقلید، گفته که “برخورد با این جریان‌ها یکی از انتظارات ۲۰ساله مراجع و علما بوده است.”

هم رهبری، هم مرجعی، خامنه‌ای

۲۰سالی که مراجع تقلید به آن اشاره کرده‌اند، تنها به قدرت گرفتن مصباح یزدی مربوط نمی‌شود و به سال‌هایی باز می‌گردد که رهبرجمهوری اسلامی خود را مرجع تقلید خواند و سعی کرد جایگاه خود را در حوزه علمیه تثبیت کند.

شاید مصباح به تکرار تاریخ امیدوار است و  اینکه قدرت گرفتن دوباره روحانی و تکرار سیاست‌های دوران هاشمی رفسنجانی و سیدمحمد خاتمی، نزدیکان رهبری را نیازمند نیروهایی کند که برای حمله بی‌محابا به روحانی تردید به خود راه ندهند.

از همان زمان گروه‌های فشار حمله به مراجع تقلید و روحانیون منتقد را آغاز کردند تا کسی جرات نکند شعار”هم رهبری، هم مرجعی، خامنه‌ای “را زیر سئوال ببرد.

علاء‌الدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس گفته که “رسیدگی به حادثه ۲۲ بهمن قم پایانی بر اقدامات خودسرانه خواهد بود”؛ تحلیل خوشبینانه‌ای که بیشتر به یک رویا می‌ماند. رهبر جمهوری اسلامی شاید برای رضایت مراجع تقلید اجازه قرائت گزارش حادثه ۲۲ بهمن قم را بدهد، اما هیچگاه اجازه نخواهد داد شمشیرهایش کند شوند. در اوج فعالیت‌های گروه‌های فشار در دولت هاشمی رفسنجانی پس از موضع‌گیری محسن رضایی، فرمانده وقت سپاه علیه حسین‌الله کرم، رهبری به او گفته بود “اینها شمشیرهای من هستند، شمشیرهای من را کند نکنید”

امیدوار به تکرار تاریخ

اینک مراجع تقلید و روحانیون سنتی فرصتی یافته‌اند تا با مصباح یزدی تسویه حساب کنند اما او چندان از عاقبت خود نگران نیست. شاید او به تکرار تاریخ امیدوار است. امیدوار به اینکه قدرت گرفتن دوباره روحانی و تکرار سیاست‌های دوران هاشمی رفسنجانی و سیدمحمد خاتمی، نزدیکان رهبری را نیازمند نیروهایی کند که برای حمله بی‌محابا به روحانی تردید به خود راه ندهند.

این جاست که مصباح یزدی دوباره می‌تواند پای ثابت سخنرانی در نشست‌های حامیان رهبری شود. او البته باید بپذیرد که زمانه، دیگر مانند گذشته نیست که همه اصول‌گرایان و روحانیون یک صدا برای او کف بزنند.

بقای مصباح یزدی را تنها یک خطر می‌تواند تهدید کند و آن هم طمع طرفداران او برای وارد شدن به حیطه رهبری است. نکته‌ای که تعدادی از دانشجویان دانشگاه امام صادق در ۴ اردیبهشت ۱۳۹۱ در نامه خود نوشتند که ” جبهه پایداری در جلسات خصوصی برای او جایگاه قائم مقامی رهبری قائل است.”