چند روز پس از آنکه آموزش و پرورش اجبار مادر یک دانش‌آموز به نظافت کلاس‌های درس یک مدرسه در شهر قدس را با بیان اینکه «با واقعیت فاصله معناداری دارد»، تکذیب کرد، مدیران آموزش و پرورش این شهر استعفای مدیر مدرسه و ارجاع پرونده او به هیئت رسیدگی به تخلفات اداری را تایید کردند.
روابط عمومی آموزش و پرورش شهر قدس بدون تایید اجبار مادر یک دانش‌آموز فقیر که توان مالی پرداخت شهریه را نداشت به نظافت ساختمان مدرسه، گفت: «با پذيرش استعفای مدير، ابلاغ او لغو و پرونده جهت ادامه بررسی در اختيار هيات رسيدگی به تخلفات قرار گرفت.»
مادر این دانش‌آموز به روزنامه اعتماد ۲۸ مهر ۱۴۰۳ گفت:
دخترم حدود دو سال ترک تحصیل کرده بود؛ هزینه تحصیلش را نداشتم. امسال مدرسه موقع ثبت‌نام ۷۰۰ هزار تومان می‌خواست، اما من ۱۰۰ هزار تومان داشتم. مجبور شدم به خاطر دخترم کلاس‌ها را نظافت کنم. البته فقط من نبودم، خانواده‌های دیگر هم بودند.
نام مدرسه‌ای که ثبت‌نام دانش‌آموزان فقیر را به بیگاری والدین آنها مشروط کرد، توحید یک شهر قدس در استان تهران اعلام شده است.
بر اساس این گزارش، حداقل در دو مدرسه دیگر در تایباد و تهران هم والدین دانش‌آموزان فقیر هنگام ثبت‌نام فرزندانشان به نظافت مدرسه مجبور شده‌اند.
پدر یک دانش‌آموز هنرستان دخترانه باهنر تایباد در استان خراسان رضوی گفت:
به ما گفتند اگر پول ثبت‌نام ندارید باید نظافت کنید و اگر این موضوع را به جایی اعلام کنید دخترتان را از مدرسه اخراج می‌کنیم.
اعتماد همچنین بر پایه «اطلاعات رسیده» گزارش کرد در یکی از مدارس تهران «لیستی از خانواده‌های دانش‌آموزان بی‌بضاعت تهیه کرده و با آنها تماس گرفته و عنوان کرده که یا پول ثبت‌نام مدرسه فرزندتان را بدهید یا مدرسه را نظافت کنید».
بر اساس این گزارش در این مدرسه «وقتی اولیا به مدرسه مراجعه کرده‌اند به آنها گفته شده که یا مدرسه را نظافت کنید یا اگر کارهایی از قبیل بنایی و جوشکاری بلد هستید برای مدرسه انجام دهید. به طوری که این اقدام به خانواده دانش‌آموزان بی‌بضاعت اجبار شده است».
والدین دانش‌آموزان فقیر گفته‌اند که این موضوع را به آموزش و پرورش منطقه گزارش کردند اما «اداره آموزش و پرورش فقط در حد یک تماس این موضوع را پیگیری کرده و توبیخی برای مدیر و مسوول مدرسه در نظر نگرفته است».
مدیران این مدرسه در تهران که اعتماد «بنا به دلایلی» نام آن را فاش نکرد، «از اولیای دانش‌آموزان اتباع نیز یک تا دو میلیون تومان به صورت نقدی دریافت می‌کند تا فرزندان آنها را ثبت‌نام کند».
پیش از این نیز رسانه‌های ایران از ثبت‌نام دانش‌آموزان مهاجر به شرط پرداخت شهریه در مدارس دولتی خبر داده بودند.
وزارت آموزش و پرورش ایران ثبت‌نام دانش‌آموزان مهاجر را در سال تحصیلی جاری به داشتن شناسه یکتا مشروط کرده و ظرفیت محدودی تا سقف ۲۰ درصد دانش‌آموزان به آنها اختصاص داده است که سبب محروم شدن از آموزش بخش بزرگی از کودکان در سن آموزش غیر ایرانی می‌شود.
همچنین سیاست پولی‌سازی آموزش در دهه‌های اخیر و افزایش جمعیت زیر خط فقر، کسر بزرگتری از کودکان و نوجوانان در سن آموزش را از چرخه آموزش ابتدایی بیرون رانده است.
رسانه‌های داخلی به نقل از مقام‌های مسئول شمار دانش‌آموزانی که ثبت‌نام نکرده‌اند را ۷۹۰ هزار نفر گزارش کرده‌اند. گزارش نهادهای حکومتی جمعیت بازمانده از تحصیل در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ را ۹۳۰ هزار تن برآورد کرده بود.
عبدالوحید فیاضی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی ۲۷ مهر از «کاهش حدود ۱۱۰ هزار نفری دانش‌آموزان پایه اول ابتدایی» خبر داده و گفته بود فقر اقتصادی و افزایش شکاف طبقاتی نرخ بازماندگی از تحصیل را افزایش داده است.
غلامعباس ترکی، معاون حقوق عامه دادستانی هم ۱۸ مهر در یک همایش جمعیت بازماندگان از تحصیل را نزدیک به یک میلیون اعلام کرده و گفته بود:
۶۰ درصد آنها در استان‌های خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، خوزستان، آذربایجان غربی و تهران ساکن هستند.