رهبران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و سران اتحادیه اروپا به ریاست شارل میشل، رئیس شورای اروپا و تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر چهارشنبه ۲۵ مهر / ۱۶ اکتبر در بروکسل نشست مشترکی داشتند. در بیانیه پایانی این نشست مشترک گفته شد:
ما از ایران میخواهیم به اشغال جزایر سهگانه امارات متحده عربی، تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی که نقض حاکمیت امارات متحده عربی و اصول منشور سازمان ملل متحد است پایان دهد.
سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه اروپا در این بیانیه تعامل دیپلماتیک با ایران درباره برجام و تحولات منطقه را هم مهم خواندند و گفتند:
ما بر اهمیت تعامل دیپلماتیک با ایران برای پیگیری تنشزدایی در منطقه تأکید کرده و از ایران میخواهیم مسیر تنشزدایی در منطقه را دنبال کند.
در این بیانیه از ایران خواسته شده تعهدات پادمانی خود را در چارچوب پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) اجرا کرده و مجدداً اجرای پروتکل الحاقی را از سر بگیرد.
موضعگیری اتحادیه اروپا درباره جزایر سه گانه و قرار گرفتن آن در کنار شورای همکاری خلیج فارس سابقه نداشت.
در واکنش به این بیانیه، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران پنجشنبه ۲۶ مهر گفت:
بخش مربوط به ایران در بیانیه مشترک اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیجفارس حاوی پیامهای زیادی است.
او به دیدارهای حاشیهای هفتادونهمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل اشاره کرد و ضمن این ادعا که از سوی ایران «مسیر همکاری با احترام» به طرفهای مقابل پیشنهاد شده بود، افزود:
اکنون با تمایل اروپا برای «تقابل» پاسخ داده شده است. از طریق تحریم پروازهای مسافری و ایراد اتهام عبث بیپایه «اشغالگری» به ایران.
اشاره عراقچی به اقدام اخیر اتحادیه اروپاست که شرکتهای هواپیمایی ایرانایر، ماهان و ساها بههمراه گروهی از فرماندهان سپاه پاسداران تحریم شدند. این تحریمها شرکتها و افرادی را که در برنامه موشکی ایران نقش دارند مورد هدف قرار داد که بهگفته اتحادیه اروپا در ساخت، تأمین و انتقال پهپادها و همچنین قطعاتی که در آنها مورد استفاده قرار میگیرد به روسیه نقش داشتهاند.
عراقچی در مورد سه جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی گفت:
جزایر سهگانه همیشه متعلق به ایران بودهاند و تا ابد نیز چنین خواهد بود. (…) دوران سیاست خبیثانه «تفرقه بینداز و حکومت کن» اروپاییها در منطقه ما مدتهای زیادی است که به سر آمده است.
در همین رابطه، اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران ضمن تکرار سخنان عراقچی گفت:
استفاده از مفاهیم و گزارههای انحرافی یا تکرار ادعاهای نادرست و گمراهکننده در مورد این بخش مهم از سرزمین ایران هیج تغییری در واقعیت امر ایجاد نمیکند.
تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، سه جزیره استراتژیک در خلیج فارس از سال ۱۹۹۲ تاکنون محل اختلاف بین ایران و امارات متحده عربی بودهاند. جزایر مورد ادعای امارات از سال ۱۹۷۱ پس از پایان اشغال این جزایر توسط نیروهای بریتانیایی و خروج آنها از خلیج فارس بار دیگر در اختیار ایران قرار گرفت. ایران اظهارات مقامهای امارات درباره حاکمیت بر سه جزیره ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک را همواره بیاساس خوانده است.
بقائی همچنین فعالیتهای هستهای جمهوری اسلامی ایران را «صلحآمیز» خواند و شبههافکنی در مورد آن را «مغرضانه، بیمبنا و غیرقابل قبول» دانست.
علیاکبر ولایتی، مشاور علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی در امور بینالملل نیز بیانیه مشترک شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه اروپا را محکوم کرد و گفت:
جمهوری اسلامی ایران بهعنوان صاحب اصلی جزایر سهگانه با دقت تحرکات بدخواهان منافع ملی و منطقهای را رصد نموده و پاسخ لازم را در مورد هرگونه تجاوزی به خاک کشورمان خواهد داد.
ولایتی درباره تحریمهای جدید اتحادیه اروپا هم گفت: «ملت بزرگ ما شاهد اقدامات خبیثانه دشمن بودهاند و همواره از محدودیتها فرصت ساختهاند.»
خردادماه سال جاری (ماه ژوئن) نیز پس از دیدار شیخ محمد بن زاید، رئیس امارات متحده عربی با شی جینپینگ، رهبر چین در پکن، دو کشور در بیانیه مشترکی درباره جزایر سه گانه موضع گرفتند. در بند ۲۶ این بیانیه آمده بود:
جمهوری خلق چین حمایت خود را از تلاشهای دولت امارات متحده عربی برای دستیابی به راه حل مسالمتآمیز در مسئله جزایر سه گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک از طریق مذاکرات دوجانبه براساس قواعد قانون بینالملل و برپایه مشروعیت بینالمللی اعلام میکند.
این دومین باری بود که دولت چین از موضع امارات درباره جزایر سه گانه حمایت میکرد. بیانیه قبلی در پایان نشست رهبران چین و کشورهای جنوب خلیج فارس صادر شده بود. موضعگیری مشترک چین و امارات واکنشهای منفی برخی مقامهای جمهوری اسلامی را در پی داشت اما مائو نینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین در یک نشست خبری گفت «محتوای مربوطه در بیانیه مشترک چین و امارات متحده عربی با موضع چین مطابقت دارد».