محمد یونس، برنده جایزه صلح نوبل، سه‌شنبه ۶ اوت / ۱۶ مرداد، یک روز پس از فرار نخست‌وزیر سابق بنگلادش، شیخ حسینه به هند، به عنوان مشاور ارشد دولت موقت بنگلادش منصوب شد.
خبرگزاری رویترز به نقل از رسانه‌های محلی نوشته که محمد شهاب‌الدین، رئیس‌جمهور بنگلادش، پس از دیدار با رهبران دانشجویان و فرماندهان نیروهای نظامی، یونس را به این مقام گماشت.
محمد یونس ۸۴ سال دارد و ایده «بانک گرامین» او، که سازمان ارائه‌دهنده اعتبارات خُرد است، در سال ۲۰۰۶ جایزه صلح نوبل را نصیب او کرد. این جایزه به خاطر «تلاش‌های او برای رفع فقر با اعطای وام‌های کوچک به افراد فقیر روستایی بنگلادش» اعطا شد.
رهبران دانشجویان تأکید کرده بودند که یونس را به عنوان مشاور ارشد دولت موقت می‌خواهند و سخنگوی یونس اعلام کرد که خود او نیز موافقت کرده است. یونس در حال حاضر برای یک عمل جراحی در پاریس به سر می‌برد.
در ساعات آغازین سه‌شنبه، شهاب‌الدین پارلمان را منحل کرده بود تا راه برای تشکیل دولت موقت و برگزاری انتخابات جدید باز شود. او گفته بود که دولت موقت به‌زودی پس از به دست گرفتن قدرت، انتخابات برگزار خواهد کرد.
ناهید اسلام، یکی از سازمان‌دهندگان کلیدی مبارزات دانشجویان علیه دولت شیخ حسینه، در یک پیام ویدئویی گفته بود:
هر دولتی غیر از آنچه ما پیشنهاد کرده‌ایم پذیرفته نخواهد شد.
جنبشی که دولت ۱۵ ساله حسینه را سرنگون کرد، از تظاهرات علیه سهمیه‌های شغلی در بخش عمومی برای خانواده‌های ایثارگران جنگ استقلال بنگلادش در سال ۱۹۷۱ آغاز شد. منتقدان این طرح را وسیله‌ای برای نگه‌داشتن مشاغل دولتی برای متحدان حزب حاکم می‌دیدند.
حدود ۳۰۰ نفر در خشونت‌هایی که از جولای کشور را در برگرفت، کشته و هزاران نفر زخمی شدند.
یونس که در ماه ژوئن توسط دادگاهی به اختلاس متهم شده و این اتهام‌ها را رد کرده بود، به شبکه تلویزیونی هندی «تایمز نو» گفت که دوشنبه «دومین روز آزادی» برای بنگلادش پس از جنگ استقلال آن از پاکستان در سال ۱۹۷۱ است.
با این‌حال، او گفت که بنگلادشی‌ها از همسایه خود، هند، عصبانی هستند که به حسینه اجازه داد پس از فرار از داکا به آنجا برود. به گزارش رویترز، یونس در این رابطه افزود:
هند بهترین دوست ماست… مردم از هند عصبانی هستند زیرا شما از کسی حمایت می‌کنید که زندگی ما را خراب کرده است.
همزمان، در پی انتصاب یونس به سمت مشاور ارشد دولت موقت، دادگاهی در بنگلادش حکم شش ماه حبس محمد یونس به خاطر نقض قوانین کار را لغو کرد. اتهام یونس در آن پرونده فراهم‌نکردن صندوق رفاهی برای کارکنان شرکت مخابراتی‌اش، گرامین تلکام بود.
«اثری از عوامی لیگ باقی نمی‌گذاریم»
شب دوشنبه، داکا، پایتخت بنگلادش شاهد موجی از خشونت بود. گروه‌هایی مسلح به چوب و اسلحه‌ی سرد در نقاط مختلف داکا حرکت و به افرادی که فکر می‌کردند با حزب عوامی لیگ، حزب شیخ حسینه، مرتبطند حمله کردند.
محبوب‌الحق، ساکن یکی از محلاتی که پایگاه قوی عوامی لیگ است، به خبرگزاری الجزیره می‌گوید که حدود نیمه شب، گروهی از مردم با یک خودرو آمدند و شروع به تخریب ورودی یک ساختمان آپارتمانی در مقابل خانه‌اش کردند. این ساختمان محل سکونت یک روشنفکر برجسته بود که به شدت از اقدام‌های جنجالی حسینه، مانند سرکوب دانشجویان در جریان اعتراض‌های سهمیه‌بندی، حمایت می‌کرد. الحق افزود:
در یک لحظه، آن‌ها شروع به تیراندازی کردند و ما ترسیده بودیم. سپس برخی نیروهای مسلح رسیدند و آن‌ها با خودرو فرار کردند. این ترسناک است.
به گزارش الجزیره، حوالی ظهر، ساختمان دیگری در کنار موزه بانگاباندو، که قبلاً برای تجمعات عوامی لیگ استفاده می‌شد، در حال سوختن بود. یک جوان که نخواست نامش فاش شود، در حالی که با چکش به ساختمان ضربه می‌زد، به الجزیره می‌گوید:
ما هیچ اثری از عوامی لیگ در کشور باقی نخواهیم گذاشت.
الجزیره جاده شماره ۳آ را، که چندین ساختمان عوامی لیگ از جمله دفتر رئیس حزب آنجا مستقر است، به «منطقه جنگی» تشبیه کرده است. به گزارش این شبکه حداقل سه ساختمان به طور کامل تخریب شده بودند.
یوسف بانا، از ساکنان این منطقه، به الجزیره می‌گوید که تمام شب را در وحشت گذرانده است:
مردم آن‌قدر خشمگین بودند که توقف‌ناپذیر به نظر می‌رسیدند. من نگران امنیت خانواده‌ام بودم، زیرا یک جمعیت خشمگین پیش‌بینی‌ناپذیر است.
در حوالی منطقه کالاباگان، ساکنان با استفاده از پیچ‌گوشتی یک نقاشی دیواری از شیخ مجیب‌الرحمن، رهبر استقلال بنگلادش از پاکستان را خراب کردند. صابر علی، مرد میانسال، «با افتخار» به الجزیره گفت از ظهر دوشنبه نمادهای عوامی لیگ و الرحمن را خراب کرده است.
خشونت علیه هندوها؟
آغاز به کار مجدد سازمان اسلامگرای «جماعت اسلامی بنگلادش»، مشاهده پرچم‌های جمهوری اسلامی پاکستان و امارت اسلامی طالبان در دست برخی معترضان و حمله به منازل، کسب‌وکارها و معابد هندوها به نگرانی‌هایی در رابطه با بالا گرفتن افراط‌گرایی اسلامی در بنگلادش دامن زده است.
یک انجمن محلی سه‌شنبه ۶ اوت اعلام کرد که از زمان سرنگونی شیخ حسینه، صدها خانه، کسب‌وکار و معبد متعلق به هندوها ویران شده‌اند.
هندوها حدود هشت درصد از جمعیت ۱۷۰ میلیون نفری بنگلادش را تشکیل می‌دهند و به طور تاریخی عمدتاً از حزب عوامی لیگ حسینه، که خود را عمدتاً سکولار می‌داند، حمایت کرده‌اند و نه از بلوک مخالفان که حزب اسلامگرای افراطی جماعت اسلامی را هم شامل می‌شود.
«شورای وحدت هندوان، بودائی‌ها و مسیحیان بنگلادش» (BHBCUC) می‌گوید ۲۰۰ تا ۳۰۰ خانه و کسب‌وکارِ عمدتاً هندو ویران شده‌اند و ۱۵ تا ۲۰ معبد هندو نیز آسیب دیده‌اند. رانا داسگوپیتا، دبیرکل این شورا به خبرگزاری رویترز گفته تا ۴۰ نفر زخمی شده‌اند. گوپتا افزود:
این بی‌رحمی‌های جمعی ساعت‌ها پیش از استعفای حسینه آغاز شد. اگرچه هیچ کشته‌ای وجود ندارد، اما افرادی آسیب دیده‌اند. خانه‌ها و کسب‌وکارهای اقلیت‌ها، به ویژه هندوها، و همچنین معابد هدف قرار گرفته، غارت و تخریب شده‌اند.
داسگوپتا گفت که برخی افراد که نتوانست آن‌ها را شناسایی کند، به خودروی او آجر پرتاب کرده‌اند. او در ادامه گفت:
من علیه بی‌رحمی‌های جمعی ایستادگی می‌کنم و متوقف نخواهم شد. تا زمان مرگم برای اجتماعات اقلیت‌ها مبارزه خواهم کرد. ممکن است نتوانم به طور فیزیکی از آن‌ها محافظت کنم، اما می‌توانم به آن‌ها دلگرمی و شجاعت بدهم. ممکن است نتوانم حملات را متوقف کنم، اما می‌توانم اعتراض کنم.
جومانا پریسا، دانشجوی سال سوم دانشگاه براک، به الجزیره گفت که تمام شب را با خواندن و تماشای ویدئوهای مربوط به رویدادها بیدار مانده است. او با ابراز احساس وحشت خود گفت:
ما برای ایجاد این سرزمین بی‌قانون اعتراض نکردیم.
در همین حال، تصاویر افرادی از جمله دانش‌آموزان مدرسه‌های مذهبی که در مقابل معابد و خانه‌های هندوها نگهبانی می‌دادند، به طور گسترده در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.
گوبیندا چاندرا پرمانیک، یکی از رهبران جامعه هندو در بنگلادش، به الجزیره گفت که معابد هندو محافظت شدند و هیچ هندویی کشته نشده است. اما او اشاره کرد که بسیاری از خانه‌ها و کسب‌وکارهای هندوها توسط جمعیت‌ها در بیش از ۲۰ ناحیه مورد حمله قرار گرفته‌اند. با این‌همه، پرمانیک افزود:
آن هندوها با حزب عوامی لیگ مرتبط بودند و به خاطر هویت مذهبی‌شان مورد حمله قرار نگرفتند، بلکه به خاطر ارتباطشان با عوامی لیگ مورد حمله قرار گرفتند. من هیچ خبری نشنیده‌ام که یک خانواده هندو بدون ارتباط سیاسی در جایی مورد حمله قرار گرفته باشد.
پرمانیک ادامه داد:
به هر حال، باید بلافاصله نیروهای انتظامی تقویت شوند. در غیر این صورت، وضعیت از کنترل خارج خواهد شد.
سعید عبدالله، فارغ‌التحصیل رشته حقوق و فعال شبکه‌های اجتماعی، خواستار بازگشت فوری نظم و قانون شد. عبدالله گفت:
ما با موفقیت یک دیکتاتور را سرنگون کرده‌ایم و آرزو داریم یک کشور عادلانه بسازیم. در حالی که من نارضایتی‌ها علیه عوامی لیگ و حسینه می‌فهمم، اجازه دادن به دسته‌های خشمگین برای کنترل خیابان‌ها رویه پایداری نخواهد بود.
در مقابل، عبدالشکور که یک مکانیک است و شب را جلوی معبد داکشواری در داکا نگهبانی داده است، به الجزیره می‌گوید که شهروندان داوطلب، در غیاب پلیس با اجرای قانون، اجازه هیچ‌گونه خرابکاری یا خشونت جمعی را نخواهند داد.