معترضان انتخابات ونزوئلا سه‌شنبه ۹ مرداد/ ۳۰ ژوئیه در سراسر ونزوئلا به خیابان‌ها آمدند و از رئیس‌جمهور نیکلاس مادورو خواستند که بپذیرد در انتخابات روز یکشنبه شکست خورده است. ناظران بین‌المللی اعلام کرده‌اند که رأی‌گیری غیردموکراتیک بوده است.
به گزارش خبرگزاری «رویترز»، اعتراضاتی که دولت آن را به عنوان تلاش برای «کودتا» محکوم کرده، از دوشنبه آغاز شد؛ پس از آن که مقامات انتخاباتی ونزوئلا اعلام کردند که مادورو با کسب ۵۱٬۲ درصد آرا برای سومین بار رئیس جمهوری این کشور آمریکای جنوبی خواهد بود.
مخالفان می‌گویند که نامزد آن‌ها، ادموندو گونزالس، بر اساس ۹۰ درصد از نتایج شمارش آرا که به آن دسترسی داشته‌اند، بیش از دو برابر مادورو رأی داشته است.
به گزارش گروه حقوقی «فورو پنال» (Foro Penal)، از زمان انتخابات تاکنون حداقل ۱۱ نفر در مناطق مختلف کشور در حوادث مربوط به شمارش یا اعتراضات مرتبط کشته شده‌اند. بر اساس گزارش واشنگتن پست، دست‌کم ۱۶ نفر کشته شده‌اند.
مرکز کارتر مستقر در ایالات متحده که بر این رأی‌گیری نظارت داشت، سه‌شنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که این انتخابات «با استانداردهای بین‌المللی یکپارچگی انتخاباتی مطابقت ندارد و نمی‌توان آن را دموکراتیک تلقی کرد».
این مرکز همچنین منتشرنشدن نتایج تفکیک‌شده انتخابات را “نقض جدی” توصیف کرد و سرتاسر روند انتخابات از ابتدا تا انتها را «روندی عمیقاً معیوب» خواند.
بسیاری از کشورها از ونزوئلا خواسته‌اند تا آمار آرا را علنی کند.
منابع آمریکایی گفته‌اند واشنگتن در حال بررسی تحریم‌های جدید علیه افراد مرتبط با انتخابات است مگر اینکه شفافیت بیشتری وجود داشته باشد.
سه‌شنبه، مادورو و متحدانش، گونزالس و رهبر مخالفان ماریا کورینا ماچادو را به تحریک خشونت در پی انتخابات متهم کردند.
در یک سخنرانی طولانی که از تلویزیون دولتی پخش شد، مادورو اعلام کرد که معترضان به ضرب و شتم غیرنظامیان پرداخته‌اند و آتش‌سوزی به راه انداخته‌اند و از گونزالس خواست که پاسخگو باشد.
مادورو پس از آن که گفت هم گونزالس و هم ماچادو باید پاسخگو باشند، فریاد زد: «به این پاسخ بده، بزدل!»
خورخه رودریگز، رئیس کنگره نیز گفته هر دو چهره مخالف باید به زندان بیفتند و گونزالس را به رهبری یک «توطئه فاشیستی» متهم کرد.
کاستاریکا اعلام کرد که آماده است به ماچادو و گونزالس پناهندگی سیاسی بدهد. ماچادو در شبکه اجتماعی ایکس(توییتر سابق) از کاستاریکا تشکر کرد اما گفت اولویت او «ادامه این مبارزه» از داخل ونزوئلا است.
ژنرال ولادیمیر پادرینو، وزیر دفاع مادورو، با تکرار سایر مقامات، اعلام کرد که «کودتا در حال انجام است» اما تاکید کرد که نیروهای مسلح کشور به شکست آن کمک خواهند کرد.
انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا یکشنبه ۷ مرداد / ۲۸ ژوئیه برابر با هفتادمین سالگرد تولد هوگو چاوز، رئیس جمهوری فقید ونزوئلا برگزار شد و بیش از ۲۱ میلیون نفر در داخل و خارج از این کشور برای رأی دادن فراخوانده شدند. دولت میزان مشارکت در این انتخابات را ۵۹ درصد اعلام کرد و براساس شمارش ۸۰ درصد آرا، نیکولاس مادورو ۵۱,۲ درصد آرا را به‌دست آورد و رقیب او، ادموندو گونزالس اوروتیا، نامزد ائتلاف اصلی اپوزیسیون با کسب ۴۴,۲ درصد آرا در جایگاه دوم قرار گرفت.
نیکلاس مادورو کیست؟
این رئیس‌جمهور ۶۱ ساله، رهبر اتحادیه و وزیر خارجه سابق است که پس از مرگ رئیس‌جمهور سابق هوگو چاوز در سال ۲۰۱۳ انتخاب شد. مادورو در سال ۲۰۱۸ در انتخاباتی که مخالفان می‌گویند تقلبی بوده است، دوباره انتخاب شد.
در زمان ریاست جمهوری او فروپاشی اقتصادی و مهاجرت دسته‌جمعی ونزوئلایی‌ها به تیتر رسانه‌ها بدل شد، در حالی که تحریم‌های ایالات متحده و اتحادیه اروپا صنعت نفت این کشور را فلج کرده است.
پس از مرگ چاوز و با به قدرت رسیدن مادورو، ونزوئلا دچار سقوط اقتصادی شد که از پیامدهای آن کمبود غذا، ابرتورم و شکست سنگین صنعت حساس نفت در این کشور بود. این پیامدها به تظاهرات گسترده خیابانی انجامید. دولت در پاسخ به اعتراضات، به سرکوب گسترده، زندانی کردن رهبران اپوزیسیون و سانسور مطبوعات دست زد.
پیروزی مادورو می‌تواند مهاجرت بیشتر از ونزوئلا را رقم زند، کشوری که زمانی ثروتمندترین کشور قاره بود و در سال‌های اخیر یک سوم جمعیت آن این کشور را ترک کرده‌اند.
تقلب انتخاباتی
رهبر اپوزیسیون ماچادو از نامزدی در انتخابات منع شد، اما کمپین گونزالس را رهبری کرد. او برای اولین بار روز سه‌شنبه دولت مادورو را به تقلب متهم کرد.
ماچادو در حالی که خواستار اعتراض مسالمت آمیز شد، گفت: «آنچه ما در اینجا با آن مبارزه می‌کنیم، تقلب رژیم است».
در تظاهرات روزهای اخیر جمعیت بسیاری که پرچم‌های ونزوئلا را به اهتزاز در می آوردند، شعار می دادند: «ما نمی ترسیم!»
آندریا گارسیا، ۲۷ ساله در یک کارگزاری کار می‌کند، گفت:
ادموندو رئیس‌جمهور است. ما می‌دانیم که او در انتخابات پیروز شده است. ما می‌خواهیم در ونزوئلایی زندگی کنیم که پدر و مادر ما در آن می‌زیستند، کشوری که گرسنگی در خیابان‌ها وجود نداشت.
اپوزیسیون مدت‌هاست که موانعی را که بر سر ثبت نام نامزدها، بازداشت اعضای مخالف و حتی چیدمان گیج‌کننده رأی ایجاد شده محکوم کرده است.
مرکز کارتر در بیانیه خود با این انتقادات موافقت کرد.
در این بیانیه آمده است:
مقامات به‌طور مکرر تلاش کردند فعالیت های مبارزاتی مخالفان را محدود کنند. این شامل آزار و اذیت یا ارعاب افرادی بود که خدمات یا کالاهایی را به کمپین اصلی مخالفان ارائه می‌دادند.
شورای ملی انتخابات (CNE)، که دوشنبه رسماً مادورو را به‌عنوان رئیس‌جمهور برای دوره ۲۰۲۵-۲۰۳۱ اعلام کرد، سوگیری آشکاری را به نفع او نشان داد، در حالی که رأی دهندگان داخل کشور با مهلت های کوتاه ثبت نام مواجه شدند و اکثر جمعیت پراکنده کشور به‌طور خودسرانه از حق رأی محروم شدند.
اما به نظر می‌رسد اپوزیسیون در آینده گزینه‌های چندانی ندارد، زیرا ارتش هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه ممکن است از حمایت طولانی‌مدت خود از مادورو دست بکشد، نشان نداده است و دوره‌های قبلی اعتراضات ضددولتی و تحریم‌ها نیز نتوانسته‌اند او را برکنار کنند.
معترضان مخالف سه‌شنبه در چندین شهر راهپیمایی کردند. در برخی مکان‌ها، معترضان از سوی نیروهای امنیتی مورد حمله قرار گرفتند. بسیاری از فروشگاه‌ها همچنان بسته ماندند.
همزمان در تظاهرات‌های طرفداران مادورو، راهپیمایان رقصیدند و حامیان موتورسوار موتورهای خود را روشن کردند و اصرار داشتند که انتخابات تمام شده است.
کارمن تورس، ۳۶ ساله معلم گفت: «ما اینجا هستیم تا به‌طور مسالمت‌آمیز از انتخاباتی حمایت کنیم که نتیجه خود را اعلام کرده است.» و اضافه کرد که با وجود برخی تردیدها، مادورو را به دولت «نئولیبرال» ترجیح می‌دهد.
معترضان در اعتراضات دوشنبه جاده‌ها را مسدود کردند، آتش روشن کردند و به سمت پلیس بمب‌های بنزینی پرتاب کردند و پلیس با پرتاب گاز اشک آور پاسخ داد.
در کورو، پایتخت ایالت فالکون، در سواحل کارائیب، معترضان وقتی مجسمه چاوز، مربی مادورو که از ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۳ حکومت کرد را پایین کشیدند، از سوی ناظران تشویق شدند.
در میان این اعتراضات دوگانه، نیروهای امنیتی حداقل دو رهبر مخالف دیگر را دستگیر کردند.
حزب Voluntad Popular [اراده مردم] اعلام کرد که هماهنگ‌کننده ملی آن، فِردی سوپرلانو، دستگیر شده است. همچنین ریکاردو استوز، یکی از مقامات ارشد حزب Vente Venezuela [ونزوئلا بیا]، دستگیر شد.
بسیاری از ونزوئلایی‌ها گفته‌اند که تصمیم در مورد پیوستن یا نپیوستن به خیل عظیم مهاجران به نتایج انتخابات بستگی خواهد داشت.
خورخه سالسدو، ۲۳ ساله فارغ‌التحصیل در کاراکاس به رویترز گفت: «احساس می‌کنم دیگر هیچ کاری در ونزوئلا ندارم» و ادامه داد:
ما در کشوری تحت سرکوب و دیکتاتوری زندگی می‌کنیم. این آخرین شانس ما بود.
واکنش‌های بین‌المللی
پس از اعلام نتایج انتخابات و آغاز اعتراضات مردمی، استفان دوجاریک، سخنگوی آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد گفت که دبیرکل سازمان ملل خواستار «شفافیت کامل» و «انتشار به‌موقع نتایج انتخابات و تفکیک آن‌ها بر اساس مراکز رأی‌گیری» است.
همزمان ۹ کشور آمریکای لاتین شامل آرژانتین، کاستاریکا، اکوادور، گواتمالا، پاناما، پاراگوئه، پرو، جمهوری دومینیکن و اروگوئه «خواستار بازنگری کامل در نتایج انتخابات ونزوئلا با حضور ناظران مستقل انتخاباتی» و برگزاری نشست اضطراری شورای دائمی سازمان کشورهای آمریکایی (OAS) شدند.
پاناما، یکی از این کشورها اعلام کرد که روابط دیپلماتیک خود با ونزوئلا را به حالت تعلیق در می‌آورد و تا زمان بررسی کامل نتایج انتخابات، کارکنان دیپلماتیک خود را از این کشور خارج می‌کند.
خبرگزاری الجزیره در واکنش به کشورهای آمریکای منتقد نوشت فراخوان برای نشست سازمان کشورهای آمریکایی تعجب‌برانگیز نبوده، زیرا دولت‌های آن‌ها عمدتاً «دولت‌های راست‌گرا [که] به‌طور سنتی با ونزوئلا مخالفت می‌کنند» هستند.
این در حالی است که دولت لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس جمهوری چپ‌گرای برزیل، خواستار «تأیید بی‌طرفانه» نتایج انتخابات شده است.
گابریل بوریک، رئیس جمهوری چپ‌گرای شیلی نیز گفت که دولت او «هیچ نتیجه‌ای را که قابل راستی‌آزمایی نباشد به‌رسمیت نمی‌شناسد» و از ونزوئلا می‌خواهد «شفافیت کامل در روند انتخابات» را فراهم کند.
ایوان خیل، وزیر امور خارجه ونزوئلا در واکنش به سخنان بوریک، ریاست جمهوری شیلی به او حمله کرد و گفت: «شاید یکی از نشانه‌های بی‌کفایتی این جماعت غفلت از این امر است که فرزندان بولیوار و چاوز نیازی به «به‌رسمیت‌شناختن» بی‌ارزش آن‌ها ندارند. اینجا ما با رأی و حمایت مردمی فاشیسم را شکست می‌دهیم و از قیمومیت نیز فارغ هستیم، چیزی که متأسفانه دولت شما هرگز نمی‌تواند مدعی‌اش باشد.»
در واکنش به اعتراضات بین‌المللی، مادورو اعلام کرد که دیپلمات‌های خود را از هفت کشور آمریکای لاتین از جمله پاناما، پرو، شیلی و آرژانتین خارج می‌کند.