در حالی که سازمان ملل متحد برای برگزاری سومین نشست خود درباره افغانستان در روز یکشنبه ۱۰ تیر / ۳۰ ژوئن در دوحه قطر آماده می‌شود و زنان افغان این نشست را تحریم کرده‌اند، گزارش‌هایی از خشونت و تجاوز جنسی طالبان علیه زنان منتشر شده است.
براساس گزارش تفصیلی منتشرشده در وب‌سایت «زن‌تایمز»، رسانه تحت هدایت زنان که وضعیت حقوق بشر در افغانستان را با تمرکز بر حقوق زنان و جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس پوشش می‌دهد، دختران نوجوان و زنان جوانی که طالبان آن‌ها را به‌دلیل «بدحجابی» دستگیر کرده‌اند می‌گویند که در بازداشت مورد خشونت و تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند. در این گزارش اسامی افراد برای حفظ هویت آن‌ها تغییر کرده است.
در چندین مورد، در اوایل سال جاری میلادی دستگیری‌ها و آزار جنسی زنان جوان در حین بازداشت منجر به خودکشی و اقدام به خودکشی آن‌ها شده است.
در یکی از موارد جسد یک زن چند هفته پس از این‌که طالبان او را بازداشت کرده، در کانال آب پیدا شده است. یک منبع نزدیک به خانواده او گفته که این زن پیش از مرگ مورد آزار جنسی قرار گرفته بوده.
سازمان ملل می‌گوید در پی فرمان طالبان مبنی بر این‌که زنان باید از سر تا پای خود را بپوشانند و تنها چشمان خود را نمایان کنند، بسیاری از زنان به دلیل «بدحجابی» در ماه‌های دسامبر سال ۲۰۲۳ و ژانویه ۲۰۲۴ بازداشت شدند.
در آن‌زمان سازمان ملل این دستگیری‌ها را «نگران‌کننده» خواند اما روزنامه گاردین بریتانیا گزارش داد که دختران و زنان در حین بازداشت مورد ضرب و شتم و ارعاب قرار گرفته‌اند.
روایت‌های زنان جوان و نوجوان از زندان‌های طالبان
اکنون این دختران و زنان جوان به میدان آمده و گزارش داده‌اند که با خشونت جنسی و آزار جنسی نیروهای امنیتی طالبان مواجه شده‌اند که پیامدهای ویران‌کننده‌ای داشته است.
خانواده زهرا، ۱۶ ساله به «زن‌تایمز» گفتند که او و یک دختر نوجوان دیگر در دسامبر ۲۰۲۳ در یک مغازه در غرب کابل دستگیر شدند. سمیه، مادر او می‌گوید زهرا و دوستش دو هفته در بازداشت بودند اما وقتی زهرا به خانه بازگشت دیگر «دختری نبود که دو هفته پیش از خانه بیرون رفته بود».
مادر زهرا گفت:
دویدم و او را در آغوش گرفتم، اما او گریه کرد و گفت: «بی‌آبرو شدم». تا آخر آن روز زهرا نه غذا خورد و نه حرف زد. او فقط در یک اتاق می‌نشست و گریه می‌کرد. من جرأت پرسیدن این‌که چه اتفاقی افتاده است را نداشتم.
خانواده‌اش می‌گویند مصیبت‌هایی که زهرا در زندان با آن روبه‌رو شده سخت‌تر از سطح تحمل او بوده است.
سُمیه مادرش می‌گوید: «نیمه‌های شب از خواب بیدار شدم و متوجه شدم زهرا آن‌جا نیست. شوهرم را بیدار کردم و در تمام اتاق‌ها شروع به جست‌وجوی او کردیم… همسرم جسد او را پیدا کرد. زهرا خود را حلق‌آویز کرده بود.»
مرگ زهرا تنها فاجعه مرتبط با دستگیری زنان توسط طالبان به بهانه «بد حجابی» نبود. در دسامبر سال ۲۰۲۳ طالبان یک دانشجوی ۲۳ ساله از همان محله را بازداشت کردند.
ماریناسادات در حال رفتن به «انستیتو علوم صحی فارابی» بود؛ جایی که در آن در رشته مامایی تحصیل می‌کرد. این رشته تنها گزینه آموزشی موجود برای زنان در افغانستان تحت سلطه طالبان است. افرادی که خانواده او را می‌شناسند می‌گویند ۲۲ روز بعد جسد او که مورد ضرب و شتم قرار گرفته بود، در داخل یک گونی در کانالی در ولسوالی پغمان کابل پیدا شد.
گفته شد که او مورد آزار جنسی قرار گرفته است. حامد از بستگان مارینا به «زن‌تایمز» گفت: «این‌که یک دختر جوان زنده به دانشگاه برود و جسدش به خانه بیاید واقعاً وحشیانه است.»
مصیبتِ خانواده سادات با مرگ مارینای ۲۳ساله پایان نیافت. والدین او که از مرگ فرزند بزرگشان شوک‌زده و خشمگین شده بودند، به‌دنبال دادخواهی به وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان که مسئول اجرای قوانین حجاب است، رفتند. به‌گفته حامد «آن‌ها چهار بار به آن‌جا رفتند، اما نگهبان به آن‌ها اجازه‌ی ورود نداد و آن‌ها را تهدید کرد که دیگر نیایند. خانواده او اصرار کردند و به‌صراحت گفتند که خواهان عدالت هستند. چند روز بعد، زمانی که خانواده سادات در جای دیگری بودند، طالبان به خانه آن‌ها یورش بردند و برای پیداکردن آن‌ها همسایه‌هایشان را زیر فشار قرار دادند. همین باعث شد که خانواده سادات تصمیم به فرار از افغانستان بگیرند، ولی موفق نشدند و دوباره مجبور شدند که به کابل برگردند».
حامد می‌گوید نیمه‌شب ۱۴ فوریه طالبان همه اعضای خانواده سادات، از جمله چهار فرزند این خانواده را دستگیر کردند. پنج روز بعد خواهر و برادران مارینا آزاد شدند، اما مادر ۴۲ ساله و پدر ۴۵ ساله او را نگه داشتند و همچنان از آن‌ها خبری نیست.
«هر دختری که به آن اتاق بازجویی می‌رفت به او تعرض جنسی می‌کردند»
آمنه، دانشجوی ۲۲ ساله رشته پزشکی نیز گفت پس از دستگیری در ژانویه ۲۰۲۴ سه شب را در زندان طالبان گذراند. او گفت مرد مُسنی از او بازجویی کرده و از او در مورد قاعدگی و این‌که آیا ازدواج کرده یا خیر، پرس‌وجو کرده است. آمنه افزود:
به پایش افتادم و به او التماس کردم که «لطفاً من را بکش، اما آزارم نده». او گفت «چون تو خواهان مردن هستی، تو را خواهم کشت اما قبل از آن، بگذار با تو خوش بگذرانیم. سپس شروع به دست زدن به اندام‌های من کرد. در بازجویی دو بار بی‌هوش شدم، اما هر بار آب سرد روی سرم می‌ریخت.
آمنه گفت اتفاقی که برایش افتاده برای هر دختری که به آن اتاق بازجویی برده می‌شد و با آن مرد تنها می‌ماند رخ داده است. او گفت:
[اکنون] شب‌ها نمی‌توانم بخوابم، خیلی می‌ترسم و هر بار که سربازان طالبان را می‌بینم، غش می‌کنم. من دو بار سعی کردم خود را بکشم. یک بار تمام داروهای مادرم را مصرف کردم، اما خانواده‌ام من را به بیمارستان بردند. هر وقت یادم می‌آید که آن‌ها لمس‌ام کردند، طاقت زندگی از من سلب می‌شود.
تعهد سکوت، خفقان و نظارت مداوم بعد از آزادی از زندان
رمزیه، فعال حقوق زنان که در سال ۲۰۲۲ توسط طالبان زندانی شده بود به «زن‌تایمز» می‌گوید:
آن‌چه در زندان تجربه کردم وحشتناک بود، اما می‌دانی چه چیزی بدتر از آن است؟ این‌که ما نمی‌توانیم درباره آن‌چه بر ما گذشته است صحبت کنیم. از یک طرف از طالبان می‌ترسیم، زیرا آن‌ها ما را مجبور کردند نامه‌ای را امضا کنیم که براساس آن ما نباید در مورد تجربه خود حتی با خانواده خود صحبت کنیم و از طرف دیگر این جامعه سنتی ماست که به ما اجازه حرف‌زدن نمی‌دهد.
رمزیه می‌گوید که دو بار اقدام به خودکشی کرده است:
چه انتخابی برای ما باقی مانده است جز این‌که تا سر حد جنون سکوت کنیم یا خودمان را بکشیم؟
او ماه‌ها پس از آزادی از زندان، از افغانستان گریخت.
رمزیه می‌گوید طالبان بازماندگان و خانواده‌های قربانیان را به‌دقت زیر نظر دارند:
با وجود این‌که از زندان آزاد شدم، به‌نوعی در حبس خانگی بودم. طالبان هر حرکت من را زیر نظر داشتند. اگر جایی می‌رفتم با من تماس می‌گرفتند و می‌پرسیدند کجا هستم؟
واکنش طالبان
در ۴ ژانویه سال جاری میلادی، سخنگوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان به آسوشیتدپرس گفت زنانی که دستگیر شده‌اند «ارزش‌ها و شعایر اسلامی را زیر پا گذاشته و جامعه و سایر خواهران محترم را به بدحجابی تشویق کرده‌اند». او همچنین هشدار داد: «در تمام ولایت‌ها بی‌حجاب‌ها دستگیر می‌شوند.» منابعی از ولایت‌های هرات، بامیان و دایکندی نیز تأیید کردند که بسیاری از زنان اقلیت شیعه هزاره در این ولایت‌ها دستگیر شده‌اند.
بر اساس اطلاعاتی که از وکلا به دست آمده است، از ماه دسامبر ۲۰۲۳ تا فوریه ۲۰۲۴ در رابطه با حجاب، دست‌کم ۲۷ زن در محله‌های هزارهنشین شهر هرات دستگیر شده‌اند.
دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان نیز گزارش داده بود که این بازداشت‌ها عمدتاً در «دشت برچی، منطقه‌ای هزارهنشین» و برخی نیز در منطقه خیرخانه که ساکنان آن بیشتر تاجیک و گروه‌هایی از پنجشیر هستند، صورت گرفته است. این بازداشت‌ها خشم مردم و توجه جامعه بین‌المللی را برانگیخت و سبب شد که طالبان روایت خود را تغییر دهند.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان در ۱۸ژانویه در گفت‌وگو با شبکه «طلوع‌نیوز» افغانستان این بازداشت‌ها را کاملاً تکذیب کرد و گفت: «دستگیری زنان صحت ندارد، ما قبلاً آن را رد کرده‌ایم و باز هم رد می‌کنیم.»
پنج ماه بعد، در ۲۳ ژوئن، ذیبح‌الله مجاهد در مصاحبه با زن‌تایمز مدعی شد که که هیچ بازداشتی به دلیل حجاب صورت نگرفته است و این اعضای خانواده‌های آن‌ها بودند که به‌دلیل «لباس‌های کاملاً غیرشرعی» علیه دختران خود به [اداره] امر به معروف شکایت بردند و این اداره دخترها را احضار کرده و به آن‌ها «توصیه‌هایی» کرده است.
سخنگوی طالبان همچنین گفت:
موضوع تجاوز جنسی ممکن نیست، چون یک نفر نیست، دو نفر نیست، (…) شما مطمئن باشید که این جنایت‌ها رخ نمی‌دهد. چنین موضوعی برای طالبان بسیار حساس است… من مطمئن هستم که چنین کاری انجام نشده است.
طالبان برای اثبات روایت خود، بسیاری از ملاها و بزرگان شیعه و هزاره را وادار کردند که گزارش بازداشت زنان هزاره را رد کنند.
«اگر به ما تجاوز شود خانواده اولین کسی‌ست که می‌خواهد ما سکوت کنیم»
رمزیه، فعال حقوق زن می‌گوید:
در زندان طالبان هیچ حریم خصوصی و قانونی وجود ندارد و کسی نیست که بتوان از آن‌ها سئوال کرد یا آن‌ها را مسئول دانست. اگر به ما تجاوز شود، نمی‌توانیم در مورد آن صحبت کنیم و خانواده‌های ما اولین کسانی هستند که می‌خواهند ما سکوت کنیم.
پیش از این در ماه مه گذشته روزنامه «۸صبح» افغانستان نیز در مورد وضعیت اسف‌بار زنان در زندان‌های ولایت‌های جوزجان، فاریاب و سمنگان گزارشی منتشر کرده بود.
در این گزارش آمده بود که با روی کار آمدن دوباره طالبان در افغانستان، ۹۰ زن در سه ولایت شمال کشور بازداشت و زندانی شده‌اند. از این میان ۳۶ زن در فاریاب، ۳۴ زن در سمنگان و ۲۰ زن دیگر در ولایت جوزجان در یک سال گذشته برخورد نامناسب طالبان را در زندان‌ها تجربه کرده‌اند.
مجله اسپکتیتور یکشنبه ۳ تیر / ۲۳ ژوئن، به نقل از ریچارد بنت، گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل متحد نوشت که این گزارش حاوی چنان روایت‌های وحشتناکی از سوءاستفاده فیزیکی و جنسی و قتل‌های خودسرانه زنان زندانی در سه ولایت شمالی است که مستلزم بررسی‌های مستقل است. بنت گفت:
ما آن را جدی می‌گیریم، تیمی داریم که در حال بررسی آن است تا ببینیم آیا می‌توانیم تأیید کنیم یا خیر. به‌طور کلی من از بدرفتاری جدی با زندانیان نه‌تنها جنسی؛ بلکه ضرب‌وشتم، تهدید، اخاذی مطلع هستم.
گزارش‌های مربوط به خشونت و تجاوز جنسی علیه زنان و دختران در بازداشت در حالی منتشر می‌شود که انتظار می‌رود طالبان در کنفرانس سازمان ملل در دوحه شرکت کنند. سازمان ملل تأیید کرده است که هیچ زن افغانستانی در این کنفرانس شرکت نخواهد کرد و حقوق زنان مورد بحث قرار نخواهد گرفت.