جام با طعم فساد؛ شریف یا کثیف؟ مسئله این است

مدام می گوییم فوتبال ناپاک، من فقط می‌خواهم بپرسم که دیگر جاهای ما پاک است که توقع پاکی فوتبال را داشته باشیم؟ باید همه چیزمان به هم بیاید.

ناصر حجازی

این جمله به یاد ماندنی مرحوم ناصر حجازی این روزها بارها تکرار شده است و علی دایی آخرین فردی بود که دوباره آن را تکرار کرد و گفت:

آیا فساد در ایران تنها در فوتبال جریان دارد و باید با آن مقابله شود؟

۱۴ سال از روزی که ناصر حجازی این حرف را زد می‌گذرد و در تمام این سال‌ها بحث فوتبال ناپاک و فساد مطرح بوده اما به آن اعتنایی نمی‌شد. رسول کربکندی ۱۰ سال پیش زمانی که سرمربی صبای قم بود، در مصاحبه‌ای گفت فوتبال ایران کثیف است و بخاطر آن سه میلیون تومان جریمه نقدی و دو جلسه هم محروم شد. او امروز هم معتقد است اگر پرونده مس رفسنجان به بیرون درز کرده بخاطر این است که ارگانی غیر از فدراسیون فوتبال وارد عمل شده و اگر دادستانی استان کرمان نبود، قطعاً پرونده یاد شده مخفی می‌ماند.

در این پرونده فساد خداداد افشاریان، رییس کمیته داوران فدراسیون فوتبال که این روزها در بازداشت است به دست‌کم ۱۵ مورد تبانی خاص اعتراف کرده و از نقش داوران برای تعیین نتایج پرده برداشته است. سهیل مهدی، رییس برگزاری رقابت‌های سازمان لیگ و فریبرز محمودزاده، مشاور امور ویژه رییس فدراسیون فوتبال نیز بازداشت شدند.

رئیس کل دادگستری استان کرمان هم از احضار چهار نفر از متهمان پرونده به دستگاه قضایی استان کرمان خبر داده و گفته است که در این رابطه یکی از مسئولان سابق کمیته داوران فدراسیون فوتبال کشور نیز به اتهام اخذ رشوه با قرار تامین مناسب بازداشت شده است. یکی از مسئولان سابق کمیته نقل‌وانتقالات سازمان لیگ هم با قرار تامین مناسب در بازداشت به سر می‌برد. سردبیر یکی از سایت‌های مشهور ورزشی هم به اتهام تحصیل مال از طریق نامشروع تحت تعقیب قضایی قرار گرفته و در حال حاضر با قرار وثیقه میلیاردی آزاد است.

از هدیه واحد تجاری تا روابط خارج از عرف

رضا جاودانی، مجری سابق صداوسیما و عضو کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال هم در گفت‌وگویی که با برنامه فوتبال ۳۶۰ و عادل فردوسی‌پور داشت، از موارد جدید فاش شده در پرونده فساد فوتبال ایران پرده برداشت.

جاودانی گفت:

در شهرک بنفشه کرج به یکی از اهالی رسانه یک خانه و یک پژو ۲۰۰۸ دادند. به دو فرد رسانه‌ای دیگر هم پژو ۲۰۰۷ هم داده‌اند. به یک تهیه کننده برنامه ورزشی ساعت ۶۰۰ میلیونی دادند، یک واحد تجاری در میدان پالیزی هم به او داده‌ بودند که البته من خودم این مورد را می‌دانستم اما از حوزه کاری ما خارج بود و نمی‌شد کاری کرد. در قشم و کیش خانه و آپارتمان داده‌اند. برای گرفتن تایید زمین مس، حدود ۷۰ میلیارد هزینه کرده‌اند، از سهیل مهدی شنیدم که گفته بود مشاور می‌خواستند اما طبق ماده ۷۲ نباید ارکان فدراسیون سمت‌های این‌چنینی بگیرند. این اطلاعات را دوستانم که در قوه قضاییه هستند به من داده‌اند.

رضا جاودانی همچنین گفت:

بحث فراتر از گرفتن ماشین و زمین و آپارتمان است. این در حالی است که روابط خارج از عرف در این فساد بود. یعنی می‌گفتند به ویلای شمال بروید و هماهنگ می‌کردند چند خانم با آن‌ها باشند. نزدیک ۲۵۰ میلیون برای این داستان هزینه شده است.

او همچنین مدعی شده که طبق تحقیقات به عمل آمده، مبلغ ۶ میلیارد تومان به جادوگر پرداخت شده بود. 

در این برنامه اعلام شد که باشگاه مس رفسنجان اواخر همین فصل هم ۸۶۰ میلیون به حساب داوران ریخته‌اند.

پس از این برنامه شورای ورزشی صدا و سیما با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد به زودی از عادل فردوسی پور شکایت می‌کند و این موضوع از مراجع قضایی پیگیری خواهد شد. کمیته اخلاق فدراسیون فوتبال هم رضا جاودانی را برای ارائه مدارک احضار کرد.

«مدیران سپاهی هم در این فساد دخیل هستند»

محمدرضا فغانی، داور بین‌المللی فوتبال معتقد است در این فساد همه دخیل هستند و مدیران عامل در صدر آنها قرار دارند.

او به رادیو زمانه گفت:

فوتبال ما سیاسی است و مدیران آن سپاهی هستند، این که الان می‌خواهند فقط خداداد افشاریان و چند داور را از لبه تیغ بگذرانند تا بگویند دارند با فساد مبارزه می‌کنند برای من کمی عجیب است چون مدیران باشگاه‌ها هم دخیل بودند؛ آنها با افشاریان و داوران در ارتباط بودند. با توجه به شناختی که از افشاریان دارم دور از ذهن نیست که او به داوران بگوید بازی ۵۰-۵۰ را به نفع یک تیم سوت بزنند یا صحنه‌های مشکوک را زیاد جدی نگیرند و به نفع فلان تیم سوت بزنند… من با چند داور صحبت کردم که آنها هم گفتند این تماس‌ها با آنها هم گرفته شده، مثلا افشاریان دو سال پیش به یک داور در لیگ برتر قضاوت داده و بعد به او پیام داده و گفته مراقب فلان تیم باشد اما آن داور کار خودش را کرده و بعد او را کنار گذاشته‌اند چون به حرف افشاریان گوش نداده و بازی را به نفع تیمی که آنها می‌خواسته‌اند درنیاورده است.

فغانی درباره اینکه آیا به او هم پیشنهادی شده است، گفت:

برای من هم اتفاق افتاده است. یک بار کمک داور بین‌المللی درخواست کرد که یک بازی را به نفع یک تیم تغییر بدهم، من هم همان موقع گزارشش را به فدراسیون فوتبال و به کمیته اخلاق دادم اما هیچ اتفاقی نیفتاد.گز هم زیاد هدیه گرفتم اما چون شیرینی دوست نداشتم آنها را به کارمندان هتل می‌دادم، نمی‌دانم اگر سکه‌ای داخل آنها بوده نوش جان آن کارمندان باشد.

درآمد ۸۰ میلیارد تومانی از فحش و بی‌اخلاقی

بیست‌وسومین دوره لیگ برتر فوتبال در چنین شرایطی با قهرمانی پرسپولیس به پایان رسید که هنوز حواشی آن با طمع فساد همچنان ادامه دارد. جالب آنجاست که فدراسیون فوتبال از محل جریمه لیگ برتری‌ها در جریان مسابقات فصل گذشته لیگ و جام حذفی مبلغ ۸۰ میلیارد و ۳۳۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان درآمد داشته است.

محسن صفایی فراهانی، رئیس پیشین فدراسیون فوتبال و نماینده اسبق مجلس شورای اسلامی، یک بار در گفت‌وگویی در دهه ۱۳۸۰خورشیدی گفته بود:

شهرداری تهران بیش از ۴۰ درصد از درآمدهای خود را از جرایم کسب می‌کند. این یعنی مدیریت شهری، برپایه جرایم قرار گرفته و اگر تخلفی صورت نگیرد، درآمدی هم وجود نخواهد داشت.

آقای صفایی فراهانی گفته بود مدیریت نظام در حال تشویق ناخودآگاه جامعه به سوی تخلف است.

در فوتبال ایران نیز به نظر می‌رسد که اگر فحاشی، بی‌اخلاقی، هنجارشکنی و تخلفی صورت نگیرد، بخشی از درآمدهای فدراسیون فوتبال نیز از دست خواهد رفت. یکی از مهم‌ترین اتفاقات جنجالی فصل اخیر که بخاطر آن خیلی ها جریمه شدند، اعتراضات پرشمار مسئولان، مربیان و بازیکنان تیم‌ها به موضوع داوری بود تا جایی‌که در پایان فصل بحث جام کثیف یا شریف از سوی دو طیف استقلالی و پرسپولیسی مطرح شد. بهزاد غلامپور، مربی استقلال گفت:

ما جام کثیف به خانه نمی بریم و جام کثیف در باشگاه استقلال جایی ندارد.

علی‌رضا بیرانوند هم در مقابل این‌گونه جواب داد:

این جامی که دست پرسپولیس است جام «با شرفی» است چون تمام تیم‌ها زحمت کشیدند و شرف داشتند.

او تیم مس رفسنجان را هم شریف خواند و گفت:

بازیکنان تیم فوتبال مس رفسنجان با شرافت بازی کردند و ما مقابل تیم شریف مس رفسنجان به مقام قهرمانی رسیدیم.

«گل قهرمانی پرسپولیس آفساید بود»

محمدرضا فغانی اما معتقد است گل پرسپولیس در بازی آخر مقابل مس رفسنجان آفساید بوده است. او گفت:

به گل پرسپولیس از هر زاویه‌ای نگاه کردم آفساید بود ولی موضوع مهم این است که برای کمک داور کار سختی بود. سه مهاجم در راه برگشت به عقب بودند و یک مدافع آنجا وجود داشت که کار را سخت کرده بود. ایراد اصلی بر فدراسیون وارد است که از VAR استفاده نکرد. باید فدراسیون و کمیته داوران و آن بخش فاسد پاسخگو باشند که چرا استفاده نکردند. در کل این فصل من فوتبال پاکی را در لیگ ایران ندیدم و فقط چند تیم بخاطر داشتن مربیان سالم تلاش کردند رقابت سالم داشته باشند.

در لیگ امسال به جز مسابقه‌های دور رفت ‌و برگشت داربی، خبری از حضور تکنولوژی (VAR) در فوتبال ایران نبود و همین مسئله باعث شد تا بیش از پیش اعتراضات نسبت به عملکرد داوران شدت گیرد.

جواد خیابانی گزارشگر مشهور صداوسیمای حکومتی ایران، ۲۱ خرداد به دلیل اظهاراتش در مورد «عدم وجود دستگاه‌های کمک داور ویدیویی» به کمیته اخلاق احضار شد. خیابانی در برنامه تلویزیونی گفته بود که «VAR عمدا به کشور وارد نمی‌شود تا برخی افراد در تعیین نتایج تیم‌ها تاثیرگذار باشند.»

جواد خیابانی برای توضیحات به فدراسیون فوتبال نرفت تا ۲۲ خردادماه کمیته اخلاق فدراسیون فوتبال، این گزارشگر و سازمان صداوسیما را تهدید به شکایت به دستگاه قضایی کند.

«VAR» حلقه گمشده عدالت فوتبال

فدراسیون فوتبال برای نخستین بار استفاده از سیستم کمک داور ویدیویی (VAR) را به صورت آزمایشی در دربی‌های رفت و برگشت پایتخت اعمال کرد. اتفاقی که به ویژه در دربی رفت به کمک موعود بنیادی‌فر، داور آن دیدار آمد تا اتفاق دقایق پایانی در محوطه جریمه پرسپولیس را خطای پنالتی اعلام کند و بازی به تساوی برسد. با وجود این، فدراسیون فوتبال از بکارگیری این سیستم در دیگر دیدارهای لیگ خودداری کرد.

اما پس از باز شدن پرونده فساد بار دیگر وزارت ورزش بر استفاده از سیستم کمک داور ویدیویی تاکید کرده است. خبرگزاری مهر به نقل از کیومرث هاشمی ورزیر ورزش و جوانان نوشته است:

لازمه داشتن لیگ پویا، سالم و فساد ستیز داشتن VAR است، بنابراین لیگ بیست و چهارم حتماً باید با VAR برگزار شود.

براساس گفته‌های وزیر ورزش و جوانان، بودجه ۱۱۰ میلیارد تومانی برای تجهیز دستگاه کمک داور ویدئویی در مهر۱۴۰۲، طی کمتر از سه هفته پس از درخواست فدراسیون فوتبال به وزارت ورزش، به شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی واریز شده است. او توضیح نداده که چرا نه فدراسیون فوتبال پیگیر چنین مبلغ قابل توجهی بوده و نه شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی، این مبلغ را صرف خرید تجهیزات کمک داور ویدیویی نکرده است.

«این لیگ فصل آینده هم پاک نخواهد بود»

محمدرضا فغانی معتقد است فصل آینده هم فوتبال درگیر این فساد خواهد بود. او گفت:

توقعی برای پاک بودن این لیگ در فصل آینده ندارم مگر اینکه این فوتبال تعطیل شود و از نو پایه‌گذاری شود. همه این آدم‌ها باید بروند چون امکان ندارد در کمیته داوران یک نفر فاسد بوده باشد و ۴ نفر دیگر از آن بی خبر بوده باشند. نادیده گرفتن فساد دیگران هم خودش به نوعی فساد است. در نهایت من چشمم آب نمی‌خورد که حکومت و سیستم قضایی فاسد تلاشی برای پاک کردن فساد از فوتبال انجام دهد. نمی‌دانم چه برنامه‌ای است که فوتبال را سر زبان‌ها انداخته‌اند. کل مملکت در فساد مدیریتی دارد غرق می‌شود و فکر نمی‌کنم این داستان فوتبال هم ربطی به زدودن فساد از بدنه فوتبال داشته باشد. احتمالا در پشت پرده زد و بندهایی در حال اتفاق افتادن است. من شنیده‌ام هیات فوتبال کرمان سر لج و لجبازی با یک گروه دیگر این اسناد را بیرون داده است.

جامعه، ناپاکی را به فوتبال سرايت می‌دهد

۱۴ سال پیش ناصر حجازی در گفت‌وگو با مجله همشهری جوان به همین نکاتی که امروز فغانی از آنها می‌گوید اشاره کرده بود. او گفته بود:

اين جامعه است که ناپاکی را به فوتبال سرايت می‌دهد تا يک مربی از دستيارانش و بازيکنان پول بگيرد. اگر فلان فرد پول نگيرد، مربی هم از دستيارش و بازيکن پول نمی‌گيرد. در يک جامعه همه مسائل به هم ربط دارند و علت و معلول هم هستند. در اين فوتبال اگر کسی بخواهد کار کند، نمی‌گذارند. خداوکيلی در اين فوتبال سالم ماندن سخت است.

مرحوم حجازی آن سال‌ها به نکته مهمی اشاره کرده بود:

فوتبال ايران ويرانه‌ای است که بايد اين ويرانه‌ها را کسی آباد کند اما ظاهراً کسی وجود ندارد يا شايد هم نمی‌گذارند آدم‌های پاک در اين فوتبال بمانند.