توافق سه جانبه ایران، عراق و اقلیم کردستان عراق بر سر «امنیت مرزها» و همچنین سیاست دولت ایران برای محدود کردن کولبری به بازارچه‌ها و گذرگاه‌های مرزی تعیین شده موجب افزایش خشونت مرگبار علیه کولبران شده است.
با گذشت تنها دو ماه از آغاز سال ۱۴۰۳، سازمان‌های حقوق بشری کردستان مرگ دست‌کم ۱۶ کولبر را ثبت کرده‌اند. ۱۱ تن از این کولبران با تیراندازی مأموران دولتی به قتل رسیدند، دو تن به دلیل سقوط از ارتفاع جانشان را از دست دادند، سرمازدگی جان دو کولبر را گرفت و یک کولبر دیگر هم حین حمل بار ایست قلبی کرد و جان باخت.
شبکه حقوق بشر کردستان در گزارش «وضعیت حقوق بشر کردستان در اردیبهشت ۱۴۰۳» شمار کولبران کشته شده در این ماه را شش تن گزارش کرد و گفت که تمامی آنها با تیراندازی مأموران مرزبانی ایران کشته شدند.
مأموران مرزبانی در فروردین همین سال نیز جان پنج کولبر را گرفته بودند.
به گفته شبکه حقوق بشر کردستان در اردیبهشت حداقل ۱۶ کولبر بر اثر تیراندازی یا ضرب و شتم مأموران مرزبانی مصدوم شدند که هفت تن از آنها کودک بودند. آریان ممندی، کودک کولبر ۱۷ ساله از جمله این افراد بود که بر اثر تیراندازی مأموران مرزبانی، نابینا شد.
شمار کولبران مصدوم شده در فروردین هم ۴۱ تن گزارش شد که تیراندازی مأموران مرزبانی با ۳۱ مورد، عامل نخست مصدومیت آنها بود.
اعدام ۲۹ نفر در یک ماه
از آغاز سال ۱۴۰۳ حداقل ۳۰ شهروند کرد در زندان‌های ایران اعدام شدند.
شبکه حقوق بشر کردستان می‌گوید حکم اعدام ۲۹ تن از شهروندان کرد در اردیبهشت امسال اجرا شده است.
بیشتر زندانیان اعدام شده در ارتباط با «جرایم مربوط به مواد مخدر» و «قتل عمد» محاکمه و محکوم شده بودند.
بر اساس گزارش سازمان‌های حقوق بشری، جمهوری اسلامی ایران به صورت میانگین روزانه بیش از سه نفر را اعدام می‌کند.
سازمان‌های حقوق بشری در گزارش سالانه ۱۴۰۲/ ۲۰۲۳ از افزایش ۴۳ تا ۵۷ درصدی اعدام‌ها خبر داده و خواستار فشار نهادهای بین‌المللی بر ایران برای توقف اجرای اعدام زندانیان شده بودند.
بازداشت ۷۲ نفر در یک ماه
تنها در اردیبهشت ۱۴۰۳ دست‌کم ۷۲ شهروند کرد در شهرهای مختلف بازداشت شدند. تنها هفت نفر از بازداشت‌شدگان به گفته شبکه حقوق بشر کردستان «به قید وثیقه» یا «کفالت» آزاد شدند اما سایر آنها یا برای اجرای حکم به زندان منتقل شدند یا هنوز در بازداشت نیروهای امنیتی هستند.
به گفته این سازمان حقوق بشری مستقر در پاریس، «بیشتر بازداشت‌شدگان در رابطه به برگزاری مراسم نوروز در شهرهای مختلف کردستان از سوی نهادهای امنیتی بازداشت شده‌اند.»
در میان بازداشت‌شدگان نام چند تن از فعالان کارگری، اعضای انجمن صنفی معلمان کردستان، فعالان محیط زیست، مدرسان زبان کردی و خانواده کشته‌شدگان اعتراض‌های سال ۱۴۰۱ که به قیام ژینا شهره شد، دیده می‌شود.
در همین بازه زمانی دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران ۱۰ شهروند کرد را به بیش از ۳۹ سال حبس محکوم کرده است. همچنین شعبه سوم دادگاه انقلاب ارومیه حاتم اوزدمیر، شهروند کرد تبعه ترکیه را بار دیگر به اعدام محکوم کرد. پیش از این دیوان عالی کشور حکم اعدام اوزدمیر را لغو کرده بود.