بر اساس گزارش هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) ۶۰ هزار نفر در اثر سیلاب‌های مرگبار اخیر در ولایت بغلان آسیب دیده‌اند. ۱۸۲ نفر در این سیلاب جان خود را از دست داده‌اند که بیشتر آنها زن و کودک بودند.
ایندریکا راتواته، رئیس دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد در افغانستان در این‌‌رابطه گفت: «پس از سال‌ها خشکسالی، افغانستان بار دیگر با شوک اقلیمی مواجه شده است، سازمان ملل متحد تیم‌های کمکی مشترکی را به صورت هماهنگ مستقر کرده و هم‌چنین به مناطق وسیعی از سه ولایت بغلان، بدخشان و تکهر کمک کرده است.» او اضافه کرد: «تاکنون ۱۵هزار نفر مورد حمایت قرار گرفته‌اند و کمک‌ها در حال ورود به مناطق آسیب دیده‌اند».
افغانستان به تازگی با سیل‌های پی‌درپی مواجه شده است که ده‌ها کشته و صدها خانواده را بی‌خانمان کرده است. اما در این میان زنان به‌دلیل شرایط معیشتی از قبل موجودی که داشتند، مورد آسیب بیشتری قرار گرفته‌اند.
زنان افغانستان و چالش‌های برآمده از سیل
گزارشی که وبسایت «دیپلمات» از وضعیت زنان افغانستانی منتشر کرده نشان می‌دهد تابوهای فرهنگی و تفکیک‌های جنسیتی مشکلات زنان را در میان بحران سیل پیچیده‌تر کرده است؛ مشکلاتی از قبیل دسترسی به محصولات و سرویس بهداشتی.
زنی به نام مقصوده که در اثر سیل در منطقه مجبور به ترک خانه خود به همراه دخترانش شده می‌گوید: «هیچ جایی برای دوش گرفتن یا رفتن به دستشویی وجود ندارد.»
مقصوده و دخترانش اکنون در طول روز کمترین مقدار ممکن آب را می‌نوشند. آنها ترجیح می‌دهند ساعت‌ها را در ناراحتی بگذرانند تا اینکه جایی که دیده شوند.
کمبود توالت در روستاهای سیل‌زده یکی از مسائل مهمی است که نادیده گرفته شده است و سلامتی همه، به‌ویژه زنان و دختران را به خطر انداخته است. در افغانستان مردان در اولویت دسترسی به امکانات موجود هستند و زنان اجازه استفاده از توالت مردانه را ندارند. تعداد سرویس‌های بهداشتی بسیار محدود است و چندین خانوار روستا از یک سرویس بهداشتی یکسان استفاده می‌کنند.
مقصوده می‌گوید: «ما مجاز به استفاده از توالت‌هایی نیستیم که مرد‌ها استفاده می کنند.» او با اشاره به تفکیک شدید جنسیتی که در افغانستان اعمال می‌شود، گفت: «ما پشت حجاب زندگی می‌کنیم، چگونه می‌توانیم از همان توالت استفاده کنیم؟»
وقتی خورشید غروب می‌کند و روستا تاریک می‌شود، زنان به دنبال مکانی خلوت دور از محله می‌گردند. آنها به نوبت مراقب هستند که مردی نزدیک نشود. مقصوده گفت: «نمی‌دانم اگر کسی ما را تماشا کند، چه کاری می‌توانیم انجام دهیم. دخترانم را تنها کجا بفرستم؟ وقتی برای تسکین نیاز به دفع می‌رویم، می‌ترسیم کسی نزدیک شود.»
او از اینکه دسترسی به سرویس بهداشتی ندارد و مجبور می‌شود در فضای باز خود را تسکین دهد ابراز شرمندگی می‌کند، به خصوص پس از اینکه متوجه شده که یک بار مردی در حال تماشای او بوده است.
در این میان، زنان باردار که نیاز بیشتری به توالت دارند نمی توانند تمام روز صبر کند و خود را نگه دارند. به همین‌خاطر آنها به اجبار در آب سیل نیازشان را برطرف می‌کنند.
شیوع بیماری‌ها
دکتر غفار‌خان، یک داوطلب در مناطق سیل زده ولایت بغلان گزارش می‌دهد که بسیاری از بیمارانی که اخیرا ملاقات کرده است، به دلیل نبود توالت و آب پاک دچار بیماری شده‌اند.
خان گفت: «در سه روز گذشته، من حدود ۳۰۰ بیمار را درمان کرده‌ام که بسیاری از آنها علائم مالاریا، وبا، و سایر بیماری‌های واگیردار از راه آب را نشان می‌دهند. نبود آب سالم و امکانات بهداشتی مناسب از عوامل اصلی افزایش این بیماری‌ها است.»
پزشکان داوطلب به طور خستگی‌ناپذیری تلاش می‌کنند تا هر روز تعداد بیشتری از بیماران را ببینند، اما این منطقه به دلیل کمبود پزشکان زن با چالش قابل توجهی روبه‌رو است.
این پزشک داوطلب می‌گوید: «برای بیماران زن بدحال، خانواده ها اغلب به دلیل کمبود پزشک زن چاره ای جز کمک گرفتن از پزشکان مرد ندارند.»
تلاش زنان برای دسترسی به محصولات بهداشتی
برخی از صحبت کردن با کمک‌کنندگان در مورد قاعدگی احساس ناراحتی می‌کنند، از طرفی کمک‌های غیردولتی همیشه حاوی محصولات بهداشتی نیست.
فرشته، ۴۹ ساله از ولایت بغلان در این رابطه گفته است که برخی از زنان که در دوره‌ی خونریزی ماهیانه خود به محصولات بهداشتی نیاز دارند نمی‌توانند درخواست نوار بهداشتی کنند.
پس از آب گرفتگی، وسایل خانه‌ی خانواده‌ی فرشته نابود شد. سازمان‌های امدادی برای آنها غذا و چادر فراهم کردند.
او می‌گوید شبانه همراه با بستگانش و خانواده‌های دیگر از مناطق سیل زده به خیمه‌های بغلان نقل مکان کرده‌اند: «در طول شب بدون هیچ گونه امکاناتی در چادرها، زیر آسمان باز خوابیدیم. صبح روز بعد مدیریت استان و تعداد زیادی از داوطلبان و سازمان‌های بهزیستی مواد غذایی و سایر اقلام ضروری را در اختیارمان قرار دادند.»
فرشته گفته با زنی مواجه شده که زمان خونریزی ماهیانه او رسیده بوده اما هیچ گونه لوازم بهداشتی نداشته. او گفته که با سایر زنان محله که خونریزی ماهیانه داشتند صحبت کرده و آنها را تشویق کرده تا مسئولان را از نیازهای خود آگاه کنند. به گفته او «بسیاری احساس می‌کنند نمی‌توانند در مورد چنین موضوعی صحبت کنند و اصلا می‌ترسند حرف بزنند»:
زن‌ها در نبود محصولات بهداشتی مناسب، به استفاده از تکه‌های پارچه روی می‌آورند اما این کار دشوار است، به‌ویژه وقتی که پارچه‌ها پر از گرد و خاک شده است.
در آن زمان با پزشکانی که در کمپ پزشکی روستای سیل زده بودند تماس گرفتم و به آنها درباره مشکل خونریزی ماهیانه زنان اطلاع دادم. دکتر گفت که آنها هیچ گونه لوازم بهداشتی ندارند و آن را از مردان خانواده مخفی نگه می‌دارند. حتی اگر متوجه شوند که فردی در مورد پریود با پزشکی صحبت کرده است، ممکن است در معرض خطر قرار گیرد.
فرشته در این‌زمینه گفت: «پس از جستجوی اطراف، نتوانستم یک نوار بهداشتی برای زنان پیدا کنم، در حالی که هر زنی به آن نیاز فوری دارد.» داوطلبان می‌گویند مردم در بحث قاعدگی به دلیل تابوهای فرهنگی مردد هستند.
یک داوطلب به نام شعیب که برای یک سازمان کمک‌رسانی در ولایت بغلان کار می‌کند نیز درباره چرایی عدم ارائه محصولات بهداشتی به زنان گفته «شرم» و تابو بودن «پریود» یا خونریزی ماهیانه از دلایل اصلی این مسئله است: «صحبت در مورد پریود و سلامت قاعدگی هنوز در منطقه یک تابو محسوب می شود.» مردم در مورد این مشکل صحبت نمی کنند. تیم ما تلاش کرد تا نوار بهداشتی را از طریق یک تیم از زنان داوطلبان توزیع کند اما زنان سیل‌زده برای گرفتن محصولات بهداشتی از تیم زنان داوطلب ما مردد بودند. باید در جامعه این موضوع که خونریزی ماهیانه بخشی عادی از زندگی زنان است پذیرفته شود تا بتوان در مورد آن گفت‌وگوی آزاد کرد.»
به گفته گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد برای افغانستان، گروه طالبان «عمداً» و با «سیاستی حساب‌شده» زنان افغانستان را از جامعه حذف کرده است. از زمان تسلط دوباره‌‌ی طالبان بر افغانستان، زنان با وجود مقاومت در برابر این آپارتاید جنسیتی با مشکلات پیچیده‌تری مواجه شدند که در موقعیت‌های بحرانی وضعیت معیشت آنها را سخت‌تر می‌کند.