رسانه آمریکایی اکسیوس به نقل از دو منبع نوشت که دو مقام ارشد دولت بایدن هفته گذشته با مقامهای ایرانی در عمان درباره چگونگی جلوگیری از تشدید حملات منطقهای و گسترش شعلههای جنگ کنونی در غزه گفتگو کردند.
اکسیوس در گزارشی که بامداد شنبه ۲۹ اردیبهشت/ ۱۸ مه منتشر کرد نوشت که گفتگوها با حضور برت مک گورک، مشاور ارشد رئیس جمهور بایدن در خاورمیانه، و آبرام پیلی، نماینده موقت ایالات متحده در امور ایران برگزار شده است.
این منابع گفتند که مک گورک و پیلی روز سهشنبه وارد عمان شدند و با میانجیهای عمانی دیدار کردند.
مشخص نیست چه کسی نماینده ایران در این مذاکرات بوده است.
از زمان آغاز حملات اسرائیل به سرزمینهای فلسطینی که به کشته شدن بیش از ۳۵ هزار شهروند عمدتا غیرنظامی فلسطینی منجر شده است، مقامهای غربی و دولت بایدن درباره خطر محتمل گسترش درگیریها به دیگر نقاط خاورمیانه هشدار دادهاند.
دو کشور در همین مدت یک بار دیگر هم در ماه ژانویه مذاکرات مشابهی را در عمان انجام دادند.
پس از برگزاری دور اول این گفتگوها که با حضور علی باقری، معاون وزیر خارجه ایران و مذاکرهکننده هستهای تهران برگزار شد، بنا بود که دور دوم در ماه فوریه یا مارچ برگزار شود. بعدتر گفته شد که به دلیل تمرکز آمریکا بر مجاب کردن حماس و اسرائیل به برقراری آتشبس پیش از آغاز ماه رمضان دور دوم گفتگوهای تهران و واشنگتن به تعویق افتاده است.
این گفتگوها تنها یک ماه پس از حمله موشکی و پهپادی بیسابقه ایران به اسرائیل در ۲۵ فروردین/ ۱۳ آوریل انجام شد.
این حمله خاورمیانه را در آستانه یک جنگ منطقهای قرار داد.
حمله مستقیم ایران به اسرائیل، پاسخی بود به اقدام اسرائیل در حمله به کنسولگری جمهوری اسلامی در دمشق که به کشته شدن ۷ نیروی سپاهی منجر شد. دو فرمانده ارشد سپاه از جمله محمدرضا زاهدی، کلیدیترین سردار نیروی قدس سپاه در منطقه شامات (سوریه و لبنان) در میان کشتههای این حمله اسرائیل بودند.
در جریان حمله ایران، ۳۵۰ موشک بالستیک و پهپاد به سمت اسرائیل پرتاب شد. این اولین حمله مستقیم به اسرائیل بود که از خاک ایران انجام شد.
حمله ایران با همکاری بیسابقه دفاع هوایی و موشکی مشترک اسرائیل، آمریکا، انگلیس، فرانسه، اردن و عربستان سعودی تا حدود زیادی بیسرانجام بود.
چند روز پس از اقدام ایران، اسرائیل با حمله به سامانه دفاع هوایی اس-۳۰۰ در پایگاه نیروی هوایی ارتش ایران در اصفهان پاسخ داد.
معمای کاهش تنش
دولت بایدن بارها تاکید کرده است که یکی از اهداف اصلیاش در شرایط کنونی و پس از ۷ اکتبر، جلوگیری از گسترش جنگ غزه و تبدیل آن به جنگ منطقهای است.
ایالات متحده معتقد است که ایران نفوذ زیادی بر نیروهای نیابتی خود در منطقه دارد. این گروهها عبارتند از حزب الله لبنان، شبه نظامیان طرفدار ایران در سوریه و عراق که حملاتی را علیه نیروهای آمریکایی انجام دادند، و حوثیها در یمن که هنوز به کشتیها در دریای سرخ حمله میکنند.
منابع خبری گزارش دادهاند که دور دوم گفتگوهای غیرمستقیم واشنگتن و تهران بر شفافسازی پیامدهای بالقوه اقدامات ایران و نیروهای نیابتیاش در منطقه خاورمیانه و بحث درباره نگرانیهای آمریکا در مورد وضعیت برنامه هستهای ایران متمرکز بود.
چندین مقام ایرانی در هفتههای اخیر (از جمله کمال خرازی، مشاور علی خامنهای) به احتمال حرکت ایران به سمت تولید سلاح هستهای اشاره کردهاند.
ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، دوشنبه گفت که دولت بایدن راههایی برای برقراری ارتباط با ایران در صورت لزوم دارد.
او گفت:
دولت بایدن به ارزیابی این موضوع ادامه میدهد که ایران در حال حاضر فعالیتهای کلیدی لازم برای تولید یک دستگاه هستهای قابل آزمایش را انجام نمیدهد.
پاتل افزود که ایالات متحده معتقد نیست که خامنهای تصمیمی برای «از سرگیری برنامه تسلیحاتی هستهای که ما میدانیم ایران در پایان سال ۲۰۰۳ آن را تعلیق یا متوقف کرد» گرفته است.