دیده‌بان حقوق بشر، سازمان غیردولتی مستقر در شهر نیویورک، دوشنبه ۱۳ فروردین ۱۴۰۳، آخرین گزارش خود پیرامون آزار و اذیت شهروندان بهائی در ایران را با عنوان «چکمه روی گردنم: جنایت مقام‌های حکومت ایران در آزار و سرکوب بهائیان ایران» منتشر کرد.
این گزارش مبتنی بر سال‌ها مستندسازی توسط دیده‌بان حقوق بشر و همچنین دیگر گروه‌های حقوق بشری از نقض حقوق بهائیان در ایران توسط مقام‌های جمهوری اسلامی است. پژوهشگران دیده‌بان حقوق بشر ده‌ها مورد از مقررات حکومتی، اسناد دادگاه‌ها و مکاتبات دولتی با بهائیان را تحت بررسی قرار داده‌اند. بیشتر این اسناد در «خانۀ اسناد بهائی‌ستیزی در ایران» و وب‌سایت تحت مدیریت جامعۀ جهانی بهائی، موجود است. این سازمان همچنین اسناد جمع‌آوری شده توسط ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر (هرانا) و اسنادی که بهائیان در جریان مصاحبه‌ها در اختیار دیده‌بان حقوق بشر قرار داده‌اند را مورد بررسی قرار داده است.
در گزارش ۴۲ صفحه‌ای دیده‌بان حقوق بشر، این سازمان به تحلیل نقض حقوق بنیادین بهائیان از سوی مقام‌های ایران پرداخته و آن را نقض «نظام‌مند و گسترده»ای توصیف کرده که به عنوان «یک سیاست دولتی» اجرا می‌شوند. به باور دیده‌بان حقوق بشر، اثر انباشته‌شدۀ چندین دهه سرکوب نظام‌مند از سوی مقام‌ها، محرومیت تعمدی و شدید بهائیان از حقوق بنیادین خود است و در حیطۀ «جنایت علیه بشریت» قرار می‌گیرد.
دیده‌بان حقوق بشر، در قسمتی از این گزارش ضمن اشاره به ادعای مقام‌های ایران مبنی بر اینکه بهائیان درصورتی مورد پیگرد قرار می‌گیرند که مرتکب جرایم امنیت ملی شده باشند و در غیر این صورت آزاد هستند، نوشته است که طبق نتایج این سازمان «پیگرد بهائیان از سوی حکومت ایران، به صرف تعلق به جامعۀ دینی بهائی یا اعلام باورهایشان» صورت پذیرفته است.
کنفرانس مطبوعاتی دیده‌بان حقوق بشر
سه‌شنبه ۷ فروردین ۱۴۰۳، دیده‌بان حقوق بشر یک کنفرانس مطبوعاتی آنلاین با حضور احمد بنچمسی، مدیر دیده‌بان حقوق بشر، مایکل پیج، معاون خاورمیانه و شمال آفریقا در سازمان دیده‌بان حقوق بشر، سیمین فهندژ، سخنگوی جامعۀ جهانی بهائی، سپهر عاطفی، روزنامه‌نگار و فیلم‌ساز بهائی، آرین یزدانی، شهروند بهائی و همچنین شماری از روزنامه‌نگاران و فعالان حقوق بشر برگزار کرد.
در این نشست آنلاین یک ساعته که طی آن برای نخستین‌بار گزارش «چکمه روی گردنم» در اختیار شرکت‌کنندگان قرار می‌گرفت، احمد بنچمسی ضمن شرح مختصری از آزار و اذیت‌های سیستماتیک علیه جامعۀ بهائیان ایران و اعدام و سر به نیست کردن بیش از ۲۰۰ بهائی توسط جمهوری اسلامی، گفت که پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ میلادی، حکومت ایران تبعیض علیه بهائیان را بدل به سیاست رسمی کرده است.
در ادامه مایکل پیج گفت:
مقام‌های حکومت ایران، بهائیان را نه به خاطر اعمالی مجرمانه، بلکه صرفا به دلیل تعلق به یک جامعۀ دینی و اعتقادشان به آئین بهائی، از حقوق اساسی خود در همۀ جوانب زندگی‌شان محروم می‌کنند. افزایش فشار بین‌المللی بر ایران برای پایان دادن به این جنایت علیه بشریت بسیار مهم است.
معاون خاورمیانه و شمال آفریقا در سازمان دیده‌بان حقوق بشر همچنین در صحبت‌های خود به دستورالعمل ۱۹۹۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد که به شرح بنیان‌های ناقض حقوقی‌ای می‌پردازد که مقام‌های ایرانی برای دهه‌ها برای آزار و اذیت بهائیان از آن استفاده کرده‌اند. طبق این دستورالعمل، دولت باید «راه ترقی و توسعۀ» جامعۀ بهائی را مسدود کند.
مایکل پیج در ادامه افزود که در سال‌های ابتدایی پس از انقلاب ۱۹۷۹ بسیاری از دانش‌آموزان بهائی از مدرسه اخراج شدند. از آن زمان اعضای جامعۀ بهائی عموما از دسترسی به آموزش، مخصوصاً آموزش دانشگاهی منع شده‌اند. او همچنین در صحبت‌های خود به منع حق بهائیان برای کار در اکثر شغل‌های دولتی، مصادره و تخریب منازل بهائیان از سوی حکومت اشاره کرد.
در ادامۀ این کنفرانس مطبوعاتی سیمین فهندژ ضمن قدردانی از انتشار این گزارش استثنائی و شواهد مستحکم و قدرتمند آن گفت که این گزارش سال‌ها تحقیق و مستندسازی در مورد آزار و سرکوب سیستماتیک بهائیان در ایران را گردآوری کرده است و توجه همگان را به بی‌اعتنایی آشکار حکومت ایران به تعهدات حقوق بشری خود تحت قوانین و معاهدات بین‌المللی جلب می‌کند. او همچنین ابراز امیدواری کرد که جهان، حکومت ایران را در قبال بی‌عدالتی‌هایی که طی سال‌های گذشته علیه جامعۀ بهائی روا داشته پاسخگو نماید.
سپهر عاطفی، دیگر سخنران این کنفرانس، ضمن اشاره به تبعیض سیستماتیکی که زندگی چندین نسل از بهائیان را تحت تاثیر قرار داده است، به شرح مختصری از ظلم وارده به خانوادۀ خود به دلیل بهائی بودن پرداخت. او همچنین با تاکید بر نقش نفرت‌پراکنی‌های سازمان‌یافته در ترویج خشونت علیه بهائیان ایران افزود:
۳۰ سال بعد از اینکه پدرم در نتیجۀ شدت یافتن آزار و اذیت‌ها ناچار به ترک شهر خود شد، من نیز به دلیل تهدیدهایی که با آن مواجه بودم محل زندگی خود را ترک کردم.
سپهر عاطفی صحبت‌های خود را با امید به پایان یافتن چرخۀ خشونت علیه انسان‌ها، آن هم به صرف داشتن باوری متفاوت، به انتها رساند.
آرین یزدانی، شهروند بهائی، که در حال حاضر مادر، برادر و همسر برادرش در ایران با مجموع ۱۳ سال و ۵ ماه حبس مواجه هستند، به ظلمی اشاره کرد که اگرچه در سال‌های اولیه بعد از انقلاب بیشتر متوجه جامعۀ بهائی بود، اکنون متوجۀ گروه وسیع‌تری از مردم ایران شده است. او در ادامه افزود که این تجاربِ مشترک و دردناک، امروز به نزدیک شدنِ بیشتر ایرانیان به هموطنان بهائی خود منجر شده است.
در قسمت پرسش و پاسخ این کنفرانس، گزارشگر «رادیو زمانه» با مخاطب قرار دادن سیمین فهندژ، سخنگوی جامعۀ جهانی بهائی از او پرسید:
در سال‌های اخیر آنچه بیشتر از بهائیان ایران شنیده شده، پیرامون مظالم و آزارهایی بوده که این جامعه متحمل شده است. اما شاید آنچه کمتر بدان پرداخته شده است روش‌های این جامعه در احقاق حقوق تضییع‌شدۀ خود بوده است. رویکرد جامعۀ بهائی در پاسخ‌گویی به بیش از چهار دهه ظلم و ستم چه بوده است؟
سیمین فهندژ در پاسخ به این پرسش گفت که رویکرد جامعۀ بهائی علی‌رغم مواجه با بی‌رحمانه‌ترین سرکوب‌ها و تبعیض‌ها، همواره رویکردی بدون خشونت بوده است. او با یادکردن از جوانان محروم از تحصیل بهائی در ایران افزود که آنچه آن‌ها در پاسخ به ممانعت از ورودشان به دانشگاه‌ها انجام می‌دهند، مراجعه به مراجع قانونی و پیگیری حقوق سلب شده‌شان است. این امر خود بیانگر این است که باوجود طرح اتهام‌های واهی از جمله جاسوسی به بهائیان، آن‌ها به کشور خود وفادار هستند و از قوانین آن تبعیت می‌کنند. او همچنین تاکید کرد که دادخواهی بهائیان از مجاری قانونی، امروز چیزی در حدود ۱۲۰۰۰ سند در اختیار جامعۀ بهائی قرار داده است که همگی در وب‌سایت «خانۀ اسناد بهائی ستیزی در ایران» موجود هستند. بخشی از این اسناد به‌وضوح حاکی از این است که بهائیان صرفا به دلیل باورهای قلبی خود [از حقوقشان] محروم شده و مورد تبعیض و سرکوب قرار می‌گیرند.