سیمون وات، مؤسس «انجمن حفاظت از حیوانات زشت» است؛ کسی که به یادمان آورده در کنار حیوانات بزرگ و معروف در معرض انقراض، حیوانات زشت در معرض انقراض، مثل ماهی مرکّب دهن‌گشاد و حلزون دم‌بریده، نیز محتاج توجه‌اند. وب‌سایت نشریه علمی NewScientist اخیراً مصاحبه مختصری را با وی صورت داده که در ادامه می‌خوانیم.
چطور شد که تصمیم گرفتی به حیوانات نه چندان زیبای در معرض انقراض توجه کنی؟
به عنوان یک برنامه‌ساز تلویزیونی، واقعاً وقتی می‌بینم که مردم انگاری صرفاً نگران حیوانات بزرگ و کاریزماتیک – از قبیل پاندا و ببر هستند – در کارم احساس کلافگی می‌کنم. به نظرم انگار این کمی بی‌معنی می‌آید که به فکر سایر اَشکال حیات هم باشیم؛ لذا خواستم کاری کرده باشم و چهرهٔ بعضی از موجودات نه چندان زیبای طبیعت را هم معرفی کنم. ثانیاً اگر بناست عاشق حفظ محیط زیست باشی، دیگر اصولاً خودت را محکوم کرده‌ای که همیشه ناراحت و دل‌چرکین باشی. پس هدف دیگرم این بود که فضا را کمی بامزه‌تر کنم.
انجمن حفاظت از حیوانات زشت، چیست؟
یک‌جور جُنگ شبانه است با چاشنی حفظ محیط زیست. ما دانشمندانی داریم که کار کمدی هم می‌کنند و کمدین‌هایی هم که کار علمی می‌کنند. هرکدام باید یک حیوان در معرض خطر انقراض (و البته زشت) را انتخاب کنند و ده دقیقه هم فرصت دفاع از آن را دارند. در نهایت حضّار رأی می‌دهند و برنده مسابقه هم می‌شود سوگلی همان شعبه محلی از انجمنمان [که میزبان مسابقه بوده].
تا حالا سوگلی‌های‌تان چه‌ها بوده‌اند؟
در [شعبه] لندن، میمون پوزه‌دار و در شعبه ادینبورو هم از حالا دیگر ماهی مرکّب دهن‌گشاد سوگلی شده.
ماهی مرکب دهن‌گشاد دیگر چیست؟
اسم واقعی‌اش Promachoteuthis sulcus است. تا همین چند وقت پیش، حتی یک اسم معمولی هم نداشت. ما به‌طور غیررسمی اسمی برایش انتخاب کردیم و خوش‌نشین هم شد. مثل این می‌ماند که در وسط بدن‌اش یک دهن انسان قرار گرفته. واقعاً چندش‌آور و عجیب است و کمی هم بی‌تناسب.
مردم چطور انتخاب می‌کنند که کدام حیوان زشت برنده بشود؟
غالباً به علائق شخصیشان برمی‌گردد. وقتی اسم هیچ حیوانی به ذهن مجری‌های‌مان نمی‌رسد، فهرستی از حیوانات در معرض خطر را که گمان می‌کنم برای‌شان جالب باشد – و به‌ویژه زشت هم باشند – تحویلشان می‌دهم. اما خب بعضی‌ها هم دقیقاً می‌دانند که راجع به چه می‌خواهند حرف بزنند. دَن شریبر کمدین خودش می‌دانست که مایل است همان شپش معمولی برنده شود. باورتان بشود یا نه، شپش‌ها در معرض انقراض هستند، چون خیلی از زنان از وکس برزیلی استفاده می‌کنند. ما مایل‌ایم مردم سراغ چیزهایی بروند که واقعاً از آن‌ها لذت ببرند.
همان‌طور که گفتی، مسائل مربوط به حفظ محیط زیست، اغلب غم‌انگیرند. چطور آن‌ها را بامزه می‌کنی؟
کمدین‌ها شیوه‌های مختلفی را به کار می‌برند – بعضی‌ها سعی دارند ثابت کنند که حیوانشان آنقدرها هم زشت نیست. بعضی‌ها هم اعتراف می‌کنند که «[چنین حیواناتی] واقعاً ترسناک‌اند، منتها خب می‌دانی، بعضی روزها خودم هم که از خواب بلند می‌شود، بدعنق‌ام!» اما موضوع اصلی، جذابیّت اطلاعاتی‌ست که ارائه می‌شود. این‌ها گونه‌هایی هستند که مردم اطلاعات چندانی از آن‌ها ندارند. خب این برای تو خیلی جالب است که اگر دست یک اکسولوتل [«ماهی راه‌روندهٔ مکزیکی»] را قطع کنی، دوباره همانجا سبز می‌شود؛ یا اینکه کلّاً فقط یک مورد از ماهی مرکّب دهن‌گشاد پیدا شده.
خود تو از چه حیوان زشتی خوشت می‌آید؟
من طرفدار حلزون دم‌بریدهٔ آبی-خاکستری کانادایی هستم. هم‌رنگ یک اسمارف است [شخصیتی کارتونی]؛ و اگر آن را بترسانی، پایین‌تنه‌اش از جا درمی‌رود. یک‌جور حقّه برای دفع خطر است.
برنامه‌ات برای عموم مردم چیست؟
بعد از اینکه تمام مناطق برای خودشان یک سوگلی انتخاب کردند، امیدوارم یک سوگلی ملّی هم برای انگلستان پیدا کنیم – تا ببینیم زشت‌ترین حیوان چیست. من آنقدر که اسم پانداها را به بدنامی می‌برم، هیچ خصومتی با خودشان ندارم؛ اما خب آن‌ها عملاً سوگلی‌اند. این بر و بچه‌های زشتمان اما نه، نیستند.
منبع: NewScientist
توضیحات تصاویر:
۱ – اکسولوتل، یا «ماهی راه‌روندهٔ مکزیکی»، علی‌رغم چهره ظاهراً خندانش از جمله حیوانات زشت در معرض انقراض شناخته می‌شود / منبع عکس: National Geographic
۲ – سیمون وات، برنامه‌ساز تلویزیونی و مؤسس انجمن حفاظت از حیوانات زشت / عکس از کاترین فی.
۳ – ماهی مرکب دهن‌گشاد / منبع: R.E. Young, M. Vecchione, C.F.E. Roper, Reviews in Fish Biology and Fisheries