سازمان ملی مهاجرت که با هدف سخت‌گیری بیشتر بر مهاجران در ایران تاسیس شده است، از یک طرح رونمایی کرد که بر اساس آن کارت اقامت و اشتغال افغانستانی‌ها و سایر مهاجران در ایران به شرط سپرده‌گذاری ۱۰۰ میلیون تومانی تمدید خواهد شد.
در این طرح که بخشی از آن را خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران منتشر کرد به صراحت تمدید کارت اقامت و اجازه اشتغال و چند حق بنیادین دیگر مهاجران به تامین مالی ۱۰۰ میلیون تومان سپرده‌گذاری مشروط شده است.
جامعه هدف این طرح که به ادعای مقام‌های حکومتی به منظور «مقابله با پولشویی» و «هدایت سرمایه اتباع به سمت تولید» است، به سه گروه تقسیم شده‌اند:
- گروه نخست مهاجرانی که توان پرداخت ۱۰۰ میلیون تومان را دارند،
- گروه دوم مهاجرانی که می‌توانند در ده قسط صد میلیون تومان سپرده را تامین کنند؛
- و گروه سوم هم آن دسته از مهاجرانی که در بیست قسط امکان تامین مالی را دارند.
خلاف ادعای مقام‌های حکومتی ایران که گفته‌اند مشارکت در این طرح اختیاری است، سازمان ملی مهاجرت بسته به نحوه سپرده‌گذاری هر یک از مهاجران، «امتیاز»هایی به آنها می‌دهد.
این طرح می‌گوید اگر مهاجران مبلغ صد میلیون تومان را به صورت نقدی پرداخت کنند، مجوز سکونت و تردد او «آنی» تمدید خواهد شد، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای او «پروانه اشتغال در چارچوب اطلس اشتغال اتباع خارجی» صادر می‌کند، می‌تواند حساب بانکی قرض‌الحسنه و جاری افتتاح کند و کارت بانکی داشته باشد، در صورت پرداخت حق بیمه، از بیمه پایه تامین اجتماعی برخوردار باشد و پس از چهار ماه برای دریافت سهام تشویقی از اولویت برخوردار شود.
بخشی از آنچه که در این طرح به عنوان «مشوق» و «امتیاز» برای مهاجران در نظر گرفته شده است؛ مانند حق اقامت و تردد، افتتاح حساب بانکی، حق اشتغال و بیمه از حقوق اساسی مهاجران است اما دولت ایران بیش از چهار دهه است که آنها را از افغانستانی‌ها دریغ می‌کند.
سازمان ملی مهاجرت تمدید اقامت، اجازه تردد و اشتغال آن دسته از مهاجران که توان پرداخت یک‌باره صد میلیون تومان را ندارند، «مشروط» به پرداخت اقساط کرده است. گروه دوم که تامین ۱۰۰ میلیون تومان سپرده را طی ۱۰ قسط تعهد کرده است تنها به شرط پرداخت ۵۰ درصد اقساط ــ ۵۰ میلیون تومان ــ پروانه اشتغال دریافت خواهد کرد و از بیمه پایه تامین اجتماعی محروم است.
شرط صدور پروانه اشتغال برای گروه سوم که سپرده‌گذاری صد میلیون تومانی را در ۲۰ قسط پرداخت کند، پرداخت ۷۰ درصد مبلغ در زمان مقرر است. این گروه نیز از حق بیمه تامین اجتماعی محروم هستند یا حداقل این طرح نسبت به این موضوع برای آنها سکوت کرده است.
به گفته سازمان ملی مهاجرت اجرای آزمایشی این طرح در استان گلستان آغاز شده است.
برنامه‌ریزی حکومت برای اخراج گسترده مهاجران
پیش از این اما برخی از افغانستانی‌های ساکن در استان البرز به «زمانه» گفته بودند استانداری این استان بر خلاف موازین بین‌المللی و عرف موجود در قبال مهاجران در جهان، آنان را مکلف به ۱۰۰ میلیون تومان سپرده بانکی و پنج میلیون تومان به‌خاطر داشتن دفترچه بیمه کرده است.
سیروس دهقان شیری، مدیرکل امور اتباع خارجی البرز در نخستین هفته بهمن ۱۴۰۲ گفته بود:
اتباع خارجی که دارای کارت سرشماری هستند، باید سپرده بانکی داشته باشند و تنها در این صورت اتباع مهاجر افغان می‌توانند از خدماتی مانند بیمه زایمان، بیمه آتش‌سوزی، بیمه سلامت و درمان نیز برخوردار شوند.
به گفته او بعد از پایان این طرح کسانی که ۱۰۰ میلیون تومان سپرده بانکی نداشته باشند غیرمجاز شناخته شده از ایران اخراج می‌شوند.
مشروط کردن تمدید اقامت و پروانه اشتغال به سپرده‌گذاری ۱۰۰ میلیون تومانی در حالیکه مهاجران افغانستانی از ارزان‌ترین کارگران شاغل در ایران هستند، به معنای برنامه‌ریزی حکومت برای اخراج مهاجرانی است که پیش از این اجازه اقامت داشتند.
سیاست‌های آزادسازی قیمت‌ها در سال‌های اخیر، پرداخت نکردن یارانه به مهاجران و اجبار آنها به کار در آنچه که «مشاغل پست» خوانده می‌شود و یا کارگاه‌های خارج از شمول قانون کار، آنها را بیش از گذشته به حاشیه رانده است.
احمد وحیدی، وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران نیز به تازگی بار دیگر بر اخراج آنچه که «اتباع غیرمجاز» خواند، تاکید کرد. او همچنین از برنامه‌ریزی برای بازگرداندن مهاجرانی که اجازه اقامت دارند خبر داد و گفت: ««مابقی هم باید در یک برنامه سامان یافته‌ای به آبادانی کشور خودشان بپردازند.»
در ادامه موج مهاجرستیزی در ایران، زهره الهیان، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی چهارم اسفند به «رکنا» گفت: «وضعیت کنونی اتباع برای ما غیرقابل پذیرش است».
او با بیان اینکه در جای جای کشور شاهد اتباع غیرمجاز هستیم، در سخنانی تحریک آمیز آنها را به «پایبند نبودن به هیچ اصولی» متهم کرد و «مشکلات اقتصادی و اجتماعی» را به مهاجران نسبت داد.
الهیان از وزارت کشور خواست به مهاجران «اجازه ورود ندهد».
عبدالله مبینی، رئیس سازمان ملی مهاجرت ایران نیز یک اسفند با تاکید بر اخراج مهاجران از ایران، گفت: «درباره اتباع غیرمجاز نباید اغماض کنیم و قاطعانه با حضور این افراد برخورد خواهیم کرد.».
به گفته او ایران از فروردین امسال (۱۴۰۲) یک میلیون مهاجر را اخراج کرده است. بیشتر مهاجران اخراج شده از ایران افغانستانی هستند. برخی از آنها پس از بازگشت اجباری به افغانستان به دست طالبان بازداشت شدند.
شدت گرفتن موج افغانستانی‌ستیزی در ایران موجب افزایش خشونت عیله مهاجران در بسیاری از شهرها شده است. حداقل در دو شهر اقبالیه در استان قزوین و میبد در استان یزد سکونتگاه و خانه افغانستانی‌ها هدف حمله قرار گرفت. دولت نیز به صورت رسمی اقامت، تردد و اشتغال افغانستانی‌ها را در ۱۶ استان ممنوع کرده است.