دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و ششمین انتخابات مجلس خبرگان، ۱۱ اسفند ۱۴۰۲ در حالی برگزار می‌شود که بیش از یک سال از جنبش انقلابی زن، زندگی، آزادی می‌گذرد. رهبر و سردمداران حکومت به‌خوبی بر این نکته آگاه‌اند که در این انتخابات، کمترین میزان مشارکت را در طول تاریخ خود تجربه خواهند کرد. نظام جمهوری اسلامی در تمام این سال‌ها از انتخابات و مشارکت عمومی به‌عنوان ابزار تبلیغاتی برای اثبات مشروعیت حاکمیت خود استفاده کرده، اما اکنون به‌نظر می‌رسد ابزار تبلیغات انتخاباتی حکومت بیش از هر زمان دیگری درهم شکسته است.
پیش‌بینی می‌شود قشر کثیری از جامعه به دلایلی همچون سرکوب‌های گسترده معترضان (که از سال پیش به شکل سیستماتیک آغاز شده و اخیرا نیز با اعدام‌های وسیعی ادامه دارد) و بحران اقتصادی حاکم بر جامعه، صندوق‌های رای را تحریم کنند. از شواهد پیداست که بخش بزرگی از جامعه در سال‌های اخیر و به‌خصوص پس از جنبش انقلابی زن، زندگی، آزادی بیشتر طرفدار براندازی حکومت جمهوری اسلامی‌اند و دیگر به پای صندوق‌های رای حکومت نخواهند رفت.
از سوی دیگر رد صلاحیت برخی از کاندیداهای انتخابات مجلس و انتخابات مجلس خبرگان، همچون حسن روحانی (رئیس‌جمهور پیشین ایران) که در راس پست‌های مهم حکومتی قرار داشتند به دلسردی طرفداران این جناح (اصلاح‌طلبان و اعتدالیون) در بدنه حکومت دامن زده و پیش‌بینی می‌شود که حضور کمرنگی در این دوره از انتخابات داشته باشند.
اطلاع‌رسانی در مورد نتیجه نظرسنجی‌ها ممنوع
سایت خبرآنلاین ۷ بهمن بر‌اساس جدیدترین نظرسنجی که از سوی یک مرکز دولتی انجام شده بود، پیش‌بینی میزان مشارکت در انتخابات اسفند ۱۴۰۲ را ۳۰ درصد اعلام کرد. این نظرسنجی دو روز پس از انتشار، از خروجی خبرآنلاین که از رسانه‌های منتقد دولت فعلی به شمار می‌رود، حذف شد. این سایت در گزارش دیگری در توضیح علت حذف نتایج نظرسنجی انتخابات اسفند ۱۴۰۲ نوشت:
در تماسی تلفنی از خبرآنلاین خواسته شده تا این خبر را از خروجی خود حذف کند و اعلام شده که «انتشار هر گونه نظرسنجی درباره انتخابات، خلاف مصوبه است».
خبر آنلاین در ادامه نوشته:
اما معلوم نیست مصوبه مورد استناد و تاکید مرجع تماس‌گیرنده، مستند به کدام مصوبه قانونی است و چنین مصوبه‌ای، خروجی تصمیم کدام نهاد ذیصلاح و تصمیم‌گیر است؟ و چرا تاکنون به رسانه ها ابلاغ رسمی نشده و ابلاغ شفاهی و تلفنی، جایگزین ابلاغ رسمی شده است؟
فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران، هم در خبری این تماس تلفنی را به یک نهاد امنیتی نسبت داده است.
فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران در ادامه خبر خود تاکید کرده در هفته‌های اخیر فشار بر روزنامه‌نگاران و اصحاب رسانه بیش از پیش افزایش یافته و احضار روزنامه‌نگاران، اعلام جرم علیه رسانه‌های منتقد و فشار برای سکوت در برخی اخبار مانند پرونده قتل داریوش مهرجویی کارگردان به‌قتل رسیده سینمای ایران از‌جمله برخی از این فشارها عنوان شده است. از این جهت به‌نظر می‌رسد با نزدیک شدن به انتخابات اسفند، نیروهای امنیتی در تلاش برای سرکوب اطلاع‌رسانی در مورد عدم مشارکت مردم در انتخابات هستند.
عباس عبدی، چهره سیاسی اصلاح‌طلب نیز در واکنش به حذف این نظرسنجی گفته است، این خواسته نه تنها مغایر بلکه متضاد و ناقض دسترسی آزاد اطلاعات است. او گفته:
نظرسنجی که محل موشک و تسلیحات نظامی و امنیتی نیست، نظر مردم است و اگر جلوی انتشارش گرفته شود، خیلی راحت می‌توان نظرسنجی‌های جعلی درست کرد.
عبدی همچنین با انتقاد تند از سانسور نتیجه نظرسنجی‌ها در رسانه‌ها گفته اگر نظرسنجی‌ها به نفع‌شان بود ۱۰۰ درصد اجازه انتشار می‌دادند.
در نظرسنجی منتشر شده در خبرآنلاین که بعدتر حذف شد، میزان مشارکت استان تهران، حدود ۲۲ درصد و در شهر تهران فقط ۱۵ درصد پیش‌بینی شده است. در این نظرسنجی، تاکید شده که قبلا از هر دو و نیم نفر یک نفر پاسخگوی سوال‌های نظرسنجی بود، اما بعدا از هر ۵ نفر یک نفر پاسخگو بود و در حال حاضر نیز از هر ۸ نفر یک نفر پاسخگوی نظرسنجی است.
در بخش دیگر این نظرسنجی دلیل عدم مشارکت در انتخابات عدم کارآمدی مجلس و انتخابات، فساد و ناامیدی از آینده کشور عنوان شده است. همچنین در این گزارش آمده در ماه‌های قبل میزان مشارکت در کل کشور ۳۶ درصد پیش بینی شده بود.
پیش‌بینی مشارکت ده درصدی
نوید سلطانی، ۳۵ ساله و کارشناس کامپیوتر در مورد مشارکت مردم در انتخابات مجلس به «زمانه» می‌گوید به نظر من میزان مشارکت فقط ۱۰ درصد خواهد بود ولی رژیم این ده درصد را اعلام نخواهد کرد. او می‌گوید دیگر مانند گذشته نمی‌توانند نزدیک انتخابات با آزادی‌های جعلی افکار عمومی را تحت تاثیر قرار دهند. ما این حکومت را قبول نداریم و این حکومت باید برود.
غلامرضا نبی‌زاده، بازنشسته و راننده تپسی از دیگر شهروندانی است که در بیشتر تجمع‌های بازنشستگی شرکت می‌کند. او می‌گوید از انتخابات مجلس و خبرگان خبری ندارد و می‌گوید برایم مهم نیست که در این دولت چه کسی می‌رود و چه کسی می‌آید؛ من و بیشتر بازنشستگانی که با این تورم و شرایط سخت بازنشستگی به سختی امرار معاش می‌کنیم و مدام باید برای به‌دست آوردن حقمون، کف خیابان‌ها تجمع کنیم، فقط یک خواسته داریم و می‌خواهیم که آخوندها بروند.
لیلا مرادی، دانشجوی رشته گرافیک، در مورد پیش‌بینی مشارکت در انتخابات مجلس می‌گوید هنوز زخم از دست‌دادن عزیزانمان خوب نشده که به پای صندوق‌های رای برویم، ما اعدام‌ها، فشارها، تهدیدها، بازداشت‌ها و شکنجه‌ها را نمی‌توانیم نادیده بگیریم. ما کاندیدایی نداریم که انتخاب کنیم.
مرادی می‌گوید شاید ۲۰ درصد از جیره‌خواران رژیم به این حکومت رای دهند. روز ۱۱ اسفند سیر نزولی میزان مشارکت را می‌بینیم.
رویا حکیمی، کارمند یک شرکت بیمه خصوصی نیز به تورم و گرانی اشاره می‌کند و می‌گوید کاسه صبرمان از فشارهای اقتصادی و محدودیت‌ها لبریز شده، آنوقت توقع دارند ما به این نظام رای بدهیم. حتی اگه رای سفید هم در صندوق‌ها بیندازیم، باز هم به نظام مشروعیت داده‌ایم. او می‌گوید نه خودش و نه خانواده‌اش دیگر در هیچ انتخاباتی شرکت نخواهند کرد.
آمارهای کذب در مورد میزان مشارکت
موسسه ایسپا، موسسه نظرسنجی وابسته به «جهاد دانشگاهی»، ۶ آذر سال جاری با انتشار اولین نظرسنجی انتخاباتی كه گفته شده بود در سطح ملی و به صورت حضوری انجام شده، اعلام کرد:
۲۷/۹درصد مردم گفته‌اند «قطعا» در انتخابات شرکت می‌کنند. ۷/۴ درصد اعلام کرده‌اند «به احتمال زیاد» در انتخابات شرکت می‌کنند و ۲۱/۹ درصد نیز گفته‌اند «هنوز تصمیمی» برای شرکت در انتخابات نگرفته‌اند. ۳۶ درصد نیز گفته‌اند «به هیچ‌وجه» در این انتخابات شرکت نمی‌کنند. ۶/۸ درصد هم به «احتمال کم» در این انتخابات شرکت می‌کنند.
همچنین سایت خبری رویداد ۲۴ نیز در گزارشی که بر اساس نتیجه یک نظرسنجی که به صورت مراجعه مستقیم به افراد، انجام شده توضیح داده است:
این نظرسنجی روز ۲۱ خرداد سال ۱۴۰۲ در ۳۲ نقطه پرتردد شهر تهران و از ۳۶۵ نفر افراد بالای ۱۸ سال انجام شده، سوالات متعددی از جمله درباره انتخابات از افراد پرسیده شده که ۵۸ درصد از پاسخگویان، گفته‌اند نمی‌دانند پایان امسال چه انتخاباتی برگزار خواهد شد و تنها ۴۲ درصد نسبت به این موضوع آگاهی دارند.
واشینگتن انستیتو نیز در گزارشی به نقل از خبرگزاری وابسته به دولت نوشته بر اساس نظرسنجی سوم مرداد ۱۴۰۲، ۶۸ درصد از مردم ایران از مجلس ناراضی‌اند و اکثریت نتوانستند رئیس فعلی آن را نام ببرند.
روزنامه اعتماد نیز در تحلیلی نوشته می‌توان پیش‌بینی کرد جوانان تحصيلكرده شهری كمتر از ۱۰ يا حتی ۷ درصد تصميم به شركت در انتخابات دارند.
حتی روزنامه جوان که نزدیک به اصولگرایان و سپاه پاسداران است، ۲۱ آذر اعتراف کرده میزان عدم مشارکت مردم در انتخابات بیش از ۵۰ درصد است.
در حالی که جمهوری اسلامی نظرسنجی‌های نزدیک به واقعیت را هدف سانسور خود قرارداده، برخی رسانه‌های نزدیک به حکومت نیز در ماه‌های اخیر با تبلیغات دروغین درصددند تا مشارکت مردم در انتخابات را بزرگنمایی کنند.
به‌طور مثال خبرگزاری فارس وابسته به سپاه ۲۴ دی ادعا کرده:
بر اساس حداقل ۴ نظرسنجی توسط ۴ موسسه جداگانه در فاصله ۲ تا ۳ ماه قبل از انتخابات ۱۱اسفند امسال، میزان مشارکت مردم در انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان تاکنون در کل کشور به طور میانگین به نرخ ۴۰ درصد رسیده است. این رسانه حکومتی مدعی شده روند مشارکت در انتخابات‌ها معمولا در ایام نزدیک به انتخابات افزایشی می‌شود.
حمیدرضا ترقی، عضو حزب موتلفه اسلامی نیز در حالی که ۵ دی گفته بود «بیش از ۵۰ درصد مردم خبر ندارند که امسال انتخابات داریم» ۲۰ روز بعد موضع خود را کاملا تغییر داده و گفته: «میزان مشارکت بیش از ۵۰ و ۵۵ درصد خواهد بود.»
اگرچه طرفداران نظام جمهوری اسلامی نیز مشارکت مردم در انتخابات را بسیار ضعیف پیش‌بینی می‌کنند، با این حال، مواردی مانند «تقویت انسجام ملی، پیروی از رهبر خود، حمایت از نظام جمهوری اسلامی و احساس تکلیف شرعی را انگیزه اصلی مشارکت در انتخابات عنوان می‌کنند.»
تهدیدی از خودی‌های حکومتی: منتظر مشارکت اقلیت در انتخابات باشید
احمد وحیدی وزیر کشور دولت سیزدهم، ۲۵ بهمن ۱۴۰۲ در اولین پیش‌بینی از میزان مشارکت در انتخابات اسفند و در حالی که از آغاز فعالیت‌های مربوط به برگزاری انتخابات خبر می‌داد، اعلام کرد «افق ما مشارکت و حضور بیش از ۶۰ درصدی مردم است و همه برنامه‌ها باید بر همین اساس تنظیم شود.»
وحیدی در عین حال که سعی کرده پیش‌بینی خوشبینانه‌ای ارائه دهد، اما اظهار نظر او از آغاز نگرانی‌های مقام‌های جمهوری اسلامی در مورد مشارکت عمومی در انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان خبر می‌دهد.
این نگرانی به علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز تسری پیدا کرده است. او به تکاپو افتاده و در ماه‌های اخیر از هر تریبونی که برای سخنرانی استفاده کرده به تبلیغ انتخابات پرداخته است.
خامنه‌ای در سال جاری، چندین‌بار در سخنرانی‌های خود نسبت به مشارکت مردم در انتخابات تاکید کرده است. او ۱۳ دی ماه سال جاری در جمع مداحان به صراحت، از مخالفت مردم با انتخابات سخن گفت و آن را «مخالفت با جمهوری اسلامی و اسلام» عنوان کرد و گفت «این حرکت خصمانه است.»
خامنه‌ای تاکید کرد:
یک عده‌ای نمی‌خواهند این انتخابات انجام بگیرد؛ تلاش می‌کنند مردم را مایوس کنند، مردم را بی‌اعتماد کنند، وانمود کنند که انتخابات فایده و تاثیری ندارد.
رهبر جمهوری اسلامی دوم دی ماه نیز بار دیگر از مردم خواسته که خود را برای شرکت در انتخابات آماده کنند و گفته «اگر انتخابات نباشد یا دیکتاتوری است یا هرج و مرج.»
خامنه‌ای ۶ دی نیز در دیدار با گروهی از زنان، به «نقش زنان در انتخابات» اشاره کرده و گفته است:
مهمترین نقش زنان در قضیه انتخابات وادار کردن همسر و فرزندان به تحقیق درست و فعال بودن در زمینه انتخابات است.»
یوسف طباطبایی‌نژاد، امام جمعه اصفهان نیز «تنبلی» را از دلایل مشارکت نکردن در انتخابات ذکر کرده و گفته «مشارکت نکردن حتی به‌دلیل تنبلی، اشتباهی بزرگ است». او تاکید کرده «اگر کسی در انتخابات شرکت نکند التزام عملی به اسلام ندارد، بنابراین زمانی که تمامی بزرگان دعوت به مشارکت در انتخابات می‌کنند نباید به چنین افرادی توجه کرد.»
از سوی دیگر در حالی که بسیاری از مقام‌های اصولگرای جمهوری اسلامی نگران مشارکت حداقلی مردم‌اند، نظارت استصوابی شورای نگهبان و رد صلاحیت‌ها با واکنش شدید برخی مقام‌های سابق در دولت روحانی مواجه شده است. این گروه بیشتر به مشارکت اقلیت در انتخابات تاکید کرده‌اند.
علی جنتی، وزیر ارشاد دولت روحانی در این مورد با انتقاد از رد صلاحیت روحانی در حساب کاربری خود در رسانه اجتماعی ایکس گفته است:
اقلیت تمامیت خواه حاکم، حضور رئیس جمهور سابق را نیز در مجلس خبرگان برنتافت تا این نهاد هم به‌طورکامل در قبضه آن‌ها قرارگیرد.
او رد صلاحیت روحانی را «برگی از رسوایی» کسانی ذکر کرده که «قانون اساسی را به سخره گرفته‌اند.» او در ادامه تاکید کرده «منتظر مشارکت اقلیت درانتخابات باشید.»
اسحاق جهانگیری، معاون اول روحانی هم با لحنی انتقادی گفته است:
این چه مصلحتی است که با رد صلاحیت جمع زیادی از نامزدهای انتخابات مجلس، شرایط برگزاری انتخابات پرشور و رقابتی نادیده گرفته می‌شود؟
عباس صالحی، یکی دیگر از وزرای ارشاد دولت روحانی در حساب کاربری خود درایکس نوشته است:
وقتی از قطار انقلاب افراد و گروهها را پیاده و بلکه پرتاب و بی‌حیثیت می‌کنیم، ساده‌ترین برداشت این است که چرا سوارشویم که چنین سرنوشتی پیدا کنیم؟!
به‌نظر نمی‌رسد با نزدیک شدن به روز انتخابات میزان مشارکت تغییر چشمگیری به نفع حامیان جمهوری اسلامی داشته باشد. برآیند نظرسنجی‌های مختلف با یک دید کاملا خوشبینانه خبر از مشارکتی در حدود ۳۰ درصد را به دست می‌دهد.