سلمان سامانی، یک نفر از دست‌کم ۹ نفر مقام ارشد جمهوری اسلامی ایران است که در کانادا اقامت گرفته‌اند. اما حالا رودرروی قوانین سخت‌گیرانه دولت فدرال کانادا علیه مقامات جمهوری اسلامی، پرونده اخراج آنها از کانادا، برای بررسی به دادگاه ارجاع شده است. سامانی در دولت حسن روحانی، قائم‌مقام وزارت کشور در امور مجلس بود و در تورنتو، در استان اونتاریو زندگی می‌کند.
کمی پیش از اعلام این خبر در ۱۲ آذر /۳ دسامبر ۲۰۲۳، شبکه سی‌بی‌سی به نقل از مقامات اداره امور مرزبانی کانادا نوشت تا تاریخ ۲۰ نوامبر ۲۰۲۳، این نهاد ۱۷۸۰۰ درخواست ویزای ورود به کانادا را با احتمال اینکه متقاضیان از رژیم جمهوری اسلامی بوده باشند، بررسی کردند. درنهایت تا آن تاریخ، جلوی ورود ۷۸ نفر به کانادا گرفته شده است.
دومین نام از فهرست مفصل وابستگان جمهوری اسلامی در کانادا نیز منتشر شده اس. روح‌الله فیروزنام که برای کسب درآمد، دوربین و مدیریت دوربین‌های امنیتی را به سازمان‌های حکومتی مانند زندان‌های شیراز فروخته است. او حالا در پرونده پناهجویی‌ش، برای چندین مرتبه شکست خورده و حکم اخراج او از کانادا صادر شده است.
دادگاه فدرال کانادا بر یکی از شرکت‌های او متمرکز بود: شهر ارتباط شیراز (Shiraz Communication City). در مدارک دادگاه یا پرونده درخواست پناهندگی او و به نقل از گلوبال‌نیوز، فیروزنام، ۴۳ ساله و متخصص رایانه است. او پیش از آنکه در ۲۰۰۶ میلادی مدیرعامل شهر ارتباط شیراز بشود، در نیروی دریایی سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی کار می‌کرد.
او همچنین یک شرکت دیگر در ایران برای ارائه انرژی خورشیدی درست کرده بود که به گفته گلوبال‌نیوز، محمدحسین زیبایی‌نژاد معروف به سردار نجات که هم‌اکنون جانشین فرمانده قرارگاه ثارالله سپاه است، سهام‌دارش بود. دادگاه فدرال کانادا می‌گوید این شرکت، «شاخه‌ای از دولت» به نظر می‌رسد که توانایی «بازداشت خودسرانه و شکنجه بازداشتی» را فراهم می‌کند.
همزمان، بررسی پرونده ۱۴۱ نفر شروع شده که در کانادا مقیم هستند اما با کمک دیگر افراد حاضر در کانادا شناسایی شده‌اند.
گلوبال‌نیوز: ۷۰۰ تا یک هزار مقام ایرانی در کانادا هستند
خبر ارجاع پرونده سلمان سامانی به دادگاه را ابتدا خبرگزاری گلوبال نیوز (یکی از سه شبکه اصلی خبری کانادا) در گزارشی با عنوان «یک مقام ارشد ایران در تورنتو گیر افتاد» منتشر کرد.
همین رسانه در سالگرد قتل حکومتی ژینا (مهسا) امینی، گزارش پژوهشی مفصلی را با این عنوان منتشر کرد: «خیلی بدتر از آنچه بتوانی تصور کنی: چگونه رژیم ایران بازوهایش ا در کانادا گسترده است». در این گزارش گلوبال نیوز نوشت که ۷۰۰ نفر از مقام‌های جمهوری اسلامی تاکنون در کانادا شناسایی شده‌اند. آن هم توسط یک گروه داوطلب که یک وکیل با نام ژوبین رامین در شهر برنابی، در استان بریتیش کلمبیا در سواحل غربی قاره آمریکا، از اعضای اصلی آن است.
رامین به گلوبال‌نیوز، درباره «گستردگی تکان‌دهنده این مشکل» گفت:
ما تا حالا اسامی ۷۰۰ نفر [از مقام‌ها و وابستگان رژیم جمهوری اسلامی در کانادا] را جمع کردیم که خواهان اقامت موقت، اقامت دائم یا شهروندی کانادا را هستند و به شکل‌های مختلف وابسته رژیم. هنوز در حال جمع‌آوری و شمارش نام‌ها هستیم. [فهرست اسامی] نزدیک به هزار نفر خواهد شد.
حضور مقام‌های نزدیک به جمهوری اسلامی آنچنان گسترده است که ماه گذشته، یک طلبه حوزه‌های علمیه که اکنون ساکن کاناداست، در شهر نورث ونکوور در استان بریتیش‌کلمبیا، مجید حسینی را شناسایی می‌کند. حسینی پیش از این مشاور قالیباف، مشاور احمدی‌نژاد و فعال ستاد انتخاباتی رئیسی بوده است. ویدیوی این دیدار گسترده در فضای مجازی منتشر شد از جمله اینجا در ایکس:
سختی‌های اخراج از کانادا: پرونده‌هایی که سال‌ها طول خواهند کشید
در کانادا، مهاجرات به شکل استانی انجام می‌شود. دولت فدرال، قوانین و مقررات را معین می‌کند اما هر استان، به شیوه موردنظرش مهاجر قبول می‌کند.
به شکل‌های گوناگون می‌توان اقامت موقت کانادا (ویزای با تاریخ انقضاء) را بدل به اقامت دائم کرد. از جمله اگر فرد پناهنده شود و پرونده پناهندگی‌اش قبول شود. یااگر فرد دانشجو باشد، پس از پایان تحصیل ویزای دانشجویی را به ویزای کار تبدیل کند (اغلب دو ساله) و بعد برای اقامت دائم اقدام کند.
اقامت دائم، هر پنج سال می‌تواند تمدید شود به شرط اینکه فرد، مقدار کافی در کانادا باقی مانده باشد. در محدوده زمان پنج ساله، اگر فرد سه سال کامل در کانادا با اقامت دائم بماند، می‌تواند برای شهروندی اقدام کند. شهروندی، حتی اقامت دائم را به‌سختی می‌توان از فرد در کانادا گرفت. قوانین و مقررات سخت‌گیرانه‌ای در این زمینه وجود دارد تا مثل بقیه موارد، دست دولت در دخالت در زندگی روزمره مردم را تا می‌شود دور نگه داشت.
یک مثال از دشواری اخراج افراد از کانادا را می‌توان در پرونده عبود ساری یافت. او مدیر دفتر ماهان ایر در دوبی بود که ۱۷ ژانویه ۲۰۱۹ میلادی وارد فرودگاه بین‌المللی ونکوور در استان بریتیش‌کلمبیا شد. عبود ساری، هنگام ورود به کانادا به درخواست پلیس فدرال آمریکا بازداشت شد. اما پرونده استرداد او به مقام‌های آمریکایی بیش از پنج سال است که در جریان است. در زمان ورود به کانادا در سال ۲۰۱۹ او گفت که برای دیدار فرزندانش به این کشور آمده است. پلیس فدرال آمریکا برای فعالیت‌های عبود ساری در ماهان ایر – که نزدیک به سپاه پاسداران است – و با اتهام «ارائه خدمات به سازمان‌های تروریستی» به دنبال بازداشت او بود.
پرونده انتقال او به آمریکا، تا همین چند هفته پیش در دادگاه‌های کانادا در حال بررسی بود تا در ۲۴ اکتبر امسال، دادگاه عالی بریتیش‌کلمبیا در رای خود گفت که اداره مرزبانی کانادا در بازداشت او، فراتر از حقوق متهم رفتار کرده است. دادگاه در حکم خود نوشت که همه افراد حق دسترسی به مشاور حقوقی را در فرودگاه دارند و این حق ساری نقض شده است.
پرونده‌های اخراج افراد از کانادا برای همین برای دولت‌های استانی پر هزینه است و گاهی سال‌ها زمان می‌برد. چون در کانادا همان‌قدر که قربانی حقوق قانونی دارد، متهم و مجرم هم حقوق قانونی دارند و دادگاه به‌خصوص باید حافظ حقوق متهم باشد.
شیوه‌های گوناگون دور زدن قوانین مبارزه با پولشویی
کامران ملک‌پور، یک شهروند استان بریتیش‌کلمبیا است که جداگانه در حال پژوهش در موضوع املاک متعلق به وابستگان رژیم ایران در کانادا است. در گزارش پژوهشی گلوبال‌نیوز اشاره می‌شود که او تاکنون دست‌کم ۳۰۰ ملک را در محدوده شهرهای جنوب استان بریتیش کلمبیا (یا مترو ونکوور که مجموعه‌ای از چندین شهر در کنار همدیگر است) یافته است که متعلق به وابستگان رژیم هستند یا اعضای خانواده این وابستگان آنها را خریده‌اند. این بخش از کانادا، شامل بر گرانقیمت‌ترین زمین‌ها، خانه‌ها و آپارتمان‌های کشور هم می‌شود.
رامین به گلوبال‌نیوز گفت که وابستگان رژیم، به کانادا می‌آیند و از پیگیری‌های قضایی دور می‌شوند. او همچنین گفت وابستگان رژیم با میلیون‌ها دلار پول به کانادا می‌آیند.
درست است که کانادا قوانین مبارزه با پولشویی دارد اما مجموعه صرافی‌های فارسی‌زبان در این کشور، به شیوه‌های مختلف این قوانین را دور می‌زنند.
همزمان، قوانین فدرال به مهاجران به کانادا – به‌عنوان مثال کسی که پرونده اقامت دائم او تایید شده و در راه خانه تازه است – اجازه می‌دهد تا یک بار هرچقدر می‌خواهند پول همراهشان بیاورند. این هم یک راه دور زدن قوانین مبارزه با پولشویی است. این البته به جز خرید و فروش املاک با کمک شرکت‌های اقماری و در سایه است. شرکت‌هایی که یک ملک را می‌خرند و می‌فروشند، یا وکیل و نماینده‌شان سرمایه‌های مختلف را جابه‌جا می‌کند، بدون اینکه واقعا کسی در پس معرکه بداند این پول درحقیقت متعلق به کیست و از کجا آمده است.
گروه داوطلبی که با سامان کار می‌کنند، افراد وابسته به جمهوری اسلامی را چند دسته تقسیم کرده‌اند: آنها که در ایران اختلاس کرده‌اند، آن‌هایی که پولشویی می‌کنند و افرادی که به تهدید و ارعاب دیگر ایرانی‌تبارهای کانادا مشغول هستند.
البته جمهوری اسلامی در این موضوع در کانادا یگانه نیست. دولت چین هم توسط دولت فدرال متهم شده است که در سفارتخانه‌ها و دفاتر این کشور در کانادا، ایستگاه‌های پلیس درست کرده است تا مردم این کشور یا مهاجران این کشور در کانادا را زیر نظر داشته باشد.
یک مثال فعالیت‌های داوطلبانه علیه افراد منتسب به جمهوری اسلامی را در این گزارش ویدیویی سی‌بی‌سی در یوتیوب می‌توان دید:
«از هرگونه سفر به ایران خودداری کنید»
روابط سیاسی رسمی بین دولت‌های کانادا و جمهوری اسلامی سال‌هاست وجود ندارد. دولت استیفن هارپرِ محافظه‌کار – که پیش از جاستین ترودو، قدرت را در کانادا برای نزدیک به یک دهه در دست داشت – سفارت‌های دو کشور را تعطیل کرد و به رابطه کانادا با جمهوری اسلامی پایان داد. کانادا خواه در دولت‌های محافظه‌کار یا لیبرال، در دهه‌های اخیر هر سال قطعنامه حقوق بشری را علیه جمهوری اسلامی ایران، در سازمان ملل به رای گذاشته است. ده‌ها هزار ایرانی‌تبار در نقاط مختلف کانادا زندگی می‌کنند. دولت فدرال کانادا از تمام شهروندان کانادا می‌خواهد تا از هرگونه سفر به ایران خودداری کنند.
ایرانی‌های کانادا برای کارهای اداری‌شان با جمهوری اسلامی به دفتر سرپرستی این کشور در سفارت پاکستان در واشینگتن دی‌سی مراجعه حضوری یا آنلاین می‌کنند. اگر داخل ایران باشید، کارهای مرتبط به کانادا را می‌توان در سفارت این کشور در آنکارا، پایتخت ترکیه انجام داد که رسما مسئول انجام فعالیت‌های مرتبط با ایرانیان است.
پس از اینکه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به پرواز PS752 هواپیمایی اوکراین شلیک کرد، به‌رغم فشارهای مردمی و درخواست احزاب مخالف مانند حزب محافظه‌کار کانادا، این سازمان در فهرست سازمان‌های تروریستی کانادا قرار نگرفت. اما در گذر جنبش ژینا و سرکوب خونین آن، دولت کانادا ورود مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران به کانادا را ممنوع کرد.
البته همزمان، برای مدت یک سال تا ۲۸ فوریه ۲۰۲۴ میلادی، دولت فدرال از سازمان مهاجرت، پناهندگی و شهروندی کانادا خواست تا درخواست‌های ویزای ایرانیان را در اولویت بگذارد تا راه رسیدن مردم ایران به کانادا باز بماند. بدین‌شکل و تا دست‌کم پایان فوریه سال میلادی آینده، ایرانیان می‌توانند درخواست ویزای کانادا بدهند و سپس در کانادا درخواست ویزای طولانی‌مدت اقامت کنند.
به‌دنبال این فرمان دولت فدرال، ده‌ها هزار نفر از ایران درخواست ویزای کانادا را پر کردند. فرض این است که بخشی از آنان ممکن است از اعضای خانواده‌ها و نزدیکان مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی باشند.
اگرچه فرآیند بررسی پرونده‌های ویزا، اقامت و شهروندی، همچنین اخراج متخلفان در کانادا زمان‌بر است، در مقابل داوطلبان ایرانی‌تبار هم صبور هستند. از شرق تا غرب کانادا، برخی از مهاجران ایرانی با دقت فعالیت‌های افراد نزدیک به جمهوری اسلامی را بررسی می‌کنند تا به دولت کمک کنند پرونده‌هایی قوی‌تر علیه آنان شکل بدهد. یا صرفا در خیابان و فرودگاه جلویشان را بگیرند و بپرسند «شما اینجا چه می‌کنی؟»
نسخه ویدیوی پژوهش گلوبال‌تی‌وی را در یوتیوب تماشا کنید: