تیم ملی فوتبال نوجوانان ایران در نخستین بازی‌اش در جام جهانی به یک پیروزی باور نکردنی دست یافت. آنها در حالی که دو گل از برزیل، قهرمان آخرین دوره این مسابقات در سال ۲۰۱۹ عقب بودند توانستند سه گل به حریف بزنند.
تیم مردان ایران در مرحله گروهی که در اندونزی برگزار می‌شود در ادامه باید با انگلیس قهرمان سال ۲۰۱۷ و نیوکالدونیا مسابقه بدهد. انگلیس در بازی نخست توانست با ده گل نیوکالدونیا را شکست بدهد. احتمال اینکه تیم ایران بتواند به مرحله بعد این مسابقات راه بیابد وجود دارد. یک برد دیگر صعود آنها به مرحله بعد را تا حد زیادی تضمین می‌کند.
نوجوانان ایران در سال ۲۰۱۷ با شکست آلمان، مکزیک و کاستاریکا به جمع هشت تیم برتر رسیدند. از آن تیم الهیار صیادمنش در حال حاضر در هال سیتی بازی می‌کند. یونس دلفی دیگر ستاره ایران در آن دوره اما نتوانست مسیر رو به جلو را ادامه بدهد.
نوجوانان ایران در مسابقات مقدماتی جام جهانی در قاره آسیا در بازی نیمه‌نهایی به ژاپن باختند و در نهایت به مقام سوم رسیدند تا به جام جهانی راه یابند.
این نخستین تیم فوتبال پایه ایران است که در سال‌های اخیر توانست به مسابقات جهانی راه یابد. تیم‌های جوانان و امید (زیر ۲۱ سال) در مرحله مقدماتی حذف شدند. اما نوجوانان زیر ۱۷ سال با مربیگری حسین عبدی دست به کار بزرگی زدند.
عبدی قبلا گفته بود که برای انتخاب بازیکنان به روستاهای دور افتاده نیز سفر کرده است تا بهترین استعدادهای فوتبال ایران را انتخاب کند. قبل از او مهدی مهدوی‌کیا که برای یک دوره کوتاه مربیگری تیم فوتبال زیر ۲۱ سال را عهده‌دار بود، در آکادمی استعدادیابی خود این اقدام را انجام داده بود. مهدوی‌کیا یک تیم فوتبال به نام آکادمی کیا دارد که در رده‌های پایه تیمداری می‌کند.
فساد در فوتبال پایه
بی‌توجهی باشگاه‌های ثروتمند و پرطرفدار فوتبال ایران به رده‌های پایه سبب شده است که فوتبالیست‌های نوجوان و جوان کمتر شانس راه یابی به مراحل بعد را داشته باشند. به ویژه اینکه در سال‌های گذشته بارها از فساد مالی و همینطور آزار جنسی کودکان در رده‌های پایه و مدارس فوتبال پرده برداشته شده است.
در سال ۱۳۹۷ رسانه‌های ایران از تخلف مالی و اخلاقی در ۱۱۶ مدرسه فوتبال خبر دادند و مسئولان قضایی گفتند که این مدارس را پلمپ می‌کنند و برای متخلفان پرونده قضایی تشکیل می‌دهند.
در دهه ۹۰ چندین مرتبه رسانه‌ها از فعالیت هزار مدرسه فوتبال غیرمجاز خبر دادند که با دریافت شهریه ۳۰۰ هزار تا سه میلیون تومان (در سال‌های نخست دهه ۹۰) و قول معرفی نونهالان و نوجوانان به تیم‌های پرطرفدار درآمد میلیاردی کسب می‌کنند.
مجتبی جباری، بازیکن اسبق استقلال تهران که در این روزها یک کتابفروشی راه انداخته است، اردیبهشت ۱۴۰۱ با تایید فساد در فوتبال پایه گفته بود:
دلم می سوزد برای بچه هایی که سر هر تیمی می‌روند، از آنها مطالبه مالی دارند. پولدارها در تیم جایگاه پیدا می‌کنند و با استعدادهای بی‌بضاعت بیرون می‌مانند. یا به خانواده فشار می‌آورند که این پول را برایشان فراهم کند که بروند فوتبال بازی کنند. از همه بدتر هیچ مرجعی برای رسیدگی نیست.
جباری از فدارسیون فوتبال به دلیل اینکه فقط «تیم بزرگسال را اداره می‌کند و برایش فساد فوتبال پایه مهم نیست» انتقاد کرده و گفته بود:
فساد در فوتبال پایه باعث ساخته‌شدن بازیکن بی‌اخلاق می‌شود. وقتی به بازیکن پیشنهاد شرط‌بندی می‌دهند و قبول می‌کند، روی تیم اثر می‌گذارد و یک جامعه فوتبالی بی‌اخلاق می‌سازد. در نتیجه جامعه مدنی بی‌اخلاقی هم ایجاد می‌شود که برای کسی هم مهم نیست؛ همین.
مهدی مهدوی‌کیا هم سال‌ها پیش در برنامه نود گفته بود که «فساد در فوتبال پایه حتما باید به آزار جنسی ختم شود تا به آن رسیدگی کنند؟».
پولی برای فوتبال پایه نیست؟
فوتبال ایران به مانند همه پیکره نظام حاکم به فساد آلوده است. فدراسیون فوتبال در اختیار باندهای فساد قرار دارد. مهدی تاج که دوباره به ریاست فدراسیون رسیده در پرونده تحقیق و تفحص از شرکت فولاد مبارکه سپاهان و استخدام سرمربی بلژیکی یکی از متهمان اصلی است. به‌رغم این اتهام‌ها اما او و حیدر بهاروند که به انفصال از خدمت هم محکوم شده بود دوباره به راس فوتبال بازگشته‌اند. پیش از او نیز شهاب‌الدین عزیزی خادم با سابقه‌ای مشابه در راس سازمان فوتبال قرار داشت.
بیشتر باشگاه‌های فوتبال یا از دسترنج کارگران در صنعت فولاد و معادن ارتزاق می‌کنند یا از منابع عمومی و همواره چندین پرونده مالی باز دارند. فدراسیون فوتبال امسال باشگاه‌ها را به رعایت سقف قرارداد و بودجه ملزم کرد. اما تا همینجا هم حداقل پنج باشگاه به رعایت نکردن سقف بودجه متهم هستند: سپاهان اصفهان، استقلال و پرسپولیس تهران، گل‌گهر سیرجان و تراکتور تبریز.
در میان این پنج باشگاه، سپاهان اصفهان که از منابع شرکت فولاد مبارکه سپاهان اصفهان ارتزاق می‌کند تنها باشگاهی است که برای فوتبال پایه هزینه می‌کند. پرسپولیس و استقلال بر اساس گزارش‌هایی که در رسانه‌ها منتشر شده است بازیکنان فوتبال پایه را در خوابگاه‌های فاقد امکانات سکونت می‌دهند و حتی از تامین غذای مناسب برای آنها هم امتناع می‌کنند.
بی توجهی باشگاه‌ها به بازیکنان رده‌های پایه در حالی است که آنها برای جلب رضایت بازیکنان رده بزرگسالان حتی هزینه اقامت، ایاب و ذهاب و در برخی موارد تلفن و اینترنت آنها را نیز بر عهده می‌گیرند. در یک نمونه مشخص در سال‌های گذشته کادر فنی یکی از باشگاه‌ها نزدیک به یک سال با هزینه باشگاه در هتل اقامت داشتند.
این فوتبال «مردانه»
چند هفته قبل از شروع مسابقات جام جهانی نوجوانان، تیم ملی فوتبال زنان ایران در مرحله دوم مسابقات مقدماتی جام جهانی با دو شکست و یک مساوی حذف شد. آنها برابر استرالیا که در جام جهانی ۲۰۲۳ به مقام چهارم رسیده بود با دو گل شکست خوردند؛ نتیجه‌ای در خور برای تیمی که نه مربی ثابتی دارد، نه امکانات تمرین و اردوی مناسب و نه حتی لباس.
تیم فوتبال نوجوانان زنان هم در مسابقات کافا، همانجا که قهرمانی تیم بزرگسالان مردان بسیار ارزشمند بازنمایی شد به مقام نایب قهرمانی رسید، تیم نونهالان (رده سنی زیر ۱۴ سال) هم قهرمان این بازی‌ها شد. فدراسیون فوتبال و مسئولان بالاتر اما حضور تیم بزرگسالان مردان در تورنمنت چهارجانبه اردن برایشان اهمیت بیشتری داشت تا موفقیت فوتبال زنان در رده پایه. دلیلش هم روشن است: فوتبال برای آنها یک «بازی مردانه» است که «قوی‌ترین»ها، یعنی آنهایی که می‌توانند بهتر زد و بند کنند، امکان بازی در آن را خواهند داشت.
همزمانی موفقیت نسبی تیم‌های پایه زنان و مردان کاملا تصادفی است با این حال مربی تیم فوتبال مردان نوجوان، یعنی حسین عبدی سال‌ها مشاور فوتبال زنان بود. او ارتباط نزدیکی با سرمربی اسبق تیم ملی فوتبال زنان داشت و چند سال هم به صورت رسمی مشاور فنی تیم ملی فوتبال زنان بود.