پروژه دومینیکا: پاسپورت‌های کارائیب
در رده بندی جهانی، ایران در میان ۲۰ کشوری قرار گرفته که ضعیف‌ترین پاسپورت‌ها را دارند. با پاسپورت ایرانی مسافرت خارجی چندان راحت نیست: برای سفر به بیش از۱۴۰ کشور جهان نیاز به ویزا دارید و تنها به ۱۲ کشور بدون ویزا می‌توانید سفر کنید.
بنا بر گزارش اخیر تحقیقی گروهی از روزنامه‌نگاران بین‌المللی (و از جمله روزنامه‌نگاری از بنیاد رسانه‌ای زمانه)، دست‌کم یکهزار و چهارصد ایرانی، هر یک با خرج حداقل صد هزار دلار، گذرنامه دومینیکا را خریده‌اند تا از دردسر ایستادن در صف ویزای کشورهای غربی خلاص شوند.
در میان این افراد اما سه محکوم پرونده پتروشیمی به‌همراه خانواده‌هایشان، یکی از متهمان پرونده دکل گمشده و خانواده‌اش، چندین کلاهبردار معروف و بدهکاران بانکی و قاچاقی‌های نفت و آنهایی که به دورزدن تحریم کمک کرده و در این میان دزدی هم می‌کرده‌اند، به چشم می‌خورند. در این لیست همچنین نام برخی از بستگان دور و نزدیک به فرماندهان سپاه و اعضاء خانواده‌های مدیران میانی جمهوری اسلامی دیده می‌شود.
برای اطلاع بیشتر از ماجرای این پاسپورت‌ها، مجموعه گزارش‌های تحقیقی زمانه و شرکای رسانه‌ای‌اش را اینجا بخوانید.
پنجاه و هفتمین نظرسنجی زمانه در مورد «خریداران پاسپورت طلایی» بود.
این نظرسنجی از تاریخ ۳ آبان (۲۵ اکتبر) تا ۱۰ آبان برابر (اول نوامبر) میان اعضای پنل نظرسنجی زمانه و دیگر مخاطبان زمانه برگزار شد.
۲۹۱ نفر در نظرسنجی زمانه شرکت کردند که از میان آنها ۲۴۷ نفر به تمام سوالات پاسخ دادند.
از میان کسانی که به تمام سوالات پاسخ دادند، ۶۲ درصد داخل ایران و ۳۸ درصد ساکن خارج ایران بودند.
۸۲,۵ درصد پاسخ‌دهندگان جنسیت خود را «مرد» معرفی کرده‌اند و ۱۶ درصد گفته‌اند که «زن» هستند و ۱,۵ درصد نیز گزینه «جنسیت دیگر» را انتخاب کرده‌اند.
۷۵,۵ درصد پاسخ‌دهندگان « عملا گذرنامه یک کشور» و ۱۸,۵ درصد «گذرنامه دو یا چند کشور» را دارند. بقیه گفته‌اند که «پناهجو» هستند و « فعلا» صاحب « گذرنامه هیچ کشوری» هستند.
| شرکت‌کنندگان در نظرسنجی زمانه | درصد |
|---|---|
| بدون گذرنامه | ۶ |
| عملا یک گذرنامه | ۷۵.۵ |
| دو یا چند گذرنامه | ۱۸.۵ |
۲ درصد پاسخ‌دهندگان خود گذرنامه کشور دیگری را « خریده» اند.
امکان خرید گذرنامه و تابعیت ؟
۴۰ درصد پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی زمانه معتقد اند که خرید گذرنامه به طور کلی «مشکلی ندارد». در مقابل، ۳۹,۵ درصد فکر می‌کنند که خرید گذرنامه و تابعیت باید به کل «لغو» شود.
۲۷ درصد کسانی که داخل ایران زندگی می‌کنند گفته‌اند که خرید تابعیت باید لغو شود، در حالی که این رقم برای ساکنان خارج کشور ۶۰ درصد است.
امکان خرید گذرنامه ؟
| درصد | |
|---|---|
| باید لغوشود | ۳۹.۵ |
| مشکلی ندارد | ۴۰ |
| نظری ندارم | ۲۰.۵ |
نظرات مخاطبان زمانه در خصوص پاسپورت‌های طلایی متکثر است.
۴۸ پاسخ‌دهندگان بر این باور اند که « وجود این پاسپورت‌ها از اساس ناعادلانه است، چون فقط ثروتمندان می‌توانند از آن بهره‌‌مند شود.»
۳۴ درصد فکر می‌کنند که «باید در مقررات اعطا این پاسپورت‌ها بازنگری شود تا افراد برای فرار از مالیات یا قانون از آنها استفاده نکنند.»
و به نظر ۱۳ درصد، «پولدار بودن و بهره‌‌‌مندی از مزایای ثروت، از جمله خرید پاسپورت طلایی، جرم نیست.» از میان کسانی که این گزینه را انتخاب کرده‌اند ۹ درصد «پناهجو و بدون گذرنامه»، ۷۵ درصد صاحب « یک گذرنامه» و ۱۶ درصد صاحب « دو یا چند گذرنامه» اند.
پاسپورت‌های طلایی؟
| درصد | |
|---|---|
| فی نفسه ناعادلانه هستند | ۴۸ |
| باید در قوانین اعطا آنها بازنگری شود | ۳۴ |
| پولدار بودن جرم نیست | ۱۳ |
| نظر دیگری دارم | ۵ |
۴۹ درصد پاسخ‌دهندگان «زن» وجود پاسپورت‌های طلایی را اساسا ناعادلانه تلقی می‌کنند.
۴۹ درصد پاسخ‌دهندگان «مرد» وجود پاسپورت‌های طلایی را اساسا ناعادلانه تلقی می‌کنند.
چه کسانی پاسپورت طلایی می‌خرند؟
به گمان ۸۱ درصد پاسخ‌دهندگان، ایرانی‌هایی که چند صد هزار دلار برای خرید پاسپورت برای خود و خانواده‌شان پرداخت می‌کنند، «غالبا ثروتمندان نزدیک به جمهوری اسلامی، آقازاده‌ها و رانت‌خواران اند.» ۸ درصد اما گفته‌اند آنها «غالبا ثروتمندانی هستند که وابستگی حکومتی ندارند و می‌خواهند از زندگی تحت جمهوری اسلامی خلاص شوند. »
خریداران پاسپورت طلایی؟
| درصد | |
|---|---|
| ثروتمندان نزدیک به جمهوری اسلامی | ۸۱ |
| ثروتمندان در فرار از جمهوری اسلامی | ۸ |
| نظری ندارم | ۱۱ |
تابعیت مضاعف؟
۸۱,۵ درصد پاسخ‌دهندگان معتقد اند که نظام حقوقی ایران باید تابعیت مضاعف (داشتن تابعیت دو یا چند کشور) را به رسمیت بشناسد.
آیا نظام حقوقی ایران باید تابعیت مضاعف را به رسمیت بشناسد؟
| درصد | |
|---|---|
| بله | ۸۱.۵ |
| خیر | ۸ |
| نظری ندارم | ۱۰.۵ |
در میان پاسخ‌دهندگانی که دو یا چند پاسپورت دارند، سهم موافقان به ۸۹ درصد می‌درصد.
مطابق ماده ۹۸۹ قانون مدنی ایران، «هر تبعه ایرانی که بدون رعایت مقررات قانونی بعد از تاریخ ۱۲۸۰ شمسی تابعیت خارجی تحصیل کرده باشد تبعیت خارجی او کان لم یکن بوده و تبعه ایران شناخته می‌شود.»
دلیل اصلی اقبال ایرانیان به داشتن پاسپورت کشورهای دیگر به نظر پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی زمانه :
| درصد | |
|---|---|
| اقتصادی | ۲۶.۵ |
| اجتماعی و فرهنگی | ۴۲.۵ |
| سیاسی | ۲۴.۵ |
| نظری ندارم | ۶.۵ |
موانع پیش‌روی ایرانیان برای سفر به کشورهای غربی و اقامت در آنها؟
۸۲ درصد گفته اند که « سیاست‌‌های بین‌المللی تهاجمی جمهوری‌اسلامی» نقش و سهم «زیادی» در محدودیت‌هایی دارد که امروز پیش‌روی ایرانیان برای سفر به کشورهای غربی و اقامت در آنها وجود دارد.
در این خصوص، ۴۱ درصد سهم «زیادی» برای « شرایط ژئوپلتیک منطقه‌ای و جهانی» قایل شده‌اند.
۲۹ درصد گفته اند که « بیگانه‌هراسی کشورهای غربی» نقش و سهم «زیادی» دارد.
سهم « سیاست‌‌های بین‌المللی تهاجمی جمهوری‌اسلامی» در محدودیت‌ها و موانع سفر خارجی ایرانی‌ها؟
| درصد | |
|---|---|
| زیاد | ۸۲ |
| تاحدی | ۱۴ |
| کم | ۴ |
سهم « بیگانه‌هراسی کشورهای غربی» در محدودیت‌ها و موانع سفر خارجی ایرانی‌ها؟
| درصد | |
|---|---|
| زیاد | ۲۹ |
| تاحدی | ۳۹.۵ |
| کم | ۳۱.۵ |
۵۲,۵ درصد معتقد اند که کشورهای غربی «حق دارند» در در مورد سفر ایرانی‌ها، خاورمیانه‌‌‌ای و مسلمانان به این کشورها و اقامت در آنها سخت‌گیری کنند؛ در مقابل ۳۹,۵ این سخت‌گیری‌ها را «ناعادلانه» برشمرده‌اند.
سخت‌گیری کشورهای غربی در مورد سفر و اقامت ایرانیان به این کشورها؟
| درصد | |
|---|---|
| موافق | ۵۲.۵ |
| مخالف | ۳۹.۵ |
| نظری ندارم | ۸ |
حق گردش و اقامت آزاد؟
۴۷ درصد پاسخ‌دهندگان موافق حق آزاد و جهان‌شمول سفر و اقامت بدون محدودیت همه انسان‌ها در هر نقطه‌ای از کره زمین هستند.
به نظر ۴۹ درصد اما، هر ملتی حق دارد محدودیت‌هایی برای سفر و اقامت شهروندان ملت‌های دیگر در سرزمین و کشور خود قائل شود.
| درصد | |
|---|---|
| موافقان حق جهان‌شمول اقامت و سفر | ۴۷ |
| موافقان محدودیت دولت-ملت‌ها برای اقامت و سفر | ۴۹ |
| نظری ندارم | ۴ |
۴۶ در صد پاسخ‌دهندگان «مرد» موافق حق جهان‌شمول و بدون محدودیت اقامت و سفر اند.
۵۱ در صد پاسخ‌دهندگان «زن» موافق حق جهان‌شمول اقامت و بدون محدودیت سفر اند.
۷۵ درصد پاسخ‌دهندگان با «جنسیت دیگر [نه مرد و نه زن]» موافق حق جهان‌شمول و بدون محدودیت اقامت و سفر اند.
نظرسنجی‌های آینده
پنل نظرسنجی زمانه هم‌زمان با روز جهانی آزادی مطبوعات (سوم مه) راه‌اندازی شد. بنیاد رسانه‌ای زمانه تاکنون ۵۷ نظرسنجی برگزار کرده است. رساندن صدای شما بدون کم‌و‌کاست در مورد مسئله‌های اساسی کشور وظیفه ماست و پنل نظرسنجی زمانه در همین راستا راه‌اندازی شده است. به همین دلیل از شما خواهش می‌کنیم که برای شرکت در نظرسنجی‌های آینده و نیز برای پیشنهاد موضوعات مورد نظرتان برای نظرسنجی در پنل ما عضو شوید. برای عضویت در پنل کافی است به چند سوال در این لینک پاسخ دهید. اطلاعات شما به صورت امن و ناشناس ذخیره خواهند شد و در اختیار هیچ طرف دیگری قرار نخواهد گرفت. پس از عضویت در پنل، در هر نظرسنجی ایمیلی با لینک آن برای شما فرستاده خواهد شد.برای ارتباط با پنل نظرسنجی از ایمیل روبرو استفاده کنید: [email protected]