با وجود آنکه روحانی هنوز بیش از ۵۰ روز برای گزینش وزاری کابینه‌اش وقت دارد، اما از هم‌اکنون گمانه‌زنی‌هایی درباره وزرای کابینه او، به ویژه پیرامون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز شده است. این گمانه‌زنی‌ها پس از انتشار فهرستی از ۲۴ وزیر احتمالی در دولت آینده از سوی خبرگزاری تسنیم آغاز شد و با مصاحبه عطااله مهاجرانی با بی‌بی‌سی فارسی شدت گرفت. مهاجرانی در این برنامه تلویزیونی گفته بود:«اگر آقای دکتر علی مطهری بشوند وزیر ارشاد، به نظر من بهترین انتخاب است. حالا ممکن است عده‌ای بگویند ایشان جزو اصلاح‌طلبان نبوده‌اند، اما به نظر من یک فرد عاقل، خردمند، معتدل و شجاع، مجموعه چهره‌ای است که از آقای مطهری ما داریم. خب اگر این فرد وزیر فرهنگ بشود، اصلاح‌طلبان چه مشکلی دارند؟»
گمانه‌زنی بر سر وزیر ارشاد در دولت یازدهم نمایانگر کارزاری است که روحانی در مرکز آن ایستاده است.
این سخنان در رسانه‌‌های «اصولگرایان» به طور زنجیره‌ای بازتاب منفی گسترده‌ای یافت، چنان‌که می‌توان تصور کرد که حتی اگر علی مطهری در این کارزار بختی هم برای تکیه دادن بر مسند وزارت ارشاد داشت، اکنون این بخت به طرز چشمگیری کاهش یافته است.
گمانه‌زنی بر سر وزیر ارشاد در دولت یازدهم بیش از آنکه به خودی خود اهمیت داشته باشد، نمایانگر کارزاری است که روحانی در مرکز آن ایستاده، اصولگرایان از یک سو دست او را گرفته‌اند و به‌سوی خود می‌کشانند و اصلاح‌طلبان از سوی دیگر تلاش می‌کنند او را به سمت و سوی مورد نظرشان هدایت کنند. در مرکز این «دایره گچی قفقازی» مجمع تشخیص مصلحت نظام، به عنوان گرانیگاه و تنها تکیه‌گاه رییس جمهور منتخب قرار دارد.
گمانه‌زنی بر سر وزیر ارشاد در دولت یازدهم نمایانگر کارزاری است که روحانی در مرکز آن ایستاده، اصولگرایان از یک سو دست او را گرفته‌اند و به‌سوی خود می‌کشانند و اصلاح‌طلبان از سوی دیگر تلاش می‌کنند او را به سمت و سوی مورد نظرشان هدایت کنند. در مرکز این «دایره گچی قفقازی» مجمع تشخیص مصلحت نظام، به عنوان تنها تکیه‌گاه رییس جمهور منتخب قرار دارد.
به یاد داریم که در اردیبهشت ماه سال گذشته غلامحسین الهام، مشاور حقوقی احمدی‌نژاد در سخنانی جنجال‌برانگیز گفته بود افراد بیکار به عضویت مجمع تشخیص مصلحت درآمده‌اند که مزاحم نظام نشوند. یک هفته پس از این تاریخ، احمدی‌نژاد، بعد از سه سال قهر و غیبت، برای نخستین‌بار در یکی از جلسات مجمع تشخیص مصلحت شرکت کرد. اکنون که ستاره احمدی‌نژاد افول کرده، همان‌هایی که او آنها را بیکاره خوانده بود، در مرکز تصمیم‌گیری قرار گرفته‌اند.
شگفت‌آور نیست که در عصر ۲۹ خرداد، حداد عادل در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام به دیدار حسن روحانی شتافت و آمادگی فراکسیون اصولگرایان مجلس برای همکاری با دولت آینده را به اطلاع او رساند. در همان روز ناطق نوری پیام تبریک فرستاد و خواهان آزادی زندانیان سیاسی و رفع حصرِ کروبی، میرحسین موسوی و رهنورد شد. خاتمی هم در دیدار با اعضای هیأت رئیسه انجمن اسلامی دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران گفت: «مواظب باشیم شتابزدگی نکنیم که توقعات بی‌جا از دولت ایجاد نشود.» در این میان هم عبدالله حاجی صادقی، جانشین نماینده ولی‌فقیه در سپاه پاسداران، حسن روحانی را از منتقدان نظام ولی «استوار در اصول» خواند و گفت اصلاح‌طلبان تلاش دارند منتخب مردم را مصادره کنند، اما حسن روحانی «وامدار جریان‌های اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی نیست.»
از همین گفته‌ها به خوبی نزاعی که پیرامون «دایره گچی قفقازی» درگرفته پیداست. با وجود آنکه نعمت‌زاده، رییس ستاد انتخاباتی روحانی اعلام کرده که تاکنون رییس جمهور منتخب نام هیچکدام از اعضای کابینه‌اش را اعلام نکرده، گمانه‌زنی‌ها بر سر وزیر ارشاد آینده، از یک‌سو کشاکش بین اصولگرایان و اصلاح‌طلبان و صف‌آرایی آنها مقابل هم را مشخص می‌کند و از سوی دیگر، با نگاهی به پیشینه و سوابق نام‌هایی که به عنوان وزیر احتمالی سر زبان‌ها افتاده است، این واقعیت آشکار می‌شود که مجمع تشخیص مصلحت نظام در کانون تصمیم‌گیری‌های کلان قرار گرفته است.
وزارتخانه‌های دیگر به لحاظ گره‌گشایی‌های اقتصادی، کاهش تورم و حل بحران هسته‌ای و تعامل با غرب از هر نظر مهم‌تر از وزارت ارشاد هستند. در این میان حساسیت بر تصدی وزارت ارشاد شاید به این دلیل باشد که این وزارتخانه ویترین دولت آینده و نمایانگر چهره آزادمنش یا عبوس اوست.
حساسیت بر تصدی وزارت ارشاد شاید به این دلیل باشد که این وزارتخانه ویترین دولت آینده و نمایانگر چهره آزادمنش یا عبوس اوست.
علاوه بر علی مطهری، نام این اشخاص برای تصدی وزارت ارشاد سر زبان‌ها افتاده است: حجتالاسلام علی عسگری نماینده مشهد در دور هفتم مجلس شورای اسلامی، حجتالاسلام علی گرامیان مشاور و مسئول فرهنگی اسبق وزارت صنعت، معدن و تجارت، حجت الاسلام محمد زم، رییس اسبق سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، احمد مسجد جامعی وزیر ارشاد دولت اصلاحات و حجتالاسلام محمد مقدم، معاون امور بین‌الملل موسسه تنظیم و نشر آثار خمینی.
از بین این اشخاص سه تن معمم و فقط یک نفر مکلاست. علی عسگری از نزدیکان هاشمی رفسنجانی و معاون پارلمانی او در مجمع تشخیص مصلحت نظام است. علی گرامیان، از نزدیکان حسن روحانی و رابط و معتمد او با حوزه‌های علمیه است. محمد زم که پسرش در اعتراض به سرکوب‌های سال ۸۸ چند نامه سرگشاده هم به سید علی خامنه‌ای نوشته، فعلاً به عنوان تولیدکننده سینما کار می‌کند. یکی از فیلم‌هایی که او تولید کرده، «دموکراسی در روز روشن» نام دارد و او کسی است که قرار بود فیلم انتخاباتی هاشمی رفسنجانی را بسازد. پس او هم از نزدیکان هاشمی و از حلقه تشخیص مصلحت نظام است. مسجد جامعی در این میان بیشترین فعالیت‌های فرهنگی را داشته. او نه تنها پس از برکناری مهاجرانی، مدتی وزارت ارشاد را به عهده داشت، بلکه نمایشگاه کتاب تهران را هم او بنیان نهاده است. او از نظر سیاسی عضو شورای مشورتی اصلاح‌طلبان بود و از معماران ائتلاف عارف – روحانی که سرانجام به کناره‌گیری عارف انجامید.
با این حال اتفاقاً به دلیل برخورداری از چنین پیشینه‌های سیاسی – فرهنگی، احتمال آنکه از میان این اشخاص کسی تصدی وزارت ارشاد را به عهده بگیرد اندک است. یکی از زیرمجموعه‌های فرهنگی مجمع تشخیص مصلحت نظام، انجمنی است به نام انجمن علمی برنامه‌ریزی فرهنگی ایران. در میان بنیانگذاران این انجمن به نام سید رضا صالحی امیری برمی‌خوریم.
سید رضا صالحی امیری معاون پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام و مدیر گروه پژوهشی فرهنگی و اجتماعی پژوهشکده تحقیقات راهبردی است، آثاری در زمینه مبانی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های فرهنگی و مدیریت منازعات قومی در ایران منتشر کرده، هم از نزدیکان هاشمی رفسنجانی است و هم در دانشگاه‌ها نفوذ دارد و می‌تواند اجرای مهم‌ترین خواسته فرهنگی رهبر که همانا اسلامی شدن دانشگاه‌هاست را ادامه دهد. او همچنین می‌تواند خواسته‌ها و توقعات جناح‌های مختلفی را که پیرامون «دایره گچی قفقازی» گرد آمده‌اند برآورده سازد. برای مثال معاونت سینمایی را به حجتالاسلام زم یا به نزدیکان او بسپرد، علی عسگری یا نزدیکان او را به سمت مدیریت سازمان تبلیغات اسلامی بگمارد و برگزاری نمایشگاه کتاب تهران را به شخصی که مورد وثوق مسجد جامعی باشد وانهد.
در هر حال، در این میان آنچه که بیش از نام کسان اهمیت دارد، مجمع تشخیص مصلحت نظام است به عنوان سقفی که زیر آن، قدرت تقسیم می‌شود.
تحلیل ضعیفی بود. اینهمه اصرار برای چسباندن قضایا به مجمع تشخیص مصلحت مشکوک است. !
مراد / 23 June 2013