شرایط و وضعیت در قره‌باغ کوهستانی ناپایدار به نظر می‌رسد. مقامات ارمنی‌تبار قره‌باغ کوهستانی، جمهوری آذربایجان را به نقض آتش‌بس توافق شده در روز چهارشنبه و پس از حمله برق‌آسای آذربایجان که جدایی‌طلبان را مجبور به موافقت با خلع سلاح کرد، متهم کردند.
دیوید بابایان، مشاور ساموئل شهرامانیان، رهبر ارمنی‌تبار جدایی‌طلب قره‌باغ کوهستانی به خبرگزاری رویترز گفت:
ما توافقی در مورد توقف عملیات نظامی داریم اما منتظر توافق نهایی هستیم. مذاکرات در حال انجام است. باید در مورد بسیاری از سوالات و مسائل صحبت کنیم. هنوز توافق نهایی صورت نگرفته است.
هنگامی که از او در مورد واگذاری سلاح پرسیده شد، گفت که نمی‌توان مردم را رها کرد تا بمیرند:
بنابراین ابتدا تضمین‌های امنیتی لازم است.
وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اما اعلام کرد این ادعا که نیروهای این کشور آتش‌بس را نقض کرده‌اند «کاملا نادرست» است.
دو منبع در استپاناکرت، شهر اصلی منطقه آشوب‌زده که آذری‌ها آن را به نام خانکندی می‌شناسند، به خبرگزاری رویترز گفتند صبح پنج‌شنبه صدای تیراندازی شدیدی شنیده‌اند اما مشخص نبوده چه کسی تیراندازی می‌کند.
این ادعاها پس از آن مطرح شد که هیات‌های طرفین درگیر در شهر یولاخ آذربایجان مذاکراتی را آغاز کردند.
دو طرف روز چهارشنبه به یک توافق آتش‌بس دست یافتند که می‌تواند به دهه‌ها آرزوی استقلال این منطقه از باکو پایان دهد.
این توافق ۲۴ ساعت پس از آن صورت گرفت که جمهوری آذربایجان حمله جدیدی را در منطقه تجزیه‌طلب با هدف بازگرداندن کنترل کامل بر این منطقه آغاز کرد.
این کشور اقدام نظامی خود را توجیه کرد و مدعی شد شش نفر از جمله دو غیرنظامی «بر اثر انفجار مین‌های کاشته شده توسط ارامنه» در قره‌باغ جان خود را از دست داده‌اند.
واکنش ایران و ترکیه
در کشور همسایه، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران در مراسم رژه نیروهای مسلح که به مناسبت هفته دفاع مقدس برگزار شد، درباره بحران قره‌باغ گفت:
نیروهای مسلح ما از هر گونه تغییر ژئوپلیتیک و تغییر مرزها جلوگیری کردند و در این کار موفق بودند. حفظ حقوق ارامنه و وضعیت مرزها کاملاً مورد تأکید ماست.
همزمان، زکی آق‌ترک، مشاور رسانه‌ای و روابط عمومی وزارت دفاع ترکیه، در یک نشست خبری درباره عملیات آذربایجان در قره‌باغ گفت: «ما از اقدامات آذربایجان برای حفاظت از تمامیت ارضی آن حمایت می‌کنیم.»
آق‌ترک همچنین گفت:
آنکارا از تلاش‌های صادقانه برای برقراری صلح پایدار میان جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان حمایت می‌کند و از نزدیک عملیات نظامی آغاز شده در قره‌باغ، تصمیم آتش‌بس اتخاذ شده پس از آن و آخرین تحولات منطقه را دنبال می‌کند.
در آخرین درگیری‌ها چه گذشت؟
قره‌باغ کوهستانی در سطح بین‌المللی به عنوان بخشی از آذربایجان به رسمیت شناخته شده است اما ۱۲۰ هزار ارمنی ساکن این منطقه بر آن تسلط دارند.
باکو و ایروان چندین دهه است برای کنترل این منطقه و حکومت بر آن با هم رقابت می‌کنند و دو جنگ با هم داشته‌اند.
جنگ روز سه‌شنبه گذشته اما یک روز به طول انجامید؛ قبل از اینکه نیروهای جدایی‌طلب «جمهوری آرتساخ» آتش‌بسی را بپذیرند که شرایط آن نشان می‌دهد منطقه به کنترل باکو بازمی‌گردد.
بر اساس گزارش دفتر حقوق بشر قره‌باغ کوهستانی، حداقل ۲۰۰ ارمنی از جمله ۱۰ غیرنظامی در درگیری اخیر کشته شدند. سایت الجزیره اما تاکید کرد نمی‌تواند شمار کشته و زخمی‌شدگان را مستقلا تأیید کند.
الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان، روز چهارشنبه در یک سخنرانی تلویزیونی پیروزمندانه گفت:
قره‌باغ [از آن] آذربایجان است.
علی‌اف افزود که «مشت آهنین» او ایده یک قره‌باغ ارمنی جدایی‌طلب را به تاریخ سپرده است.
نیروهای جدایی‌طلب ارمنی گفتند که پس از شکسته شدن خطوط مقاومت آنان به وسیله نیروهای آذربایجانی و تصرف شدن تعدادی از ارتفاعات و تقاطع‌های راهبردی جاده‌ای، مجبور به پذیرش این توافق شدند.
وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرد که نیروهای ارمنستان در قره‌باغ موافقت کرده‌اند «سلاح‌های خود را زمین بگذارند، مواضع جنگی و پست‌های نظامی را رها کرده و به طور کامل خلع سلاح شود».
این وزارت‌خانه افزود تمامی تسلیحات و تجهیزات سنگین در حال تحویل داده شدن به ارتش آذربایجان است.
وزارت دفاع روسیه هم اعلام کرد آتش‌بس با هماهنگی نیروهای حافظ صلح این کشور اجرا خواهد شد، در حالی که نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان – که با درخواست استعفا مواجه است – گفت که ایروان در تهیه متن آتش‌بس دخالتی نداشته است.
پاشینیان در یک سخنرانی تلویزیونی خطاب به ارامنه گفت:
ما امیدواریم درگیری نظامی ادامه پیدا نکند زیرا در شرایط کنونی، تضمین ثبات و توقف اقدامات جنگی بسیار مهم است.
او همچنین تاکید کرد که ارمنستان از ماه اوت سال ۲۰۲۱ تاکنون در قره‌باغ سرباز نداشته است.
از سوی دیگر هزاران نفر در میدان جمهوری، در قلب ایروان تجمع و شکست دولت در حمایت از جدایی‌طلبان ارمنی را محکوم کردند.
معترضان با نیروهای امنیتی و پلیس در مقابل ساختمان دولت در ایروان درگیر شدند.
ادعای پیروزی آذربایجان بر منطقه قره‌باغ، پیچ و تاب دیگری را در تاریخ پرفراز و نشیب قره‌باغ کوهستانی ایجاد می‌کند که در طول قرن‌ها تحت سیطره فارس‌ها، ترک‌ها، روس‌ها، عثمانی‌ها و شوروی قرار داشته است.