رهبر کُرد‌‌ـ‌ترک‌تبار حزب لیبرال راست‌گرای هلند کیست؟

«دیلان از من هم راست‌گراتر است.» این جمله مارک روته، نخست وزیر مستعفی درباره دیلان یِشیل گُز-زِخِریوس است.

روته پس از ۱۳ سال نخست وزیری پس از سقوط کابینه چهارم از رهبری حزب VVD استعفا داد و پس از انتخابات بعدی از سیاست نیز کناره‌گیری خواهد کرد. پس از روته یشیل گز منصب رهبری این حزب را به‌دست آورد. یشیل گز همچنین اعلام کرد که در انتخابات بعدی کاندید خواهد شد. اگر حزب VVD در انتخابات پیش‌ رو در هلند بیشترین رأی را به‌دست آورد، او اولین زن و زن مهاجری خواهد بود که نخست وزیر هلند خواهد شد. آیا نخست‌وزیری او برای تمام شهروندان هلند «خیر جمعی» است و منافع تمام گروه‌های متکثر در هلند و زیست‌بوم را دربرمی‌گیرد؟ 

نخست‌وزیر هلند از سیاست کناره می‌گیرد

از نقطه نگاه فمینیستی لیبرال می‌توان از پله‌های قدرت بالا رفتن سریع او را ستود؛ زنی با پیشینه پناهجویی که از هفت سالگی در هلند زندگی‌کرده، تحصیل کرده و حالا در آرزوی این است نخست وزیر این کشور شود. این روایت تحسین برانگیز که او چگونه سیاستمدار موفقی شده در رسانه‌ها و اذهان برخی از مردم وجود دارد. اما قضاوت‌های دیگری نیز درباره او وجود دارد. 

دیلان یشیل گز سیاستمداری است که فعالیت سیاسی خود را در شهرداری و شورای شهر با عضویت و کنشگری در سه حزب چپگرای، حزب سوسیالیست SP، حزب کارگر PVDA و حزب چپ سبز Groen Links آغاز کرد و پس از چندین سال از کمپ چپ به آغوش حزب لیبرال-محافظه‌کار VVD که خود را حزب مردم برای آزادی و دموکراسی تعریف می‌کند، پناه برد. 

یکی از اعضای حزب سوسیالیست در پارلمان به نام پیتر کوینت وقتی به‌عنوان عضوی از شورای شهر شهرداری آمستردام با او همکار بود درباره دیلان یشیل‌ گز به خبرگزاری هلند NOS روز دوازدهم ژوئیه گفت:

از همان زمان که در شهرداری آمستردام با هم همکار بودیم می‌شد فهمید دیلان سخت در آرزوی نشستن بر کرسی پارلمان در شهر لاهه بود چون مدام با تلویزیون مصاحبه می‌کرد.

به گفته کوینت به‌عنوان یک عضو سابق شهرداری آمستردام می‌توان با رسانه‌ها بدون نام هم مصاحبه کرد و بسیاری از اعضای شورای شهر این کار را می‌کردند.  

دیلان از اینکه جاه‌طلبی خود را ابراز کند هیچ ابایی ندارد. برای نمونه وقتی از او پرسیدند چه شد که تصمیم گرفتی کاندید نخست‌وزیر بعدی شوی گفت:

همیشه با تمام وجودم آرزو داشتم نخست‌وزیر شوم.

زمانی که دیلان عضو شورای شهر حزب VVD بود رسانه‌ها او را یک «pitbull با همدلی» توصیف می‌کردند. او اولین وزیر دادگستری بود که در هلند در حمایت از قتل ژینا (مهسا) امینی در یک برنامه‌ تلویزیونی تکه‌ای از موهایش را به‌ نشانه همدلی با زنان ایران برید و عکسی از هم دیدار با مسیح علی‌نژاد در شبکه‌های اجتماعی خود منتشر کرد. 

https://www.instagram.com/p/Cp5GUlGo7JT/?igshid=MTc4MmM1YmI2Ng==

دیلان یشیل‌ گز در۱۹۷۷ از مادری ترک و پدری کرد در آنکارای ترکیه به‌دنیا آمد. پدر او فعال سیاسی و کارگری بود و پس از کودتا در ترکیه به هلند گریخت و پناهنده سیاسی شد. دیلان در ۱۹۸۴ به همراه مادر و خواهرش به لطف قانون الحاق خانواده به هلند آمد. مادر او اکنون مدیر یکی از سازمان‌های پناهندگان در هلند است. 

دیلان تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه آزاد آمستردام در رشته فرهنگ، سازمان و مدیریت تا دکترا ادامه داد. همسر او René Zegerius مردی هلندی با پیشینه یهودی است. 

او پس از آن که در سه حزب چپ‌گرا جایگاه سیاسی خود را جست‌وجو کرد و نیافت، حدود سال ۲۰۱۰ در حزب لیبرال راستگرای ‌VVD فعال شد و از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ به‌عنوان نماینده‌ای از حزب لیبرال راستگرا و محافظه‌کار مردم برای آزادی و دموکراسی در شهرداری آمستردام عضو شورای شهر بود. 

https://twitter.com/VVD/status/1679794044564643843

تلاش‌برای جرم‌انگاری آزارهای خیابانی در شورای شهر آمستردام 

یکی از تلاش‌های موثر او جرم‌انگاری آزارهای خیابانی به زنان و جامعه رنگین‌کمانی بود. او سه سال روی این موضوع کار کرد اما پیشنهادهایش رد شدند. پس از اینکه دیلان در ۲۰۱۷ شورای شهر را ترک کرد و به پارلمان رفت ابرهارد فان در لان، شهردار سابق که اکنون از دنیا رفته است، سرسختی او را ستود. طرح او با پیشنهاد عضو دیگری از شورای شهر دوباره ارائه و این‌بار پذیرفته شد. فان در لان آن را هدیه خداحافظی خود به یشیل گوز خواند و قرار شد رویکردی یکپارچه برای ارعاب خیابانی در آمستردام ایجاد شود.

قانون الحاق خانواده برای پناهجویان، قانونی که ۱۹۸۴ سبب شد او و مادر و خواهرش بتوانند در کنار پدرش در هلند در امنیت و آزادی زندگی کنند، قانونی است که او ۲۰۲۰ در نقش وزیر دادگستری با آن سر ستیز داشت.

میراث او برای محیط زیست هلند – تداوم کمک مالیاتی به صنایع‌ آسیب‌زا

او در سپتامبر ۲۰۲۱ معاون وزیر اقتصاد و آب‌وهوا شد. همان سال زمانی که او در این سمت بود هفت میلیارد یورو به این حوزه اختصاص داده شد. هدف‌گذاری چنین بود که تا سال ۲۰۳۰ هلند ۴۹ درصد انتشار دی‌اکسید کربن را کاهش دهد. یشیل گز قول داد که با این بودجه به مردم کمک کند که به سوی استفاده‌ از انرژی‌های جایگزین قدم بردارند. 

با وجود این  ِاستر اووهاند، رهبر حزب حزب حیوانات در مجلس نمایندگان به میزان این بودجه انتقاد کرد و آن را کافی ندانست و گفت پارلمان کماکان به یارانه دادن به آسیب‌های اقلیمی ادامه می‌دهد. او ادامه داد: 

پارلمان به مزایای مالیاتی برای صنایع فسیلی، یارانه دادن به کشاورزی و صنعت لبنیات و ذخیره‌سازی زیرزمینی CO2 ادامه خواهد داد. پول‌های مالیاتی بسیاری صرف این امر می‌شود. 

استر اووهاند

به گفته او این بودجه هفت میلیاردی بسیار کمتر از کمک‌هزینه‌های دولت از پول مالیات‌ به صنایع آسیب‌رسان است.  

دادخواهی اقلیمی دولت هلند را وادار به کاهش انتشار کربن کرد

میراث دیلان یشیل‌ گز در نقش وزیر دادگستری- مجرم پنداری پناهجویان 

دیلان یشیل‌ گز وزیر دادگستری و امنیت در کابینه چهارم مارک روته بود. دیلان اولین وزیر دادگستری در هلند بود که بدون پیشینه در این حوزه به این منصب دست یافته بود.

زمانی که مارک روته در دولت چهارم خود در دهم ژانویه ۲۰۲۲ از دیلان خواست که وزیر دادگستری و امنیت شود، بسیاری شگفت‌زده شدند و به این گزینش انتقاد داشتند. او نخستین وزیر دادگستری در هلند بود که حقوق‌دان نبود اما وزیر دادگستری شد. 

 در حدود یک سال و نیمی که مسئولیت این وزارت را به‌عهده داشت هیچ پروژه‌ای خاصی را به ثمر نرساند. او را وزیری باهوش و زرنگ و فردی می‌دانند که گرچه حقوق‌دان نیست اما شم سیاسی خوبی دارد. 

او به‌عنوان وزیر دادگستری و امنیت گفت‌وگو درباره طرح محدود کردن مهاجرها در هلند را با احزاب ائتلاف هدایت کرد. این طرح شکست خورد و در پی آن دولت چهارم مارک روته هفته اول ژوئیه سقوط کرد.  

حزب لیبرال-محافظه‌کار و دموکرات‌مسیحی‌ها می‌خواستند پناهندگان موقت برای امکان پیوستن اعضای خانواده به آنها دست‌کم دو سال منتظر بمانند.

قانون الحاق خانواده برای پناهجویان، قانونی که ۱۹۸۴ سبب شد او و مادر و خواهرش بتوانند در کنار پدرش در هلند در امنیت و آزادی زندگی کنند، قانونی است که او ۲۰۲۰ در نقش وزیر دادگستری با آن سر ستیز داشت و ادعا می‌کرد پناهجویان از آن سوء استفاده می‌کنند و از طریق قانون تمام اعضای فامیل‌ خود را نیز به هلند می‌آورند.

رسوایی اداره مالیات هلند: رهبر حزب کارگر کناره‌گیری کرد، احتمال سقوط کابینه

میراث بیش از ۱۰ سال کنش‌گری و سیاستمداری یشیل گز 

دیلان یشیل‌ گز- زخریوس که از ۲۰۱۷ در پارلمان حضور دارد علیه یهودستیزی و آزار کلامی به زنان و اقلیت‌های جنسی صحبت کرده است. او دموکراسی و امنیت و حفظ «ارزش‌های هلند» را بسیار مهم دانسته و به اهمیت مقابله با تروریسم و اسلام‌ بنیادگرا تاکید کرده است. همچنین تا کنون سختگیری و تشدید مجازات استراتژی او برای بازگرداندن امنیت به هلند بوده است. 

حاصل چندین سال فعالیت سیاسی او کتاب ۶۴ صفحه‌ای است به نام «آنچه را که برای حفاظت از قانون اساسی دموکراتیک ما لازم است انجام دهید» که  سال گذشته منتشر شد و او در سپتامبر درباره این کتاب سخنرانی‌ای نیز ارائه داد. یشیل گز در این کتاب از ووکیسم، محدود شدن آزادی بیان به بهانه اعتقادات مذهبی، افراطی‌گری و تلاش برای بی‌اعتماد کردن مردم از حکومت‌ها و هر جریان و گروهی که اقتصاد لیبرال سرمایه‌داری را «تهدید» می‌کند انتقاد کرد. 

دیلان پیشیل گز- زخریوس با معیارهای لیبرال فمینیستی زنی مهاجر و سخت‌کوش است که از سقف شیشه‌ای عبور کرده و با پشتکار و جاه‌طلبی توانسته خود را در مدت کوتاهی از کار در شهرداری و سپس شورای شهر به ریاست یکی از احزاب بزرگ در هلند برساند. این با معیارهای سرمایه‌داری-لیبرالیستی دستاورد کوچکی نیست اما با معیارهای عدالت‌خواه و برابری‌طلب و دربرگیرنده که قدرت را نقد می‌کنند قابل نقد است.

یشیل گز در کتابچه‌ای که نوشته و سخنرانی‌هایی که تاکنون انجام داده به‌ندرت از آزادی برای همه و برابری میان تمام گروه‌های اجتماعی در هلند سخنی به‌میان آورده است. انزجار از اسلام بنیادگرا، محدود کردن ورود پناهجویان و جرم‌انگاری بیشتر که از مسائل مورد علاقه راست و راست افراطی‌اند، موضوع‌هایی هستند که دیلان یشیل گز تا امروز بیشتر به آنها پرداخته است.

او که آشکارا برای نخست وزیری خیز برداشته است تا کنون با تاکید بر محافظت از دموکراسی و آزادی و با استفاده از گفتمان پوپولیستی راست‌گرای بازگرداندن امنیت به هلند و حفظ ارزش‌های هلند کوشیده است توجه شهروندان هلندی را به خود جذب تا در انتخابات رأی کافی کسب کند. اینکه آیا او موفق خواهد شد اعتماد هلندی‌های بامدارا یا خارجی‌سیتز را به‌دست آورد، حکایت دیگری است که سال آینده پس از انتخابات روایت خواهد شد.