دعانویسی، خرافه‌ای پرهزینه در ایران اسلامی

چندی پیش در خبرها آمد که یکی از توله‌های «هلیا»، یوزپلنگ ایرانی در نزدیکی عباس‌آباد در تصادف با خودروهایی که در حال تردد بودند کشته شده است. در تصاویری که از این سانحه منتشر شده بود دیده می‌شد که دم حیوان بریده شده است. یکی از فعالان محیط زیست معتقد است که دم حیوان دیر یا زود در بازار فروش اندام حیوانات به فروش خواهد رسید. او احتمال اینکه کسی دم حیوان را برای یادگاری بریده باشد، رد نمی‌کند اما تاکید می‌کند که در بازار فروش اندام حیوانات آنقدر چیزهای عجیب دیده می‌شود که چنین احتمالی دور از ذهن نیست.

در شرایطی که جامعه برای رهایی از انسداد سنگین فعلی دست و پا می‌زند، بازار خرید و فروش اندام حیوانات و جانوران، به دلیل دامن زدن به خرافات داغ است.  عده‌ای برای غلبه بر مشکلات خود به دامن خرافات می‌آویزند و کسانی هم برای شکار کفتار، آهو،‌ خرس و گرگ کفش و کلاه می‌پوشند و به دل طبیعت می‌زنند. این افراد همه‌ی خطرها را به جان می‌خرند تا بتوانند اندام حیوان شکارشده را بفروشند. صرف نظر از عده‌ای که برای پوشیدن لباس‌های خاص سر و دست می‌شکنند، شماری از افراد نیز از اندام حیوانات برای باز کردن بخت، رفع گرفتاری‌ها، رزق و روزی بیشتر و داستان‌هایی از این دست استفاده می‌کنند. بازار خرافه چنان داغ و پر رونق است که شکارچیان هر خطری را به جان می‌خرند.

بنیادهای خرافه

نکته‌ی قابل توجه این است که حکومت دینی نه تنها قادر نیست از شدت خرافات کم کند، بلکه از اساس مخالفتی با مفاهیمی از این دست ندارد و چه بسا در موارد متعدد موجب گسترش سریع و وسیع خرافاتی از این دست در جامعه می‌شود. به همین قیاس می‌توان گفت حکومت دینی علاقه‌ای به درگیری با رمالان ندارد چرا که در بنیاد مخالفتی با آنها ندارد و اگر مخالفتی ابراز می‌شود به خاطر این است که رمالان را در خدمت خود درآورد. رمالی، جادوگری و مفاهیمی از این دست ریشه‌ای سترگ در دین دارد و هیچ‌یک از مذاهب اسلام منکر جادو، سحر و رمالی نیست. حسن بن فضل طبرسی در کتاب مکارم الاخلاق از قول امام هشتم شیعیان اظهار می‌کند «سحر واقعیت دارد و به اذن خدا ضرر می‌رساند [و اثر می‌کند]». روایاتی از این دست در کنار آیات صریحی که به سحر و جادو اشاره دارد، موجب شده که در حکومت دینی سحر، جادو و رمالی بازاری گرم و پر رونق داشته باشد. جادو و سحر از جمله موضوعاتی است که بارها در قرآن به تصریح و در موارد متعددی به اشاره مطرح شده است.

https://www.instagram.com/reel/CwLMAFTI43o/?igshid=MzRlODBiNWFlZA%3D%3D

یکی از مشهورترین آیات قرآن که به «ان یکاد» شناخته می‌شود، برای رفع چشم زخم نازل شده است که در حیطه‌ی جادو تعریف می‌شود. در بین اهل تسنن نیز اعتقاد به جادو و قدرت‌های ماورایی چیزی کم از معتقدان شیعه ندارد. صالح فوزان عضو مجمع کبار علما و هیئت افتاء اهل تسنن در مقدمه‌ی کتاب خود با نام «جادو از نظر اسلام و تاثیر آن در جامعه» تصریح می‌کند: «جادو یکی از آن مواردي است که به ظاهر بعضی عقول آن را انکار می‌کند، در حالی که خداوند آن را به عنوان آزمایش و یا عقوبت بعضی بندگان به‌وجود آورده و از زمان‌هاي قدیم ثابت شده است». می‌توان گفت جادو از مواردی است که بین شیعه و سنی کمترین اختلاف در آن دیده می‌شود.

رمالی، جادوگری و مفاهیمی از این دست ریشه‌ای سترگ در دین دارد و هیچ‌یک از مذاهب اسلام منکر جادو، سحر و رمالی نیست. یکی از مشهورترین آیات قرآن که به «ان یکاد» شناخته می‌شود، برای رفع چشم زخم نازل شده است که در حیطه‌ی جادو تعریف می‌شود.

خشک کردن ناموس کفتار!

تا زمانی که اعتقاد به جادو و تاثیرات آن در محدوده‌ی اعتقادات شخصی قرار داشته باشد، می‌توان از کنار آن گذشت اما اگر جادو حیطه‌ی وسیعی را دربر گرفته و محیط زیست شکننده را آماج ضربه‌های خود قرار دهد، در آن صورت ماجرا فرق می‌کند. یکی از کارشناسان محیط زیست می‌گوید:

تقریبا از ده سال پیش بازار رمال‌ها و دعانویس‌ها رونق گرفته است. فعالیت این افراد که بر ناآگاهی دیگران استوار شده، به محیط زیست کشیده شده و با شکارچی‌های غیر مجاز قرارداد دارند. شکارچی‌ها،‌ شکار خود را قطعه‌قطعه می‌کنند و به این افراد می‌فروشند تا آنها هم به نوبه‌ی خود اجزای حیوانات به مشتری‌هایشان بفروشند وگرنه چرا باید کسانی در پی شکار گرگ و کفتار و خرس باشند؟

اقتصاد رمالی، خبرگزاری دولت، آذر ۱۴۰۱

 جمشید محبت‌خانی، فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست کشور نیز در گفت وگو با خبرگزاری کار ایران (ایلنا) با اشاره به آسیبی که رمالان به محیط زیست می‌زنند، می‌گوید:

 موضوعی که در سال‌های اخیر رواج یافته، باور‌های خرافی و بی‌جایی است که برخی افراد به بعضی از اجزای بدن گونه‌هایی از حیات وحش مانند گرگ، روباه، کفتار، شغال، خرس و… دارند. این باور‌ها به طور خاص توسط برخی سودجویان ترویج داده شده که تنها به فکر منافع مادی خود هستند و نه دل‌شان برای زندگی مردم می‌سوزد و نه برای‌شان اهمیتی دارد که با این کار خود چه جنایتی علیه حیات وحش کشور انجام می‌دهند.

هر چند محبت‌خانی هشدار می‌دهد که به یگان حفاظت محیط زیست ماموریت داده شده که این سودجویان را شناسایی کند، اما از فعالیت این افراد کاسته نشده است. سایت‌های متعددی در فضای مجازی اقدام به فروش اجزای بدن حیوانات می‌کنند و اگر مشتری چیزی بخواهد که در اختیار نداشته باشند، سفارش قبول می‌کنند و با دریافت مبلغی به عنوان ودیعه، اندام مورد نیاز مشتری را به سرعت تامین می‌کنند. این افراد با هم رقابت سختی دارند و یکدیگر را تخریب می‌کنند. وقتی در تماس تلفنی به مسئول فروش یکی از صفحات مجازی گفته می‌شود که فلان سایت «ناموس کفتار» را با قیمت پایین‌تر عرضه می‌کند، در پاسخ می‌گوید:

با توجه به کمبود، کمیاب بودن، ممنوعیت شکار و دشواری مراحل تهیه، لزوم داشتن شرایط خاص، مهره مار اصل، ناموس کفتار اصل و خرمهره اصل، گرانقیمت می‌باشند. این اجناس با قیمت‌های پایین هرگز اصل و دارای شرایط لازم اثرگذاری نمی‌باشند.

تبلیغ در اینستاگرام

مسئول فروش می‌گوید:

فرج کفتار خاصیت‌های زیادی دارد که اگر همزمان آن را با مهره مار نگهداری کنید و همیشه همراهتان داشته باشید، اثرات زیادی در زندگی‌تان می‌گذارد. یکی از خواص اصلی ناموس کفتار، تسخیر قلب مردم بوده و محبت و عشق را نسبت به شما زیاد می‌کند. حرف‌تان برش دارد و بی‌چون و چرا اجرا می‌شود. فرج کفتار برای گشایش بخت مرد و زن بی‌نظیر است و تاثیرش را در کوتاه‌ترین زمان ممکن می‌گذارد.

همان

دعانویس‌ها و رمالان برای اندام‌های خاصی از حیوانات اثرات معجزه‌آسا ذکر می‌کنند. فرج کفتار که به آن ناموس کفتار گفته می‌شود، اندام تناسلی کفتار ماده است که قیمت بالایی دارد. در حالی که تقریباً همه‌ی صفحات مجازی فروش اندام حیوانات مدعی ارائه‌ی ناموس کفتار هستند، با این حال سایت‌های رقیب بی‌کار ننشسته و با گفتن اینکه «آنها اندام تناسلی گربه را به جای اندام تناسلی کفتار می‌فروشند» تلاش رقیب را بی‌اثر می‌کنند.

هر دعانویس راه و روش خود را دارد و کتابی را که خود صلاح بداند، تدریس می‌کند. کتاب‌هایی مانند کتاب مرجان، دعانویسی کنزالحسینی، مجمع الدعوات کبیر، کتاب میرداماد، کتاب شمس المعارف کبری و چند کتاب دیگر از آن جمله هستند.

«الف.میم» به عنوان مدیر یکی از سایت‌های فروش وسایل جادو که به قول خودش مدت زیادی است درعرصه فروش محصولات خاص فعالیت می‌کند، می‌گوید:

طلسم ناموس کفتار را به اسم فرج کفتار هم می‌شناسند. در واقع  آلت زنانه کفتار را بعد از شکار از تنش  جدا می‌کنند. البته ساده نیست. یک سری مراحل خیلی‌خیلی حساس برای خشک کردن دارد. این کار آدم خودش را می‌خواهد، یعنی کار هر کسی نیست.

همان

https://www.instagram.com/reel/CvvaLnjvss6/?igshid=MzRlODBiNWFlZA%3D%3D

رمالی با تمام توان!

گفته می‌شود وقتی کسی در حل مشکل خود به مرز استیصال برسد، احتمال اینکه قدم به وادی خرافات بگذارد بیشتر می‌شود. جان مینارد کینز، اقتصاددان معروف می‌گوید: «اگر می‌خواهید ملتی را نابود کنید، کم‌هزینه‌ترین، راحت‌ترین و پنهان‌ترین ابزار، تورم است. یک تورم بلندمدت ایجاد کنید، آرام‌آرام تمام بنیان‌های اخلاقی و اقتصادی آن ملت نابود می‌شود». در کنار تورم دو رقمی، به هم خوردن توازن جمعیتی، از بین رفتن امنیت‌های شغلی و فشارهای سیاسی و اجتماعی حل مسائل روزمره را نیازمند انرژی و توان بسیار زیاد کرده است. از آنجا که شهروندان نمی‌توانند برای رهایی از وضعیت‌های بغرنج، راه حل منطقی پیدا کنند، دست به دامن دعانویس‌ها و رمالان می‌شوند. در حافظه‌ی جمعی ایرانیان ثبت است که در دوره‌ی احمدی‌نژاد راه برای حضور رمالان، دعانویس‌ها و جن‌گیر‌ها در کابینه‌ی دولت باز شده بود. زمانی که ماه عسل احمدی‌نژاد و حامیان  اصولگرایش به پایان رسید، هر روز داستانی از ارتباط کابینه‌ی وی با جن‌گیرها و رمالان به خبرها راه می‌یافت. هرچند دوره‌ی او و جن‌گیرهایش به پایان رسید اما تردیدی نیست که دعانویس‌ها و رمالان را از پستوهای تاریک به روشنایی و در معرض دید آورد و به آنها تشخصی داد که از آن زمان تا امروز مدام بر حیطه‌ی فعالیت خود افزوده‌اند. نقل قولی از مصباح یزدی نشان می‌دهد که اعتقاد به رمال و جادو تا چه اندازه در بین این جماعت ریشه دارد. بعد از ماجراهایی که به‌‌خاطر حمایت همه‌جانبه‌ی احمدی‌نژاد از مشایی پدید آمد، مصباح یزدی گفته بود:

می‌دانستم که در ‌این قضیه، چیزی غیرطبیعی وجود دارد. دیدیم که این شخص مسئله‌دار [مشایی]، این آقا [احمدی‌نژاد] را مُسخّر کرده و او ‌توی مشتش هست. البته قرائن فراوانند و خود شما بیشتر از ما اطلاع دارید که حتی تأثیر نگاه و برخورد و آثار طلسمات و ‌چیزهایی از این قبیل در کار است.

هفته نامه “شما” ارگان حزب موتلفه اسلامی، اردیبهشت ۱۳۹۰

وقتی در جامعه چنین حرف‌هایی از زبان چهره‌های شناخته شده گفته می‌شود، مردم زودباور هم برای غلبه بر مشکلات به سوی آن کشیده می‌شوند.

در بین دعانویسان چند کتاب به عنوان کتاب‌های اصلی دعانویسی ترویج می‌شود. البته هیچ دعانویسی روش کار خود را برای دیگری بازگو نمی‌کند و برای آموختن آن باید اطمینان دعانویس را جلب کرد و تماماً در اختیار او بود. داغ شدن بازار رمالی و دعانویسی بازار دوره‌های آموزشی را هم داغ کرده است. قیمتی که برای هر دوره پرداخته می‌شود از سوی دعانویس تعیین می‌شود و چون چیزی که در این دوره‌ها مطرح می‌شود، غیر قابل راستی‌آزمایی است، مشخص نیست که در پایان دوره، چه چیزی نصیب شرکت‌کننده می‌شود. یکی از دعانویس‌های شناخته شده در جنوب تهران در برابر درخواست‌های مکرر، مبلغ ۱۵۰ میلیون تومان را تعیین می‌کند. این مبلغ تماما در ابتدای دوره باید پرداخت شود. گفته می‌شود که هر دعانویس راه و روش خود را دارد و کتابی را که خود صلاح بداند، تدریس می‌کند. کتاب‌هایی مانند کتاب مرجان، دعانویسی کنزالحسینی، مجمع الدعوات کبیر، کتاب میرداماد، کتاب شمس المعارف کبری و چند کتاب دیگر از آن جمله هستند.

https://www.instagram.com/reel/Cg6yZKQFOB8/?igshid=MzRlODBiNWFlZA==

فعالیت دعانویس‌ها را در مجموع می‌توان چنین تعریف کرد: جلب محبت، رفع انسداد بخت، رفع انسداد روزی، جلوگیری از خیانت شریک زندگی، رفع افسردگی، افزایش توان جسمانی و جنسی و پیدا کردن اشیای گمشده. هرچند خود دعانویس‌ها مدعی هستند که می‌توانند برای تمام مشکلات راه حل ارائه دهند اما مشتری‌هایی که به آنها رجوع می‌کنند در یکی از همین موارد قرار می‌گیرد.

روغن بنفشه و مدفوع الاغ

از سوی دیگر بساط طب اسلامی با حمایت‌های بی‌دریغ حکومت گسترده شده است. در حالی که علم پزشکی با تمام توان در کار درمان بیماران است و گروهی از محققان در آزمایشگاه‌ها در تلاش‌اند تا راه‌های جدید درمانی پیدا کنند، رواج طب اسلامی موجب شده که گروهی از مردم زودباور به سوی آن کشیده شوند.

هنوز در خاطره‌ها زنده است که در اوج همه‌گیری کرونا، بی‌توجه به توصیه‌های پزشکی، طب اسلامی از یکسو استعمال روغن بنفشه را تجویز و از سوی دیگر استفاده از مدفوع الاغ را توصیه می‌کرد. حمایت‌های حکومتی از طب اسلامی بر تندی بازار شکار حیوانات افزوده است. بسیار دیده شده که پوست و لاشه گرگ و روباهی در حالی که شکمش دریده و جگرش خارج شده، به حال خود رها شده است. اسفبار اینکه خواص درمانی برخی از اعضای این جانوران دلیل اصلی و بهانه شکار شدن آنهاست. زهره (کیسه صفرا) خرس، گوشت سمت راست بدن خرگوش، پوست گرگ، دم روباه، پوست گراز، گوشت جوجه تیغی، دم عقرب از جمله اعضایی هستند که در  ایران برای درمان بیماری‌هایی چون آسم، آلرژی، روماتسیم، مشکلات پوستی کاربرد دارند.