شرکت سوئیسی «پروتون وی‌پی‌ان» در تازه‌ترین گزارش خود از رویدادهای سال ۲۰۲۲ میلادی نوشت که در محدوده ۱۶ اکتبر این سال و در اوج اعتراضات جنبش ژینا در ایران و قطعی اینترنت، شاهد شش هزار درصد ثبت‌نام استفاده از این وی‌پی‌ان بوده است.
این تنها یک نمونه از واکنش‌ها به محدودیت‌های اینترنت در ایران است. البته در کنار ایران، نام چند کشور دیگر هم در این گزارش دیده می‌شود. در محدوده دوم نوامبر، این وی‌پی‌ان شاهد افزایش ۲هزار و ۲۰۰ درصدی ثبت‌نام از کشور برزیل بود. زمانی که انتخابات جنجالی ریاست‌جمهوری این کشور برگزار شد.
در سریلانکا و در محدوده سوم آوریل، پروتون شاهد افزایش ۴۰هزار درصدی ثبت‌نام بود. این زمانی است که نخست‌وزیر سریلانکا «وضعیت اضطراری» اعلام کرد تا جلوی افزایش موج اعتراضات این کشور به وضعیت بحرانی اقتصاد را بگیرد. هرچند تلاش آن‌ها ناکام ماند و درنهایت دولت سریلانکا سقوط کرد.
درنهایت در روسیه، در محدوده ۲۴ مارس و در گذر حمله روسیه به اوکراین، این وی‌پی‌ان شاهد افزایش ۹ هزار درصدی ثبت‌نام از این کشور شد.
پیش‌تر گزارش «کیفیت اینترنت در ایران» از انجمن تجارت الکترونیک تهران، فارغ از اختلالات فضای مجازی مرتبط به اعتراضات مردمی در ایران، اعلام کرده بود که کیفیت اینترنت در ایران حتی در مقایسه با کشور جنگ‌زده‌ای چون میانمار، از بدترین‌های جهان در مقایسه با یکصد کشور دیگر «با بیشترین تولید ناخالص ملی» است.
در این گزارش، «ایران پس از میانمار دومین اینترنت پراختلال، پس از چین دومین اینترنت محدود جهان و جزو پنج اینترنت کند جهان» معرفی شد.
جمهوری اسلامی ایران دومین حکومت جهان در مخالفت با استفاده از وی‌پی‌ان
در بسیاری کشورها استفاده از وی‌پی‌ان محدودیت قانونی ندارد و حکومت‌ها در مبارزه با آن فعالیتی نمی‌کنند. بااین‌وجود از چین و روسیه تا ایران و عربستان سعودی، حکومت‌هایی در جهان وجود دارند که برنامه‌های مختلفی درجهت مبارزه با دسترسی آزاد مردمشان به فضای مجازی را دنبال می‌کنند.
به‌عنوان مثال یک بررسی که نتایج آن در ال‌مانیتور در اوایل تابستان امسال منتشر شد، ۱۰ حکومت نخست جهان در مخالفت با استفاده از وی‌پی‌ان را معرفی کرد؛ در این بررسی ایران پس از چین در جایگاه دوم جهان ایستاد. یک گروه دیده‌بان فضای مجازی با نام «رصدخانه در دسترس اختلالات شبکه» یا اونی (OONI, Open Observatory of Network Interference) در این پژوهش، به سراغ یکصد حکومت رفت تا تعامل آن‌ها با استفاده از وی‌پی‌ان را بررسی کند.
در این مقایسه استفاده از وی‌پی‌ان‌ها در فاصله اول ژانویه تا ۱۵ مه ۲۰۲۳ میلادی/ ۱۱ دی تا ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ بررسی شدند. نتیجه این بررسی چنین بود که چین در جایگاه نخست ایستاد و در این فاصله زمانی توانست ۷۳ درصد تلاش‌ها برای اتصال به وی‌پی‌ان را خنثی کند. ایران هم با ۶۹ درصد در جایگاه دوم ایستاد. هشت کشور بعدی عبارت‌اند از:
۳. یمن ۶۲ درصد
۴. عربستان سعودی ۶۰ درصد
۵. عمان ۴۹ درصد
۶. امارات متحده عربی ۴۴ درصد
۷. مصر ۳۹ درصد
۸. قطر ۳۸ درصد
۹/۱۰. روسیه و ازبکستان ۳۲ درصد