ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران صبح چهارشنبه ۲۱ تیر / ۱۲ ژوئیه با استقبال ویلیام سامویی روتو، رئیس جمهوری کنیا وارد نایروبی شد.
این آغاز سفر رئیسی به سه کشور آفریقایی است که تهران آن را «شروعی تازه» در روابط با این قاره معرفی میکند. رئیسی پس از دیدار از کنیا به اوگاندا و زیمبابوه نیز خواهد رفت. این نخستین سفر یک رئیس جمهوری ایران در بیش از یک دهه گذشته است و نشاندهنده تلاش جمهوری اسلامی برای تنوع بخشیدن به روابط اقتصادی خود در مقابله با تحریمهای آمریکاست. آخرین رئیس جمهوری ایران که به آفریقا سفر کرده بود محمود احمدینژاد در سال ۲۰۱۳ بود.
ایران پس از آن که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری وقت آمریکا در سال ۲۰۱۸ از توافق هستهای خارج شد و تحریمها را بار دیگر اعمال کرد، روابط دیپلماتیک خود را با کشورهای در حال توسعه جهان افزایش داده است.
ابراهیم رئیسی در ماه ژوئن نیز از ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا، سه کشور آمریکای لاتین دیدار کرد تا از متحدان تحت تحریم آمریکا حمایت کند.
رسانههای حکومتی ایران صبح روز گذشته، سهشنبه ۲۰ تیر بدون ذکر جزئیات گزارش دادند که سفر سه روزه ابراهیم رئیسی به سه کشور آفریقایی به تعویق افتاد. رئیسی قرار بود صبح سهشنبه تهران را به مقصد کنیا ترک کند اما هیچ خبرگزاری داخلی از خروج او خبر نداد و دلیلی هم برای این تعویق منتشر نکرد. وزارت امور خارجه کنیا در بیانیهای کوتاه گفت این سفر تا صبح چهارشنبه به تعویق افتاده است تا توافقنامههای کلیدی «که برای پیشبرد روابط مهم هستند» نهایی شوند.
وزارت امور خارجه ایران روز شنبه بدون ارائه رقم مقایسهای با سال ۲۰۲۲ اعلام کرد تجارت ایران با کشورهای آفریقایی در سال جاری به بیش از دو میلیارد دلار افزایش یافته است.
وزارت امور خارجه کنیا روز سهشنبه گفت سفر رئیسی به کنیا، قدرت اقتصادی شرق آفریقا، این فرصت را برای دو کشور فراهم میکند تا روابط دوجانبه خود را به سود منافع مردم دو کشور بررسی و تقویت کنند.
رسانههای جمهوری اسلامی از امضای پنج سند همکاری میان ایران و کنیا در بدو ورود ابراهیم رئیسی به نایروبی خبر دادند. براساس این گزارشها، اسناد همکاری در زمینههای دامپزشکی، ارتباطات، فرهنگ، شیلات و فنی حرفهای بود که در حضور رئیسان جمهوری دو کشور به امضا رسید.
رئیسی پیش از رفتن به کنیا در فرودگاه مهرآباد گفت در دهه اخیر روابط جمهوری اسلامی با کشورهای آفریقایی «دچار توقفهایی شد». او درباره اهداف این سفر گفت: «سهمی که ما در تجارت و اقتصاد آفریقا داریم بسیار پایین است. امروز حجم اقتصاد آفریقا ۱۲۰۰ میلیارد دلار است اما سهم ما یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بیشتر نیست.»
رئیسی افزود: «سیاست همسایگی، سیاست ارتباط با کشورهای مسلمان و همسو و کشورهایی که زمینه خوبی برای همکاری با جمهوری اسلامی در هرجای دنیا دارند در سیاست خارجی ما بسیار مورد تأکید است.»
خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) درباره مبادلات تجاری ایران و آفریقا نوشته است: «آمارها بیانگر حجم بالای تجارت در این قاره پُرجمعیت بوده و مبادلات تجاری ایران نیز رشد ۱۰۰ درصدی داشته است.»
بهگفته ایسنا، «مجموع تجارت بین ایران و کنیا در سال گذشته کاهش نسبی در قیاس با سال ۱۴۰۰ پیدا کرده و با افت ۱۶ درصدی از نظر دلاری و کاهش ۳۷ درصدی از حیث وزنی و کاهش چهار درصدی از نظر ارزش ریالی مواجه شده که نشاندهنده پتانسیل بالا برای ارتقای روابط تجاری دو کشور است.»
کنیا بهطور عمده مشتری محصولات و فرآوردههای نفتی ایران بوده است و «قیرنفت» در رتبه نخست کالاهای صادر شده ایران به کنیا قرار داشته و سهم ۷۵,۹۹ درصدی را در صادرات ایران به این کشور را دارد.
از سوی دیگر واردات ایران از کنیا با افزایش چشمگیری نسبت به سال ۱۴۰۰ مواجه شده که تقریباً تمامی آن مربوط به واردات چای و قهوه میشود.
صادرات ایران به کنیا ۵۳,۲ میلیون دلار، به اوگاندا ۱,۲ میلیون دلار و به زیمباوه ۲۳۶ هزار دلار بوده و قیر با ۴۱ میلیون دلار، ۷۵ درصد ارزش صادرات ایران به این سه کشور را به خود اختصاص میدهد.