ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه شامگاه دوشنبه ۵ تیر / ۲۶ ژوئن برای نخستین بار پس از شورش گروه نظامی واگنر به رهبری یوگنی پریگوژین در روز شنبه ۳ تیر / ۲۴ ژوئن، درباره این رویداد اظهارنظر عمومی کرد.
پوتین با بیان این‌که «از همان آغاز وقایع تصمیم‌های لازم برای خنثی کردن تهدید اتخاذ شد»، گفت:
شورش مسلحانه در هر صورت سرکوب می‌شد. سازمان‌دهندگان شورش نتوانستند این را درک کنند. آن‌ها این موضوع را می‌فهمیدند که به سوی اقدامات جنایتکارانه رفتند تا کشور را تجزیه و تضعیف کنند، کشوری که اکنون با یک تهدید خارجی عظیم و فشار بی‌سابقه از خارج مواجه است.
پوتین بار دیگر بخشی از رهبری گروه واگنر را به «خیانت به کشور و مردم خود» متهم کرد و افزود آن‌ها «حتی به کسانی که پایشان را به این جنایت کشیده بودند نیز خیانت کردند. آن‌ها به دروغ این افراد را به جلو راندند، تا زیر آتش درگیری با برادران خود کشته شوند» و این به‌گفته رئیس جمهوری روسیه به سود «نئونازی‌ها در کی‌یف و حامیان غربی آن‌ها» بود.
او در همین حال بیشتر افراد و فرماندهان گروه واگنر را «میهن‌پرستان روس» نامید که «به مردم و دولت خود وفادارند».
ولادیمیر پوتین از همه نیروهای نظامی و کسانی که «در مقابل شورشیان ایستادند» تشکر کرد و افزود:
شجاعت و از خودگذشتگی قهرمانان و خلبان‌های کشته‌شده، روسیه را از پیامدهای ویرانگر غم‌انگیز نجات داد.
این بخش از سخنان پوتین تأییدی بر کشته شدن خلبان‌های نیروی هوایی روسیه در جریان شورش گروه واگنر بود.
برخی از کانال‌های تلگرامی روسیه که فعالیت‌های نظامی این کشور را رصد می‌کنند، از جمله وبلاگ «ریبار» (Rybar ) با بیش از یک میلیون مشترک، شنبه گذشته گزارش دادند که ۱۳ خلبان روس در جریان شورش یک روزه گروه واگنر کشته شدند.
«ریبار» گزارش داد که در میان هواپیماهای سرنگون‌شده، یک هواپیمای Il-18 با خدمه آن و سه هلیکوپتر الکترونیک Mi-8 MTPR وجود دارند.
با این حال هیچ اطلاعات رسمی در مورد شمار خلبان‌های کشته‌شده یا تعداد هواپیماها و هلیکوپترهای سرنگون‌شده وجود ندارد.
پوتین خطاب به نیروهای واگنر گفت:
امروز شما این فرصت را دارید که با بستن قرارداد با وزارت دفاع روسیه یا سایر سازمان‌های مجری قانون به خدمت به روسیه ادامه دهید یا به سوی خانواده و دوستان خود بازگردید. هر کس بخواهد می‌تواند به بلاروس برود. قولی که دادم عملی می‌شود. تکرار می‌کنم، انتخاب با شماست، اما من مطمئن هستم که این انتخاب سربازان روس خواهد بود که به اشتباه غم‌انگیز خود پی برده‌اند.
او همچنین از الکساندر لوکاشنکو، رئیس جمهوری بلاروس «به‌خاطر تلاش و کمک به حل مسالمت‌آمیز اوضاع» سپاسگزاری کرد.
خبرگزاری اینترفاکس روسیه به‌نقل از سخنگوی کرملین اعلام کرد که ولادیمیر پوتین دوشنبه شب با رهبران سرویس‌های امنیتی روسیه از جمله سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه دیدار کرد.
یکی از خواسته‌های اصلی پریگوژین این بود که شویگو و ژنرال والری گراسیموف، رئیس ستاد ارتش روسیه برکنار شوند.
وزارت دفاع روسیه صبح سه‌شنبه اعلام کرد که ارتش این کشور در حال انجام رزمایش‌های هوایی تاکتیکی بر فراز دریای بالتیک است.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز روز دوشنبه در گفت‌وگو با راشاتودی از رویکرد کشورهای غربی در مورد شورش گروه واگنر انتقاد کرد و این شورش را تلویحاً کار دستگاه اطلاعاتی آمریکا دانست. لاوروف گفت:
آرزواندیشی روشی بود که همکاران غربی ما دیروز (یکشنبه) و عصر شنبه در بازتاب خبرها نشان دادند. آن‌ها گفتند که اطلاعات آمریکا چندین روز از شورش قریب‌الوقوع اطلاع داشت، اما تصمیم گرفتند در مورد آن به کسی چیزی نگویند. ظاهراً به امید موفقیت این شورش بودند.
بسیاری از رهبران غربی ناآرامی‌های روسیه را نشان‌دهنده آسیب‌پذیری پوتین پس از حمله به اوکراین در ۱۶ ماه پیش دانستند.
پریگوژین: برگشتیم تا خون سربازان روس را نریزیم
در حالی‌که ولادیمیر پوتین در سخنان دوشنبه شب خود هیچ اشاره‌ای به یوگنی پریگوژین، رهبر گروه واگنر و یار دیرینش نکرد، پریگوژین ۶۲ ساله دوشنبه شب در یک پیام شنیداری ۱۱ دقیقه‌ای از شورش کوتاه‌مدت خود علیه رهبری نظامی مسکو دفاع کرد.
این نخستین اظهارنظر عمومی پریگوژین پس از پایان شورش ۲۴ ساعته و موافقت روز شنبه برای عقب‌نشینی بود.
او در این پیام اعلام کرد که «برای جلوگیری از نابودی گروه نظامی خصوصی واگنر» عقب‌نشینی کرده و قصد سرنگونی دولت در مسکو را نداشته است.
یوگنی پریگوژین در مورد انگیزه‌اش از حرکت به سمت مسکو گفت:
در نتیجه دسیسه‌ها و تصمیم‌های نسنجیده، قرار بود این واحد [واگنر] در اول ژوئیه وجود نداشته باشد. شورای فرماندهان [واگنر] گرد هم آمدند و همه اطلاعات را به جنگجویان رساندند و هیچ‌کس موافقت نکرد که با وزارت دفاع [روسیه] قراردادی امضا کند. همان‌طور که همه به خوبی می‌دانند… این اقدام منجر به از دست دادن توانایی رزمی می‌شد.
او تصمیم به انتقال گروه واگنر به وزارت دفاع روسیه را «در نامناسب‌ترین لحظه» عنوان کرد و گفت:
به‌رغم این‌که هیچ تجاوزی انجام ندادیم، با موشک به ما شلیک شد و بلافاصله پس از آن بالگردها به ما حمله کردند. حدود ۳۰ جنگجوی واگنر کشته و شماری زخمی شدند. این محرکی بود که شورای فرماندهان [واگنر] تصمیم گرفتند فوراً حرکت [به سمت مسکو] را آغاز کنیم.
پریگوژین هدف از این اقدام را «جلوگیری از نابودی گروه واگنر» و محاکمه افرادی دانست که «با اقدامات غیرحرفه‌ای خود مرتکب خطاهای زیادی شدند». او حرکت به سوی مسکو را «راهپیمایی عدالت» نامید و از استقبال مردم از واحدهای گروه واگنر سخن گفت.
یوگنی پریگوژین که هنوز معلوم نیست در کجا به‌سر می‌برد، از حمله به نیروی هوایی روسیه نیز حرف زد. او گفت:
حتی یک سرباز روی زمین کشته نشد. ما متأسفیم که مجبور شدیم به نیروی هوایی حمله کنیم، اما آن‌ها [به سوی ما] بمب پرتاب کردند و حملات موشکی انجام دادند.
پریگوژین با بیان این‌که «ما هدف سرنگونی رژیم موجود و دولت منتخب قانونی را نداشتیم» در مورد این‌که چرا گروه واگنر راهپیمایی به سمت مسکو را متوقف کرد، گفت:
ما برگشتیم تا خون سربازان روس را نریزیم. (…) ما در لحظه‌ای توقف کردیم که اولین گروه هجومی که به ۲۰۰ کیلومتری مسکو رسید، توپخانه خود را مستقر کرد و منطقه را شناسایی کرد و مشخص شد که در آن لحظه خون زیادی ریخته خواهد شد. بنابراین، احساس کردیم کاری که قرار است انجام دهیم نشان دادیم و همین کافی است.
او از لوکاشنکو که راه حلی برای فعالیت گروه واگنر ارائه داد تشکر کرد و افزود «راهپیمایی عدالت» نیروهای واگنر «جدی‌ترین مشکلات امنیتی در سراسر کشور» را برجسته کرد.
رسانه‌های دولتی بلاروس گزارش دادند که الکساندر لوکاشنکو روز سه‌شنبه با خبرنگاران درباره این رویدادها صحبت خواهد کرد.
واکنش‌ها در غرب
کاخ سفید گفته است که نمی‌تواند تأیید کند پرگوژین در بلاروس به‌سر می‌برد.
خبرگزاری‌های اصلی روسیه روز دوشنبه گزارش دادند که پرونده جنایی علیه پریگوژین بسته نشده است.
جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا در اظهاراتی شورش گروه واگنر را «بخشی از مبارزه درون نظام روسیه» خواند. او گفت این موضوع را در یک کنفرانس تلفنی با متحدان کلیدی خود در میان گذاشته و آن‌ها ضروری دانسته‌اند که اجازه ندهند پوتین این رویداد را به گردن غرب یا ناتو بیندازد. بایدن گفت «ما به صراحت اعلام کردیم که درگیر این ماجرا نیستیم و هیچ کاری با آن نداشتیم».
جان کربی، سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید نیز گفت سیاست ایالات متحده تغییر دولت در روسیه نیست.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به خبرنگاران در لوکزامبورگ گفت: «نظام سیاسی [روسیه] در حال ترک خوردن و قدرت نظامی آن در حال شکست است».
ارزش روبل، پول ملی روسیه، در روز دوشنبه به پایین‌ترین سطح خود در نزدیک به ۱۵ ماه اخیر رسید و هر دلار ۸۷,۲۳ روبل قیمت داشت، اما در اوایل روز سه‌شنبه اندکی بهتر شد و به ۸۴,۸۰ در ازای هر دلار رسید.
کی‌یف امیدوار است که هرج‌ومرج ناشی از رویدادهای اخیر در روسیه سبب تضعیف قدرت دفاعی این کشور شود. اوکراین برای بازپس‌گیری سرزمین‌های اشغالی به ضدحمله خود ادامه می‌دهد.
ولادیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین در سخنرانی شبانه خود پس از دیدار با ژنرال‌های این کشور در روز دوشنبه گفت نیروهای اوکراینی «در همه جهات پیشروی کرده‌اند».
جمهوری اسلامی در کنار دولت روسیه
در سوی دیگر، ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران دوشنبه ۵ تیر / ۲۶ ژوئن در گفت‌وگوی تلفنی با ولادیمیر پوتین گفت: «جمهوری اسلامی ایران از حاکمیت ملی روسیه حمایت می‌کند».
پوتین نیز با ارائه گزارشی از شورش مسلحانه اخیر در کشورش گفت: «روسیه در مقابل این شورش با قدرت عمل کرد».
پیش از این، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی رویدادهای اخیر در روسیه را موضوع داخلی این کشور دانسته و گفته بود «جمهوری اسلامی ایران از حاکمیت قانون در فدراسیون روسیه حمایت می‌کند».
در همین حال علی مطهری، نماینده ادوار مجلس که برخی او را از زمره اصلاح‌طلبان می‌دانند شورش گروه واگنر را هشداری به «روس‌گرا‌ها» در حکومت دانست و در توییتر نوشت:
ماجرای گروه واگنر در روسیه هشداری است به روس‌گرا‌های درون نظام جمهوری اسلامی که بیش از این منافع مردم ایران را به منافع روسیه گره نزنند و خود را از ماجرای اوکراین کنار بکشند؛ بدانند که روسیه تکیه‌گاه محکمی نیست و به سیاست “نه شرقی نه غربی” باز گردند.