کاخ سفید آمریکا در واکنش به پیروزی حسن روحانی بر پنج نامزد دیگر ریاست جمهوری، با صدور بیانیه‌ای ضمن تبریک به مردم ایران برای مشارکت در روند انتخابات و اعلام آمادگی برای گفت‌وگوی مستقیم برای یافتن «راه حلی دیپلماتیک» در مسئله هسته‌ای، ابراز امیدواری کرد که حکومت جمهوری اسلامی برای آینده بهتر شهروندان فعالیت کند.
بریتانیا از دولت جدید ایران خواسته تا در مورد نگرانی‌های جامعه بین‌المللی در قبال مسئله هسته‌ای اقدام کند. خبرگزاری فرانسه به نقل از لوران فابیوس، وزیر امور خارجه آن کشور نوشت: «انتظارات جامعه بین المللی از ایران مشخص هستند، مخصوصاً در مورد برنامه هسته‌ای و دخالت آن کشور در سوریه.»
روزنامه «واشینگتن پست» در گزارشی در روز شنبه ۲۵ خرداد (۱۵ ژوئن) دید مسئولان دولت آمریکا را نسبت به مواضع سیاسی روحانی طی رقابت‌های انتخاباتی، مثبت ارزیابی کرد. اما به نوشته این روزنامه، مقام‌های آمریکایی کنونی و سابق با احتیاط با تأثیر انتخابات جدید در سیاستهای هسته‌ای ایران برخورد می‌کنند که مسیر آن را آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران مشخص می‌کنند.
بسیج ناراضیان و توقع محدود از دولت جدید
خبرگزاری «رویترز» در گزارشی از امید ناچیز جامعه بین‌المللی به توان تغییر مناسبات سیاسی ایران با غرب نوشت. این خبرگزاری همچنین به نقل از مخالفان مسلح حکومت سوریه نوشت که آنها امید کمی به تغییر در دوران ریاست جمهوری جدیدی در مورد سیاست حمایت ایران از دولت بشار اسد دارند.
روزنامه زود دویچه سایتونگ، انتخابات را آزاد و واقعی ندانسته، اما آن را فرصتی برای ایرانیان دانسته که شهروندان از آن برای رساندن پیام نارضایتی‌شان به حکومت استفاده می‌کنند.
هفته‌نامه آلمانی «اشپیگل» روز شنبه در گزارشی تحلیلی به قلم رانیه زالوئوم از برتری حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری نوشت و آن را نشانه‌ای مثبت برای نیروهای خواهان اصلاح در ایران ارزیابی کرد. این گزارش همچنین به توافق اصلاح‌طلبان داخلی بر سر نامزدی مشترک و چندگانگی محافظه‌کاران، با حضور ۵ نامزد اشاره کرد و آن را عاملی برای موفقیت حسن روحانی دانست.
در مطلب اشپیگل به رضایت رهبر جمهوری اسلامی، از پیروزی حسن روحانی نیز اشاره شده، پیروزی‌ای که از دید نویسنده نشریه با «بسیج کردن شهروندان ناراضی» از دولت گذشته به دست آمد.
مجازاتی برای حاکمیت
«زوددویچه تسایتونگ»، روزنامه آلمانی نیز در تحلیلی مشارکت ایرانیان در انتخابات را نشانه‌ای از دلزدگی آنها از بدتر شدن وضعیت زندگی‌شان و تلاش برای پایان دادن به آن ارزیابی کرده است. این روزنامه انتخابات را آزاد و واقعی ندانسته، اما آن را فرصتی برای ایرانیان دانسته که شهروندان از آن برای رساندن پیام نارضایتی‌شان به حکومت استفاده می‌کنند.
این مطلب انتخاب سیاستمداری میانه‌رو مانند روحانی را نه تصمیمی در راستای مخالفت با دخالت ایران در جنگ داخلی سوریه یا برنامه اتمی جمهوری اسلامی، بلکه نوعی مجازات برای «سیاست خارجی خشن» حکومت ارزیابی نیز می‌کند.
روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» روز شنبه در تحلیلی به قلم تامس اردبرینک، خواستهای شهروندان ایرانی را در انتخابات «رفع مشکلات اقتصادی، رعایت حقوق فردی و عادی‌سازی مناسبات سیاسی با سایر کشورهای جهان» دانست.
در پایان این مطلب ضمن بیان موضع‌گیری رهبری جمهوری اسلامی علیه انتقاد مقامی آمریکایی از روند انتخابات ایران به وجود تردید در باره‌ی میزان تغییر سیاسی در ایران حتی با وجود رئیس جمهوری میانه‌رو اشاره کرد. این روزنامه همچنین اشاره کرده که در نهایت رهبر جمهوری اسلامی در سیاست خارجی و برنامه هسته‌ای ایران قدرت را در دست دارد.
روزنامه آمریکایی ” یواس تودی”، حسن روحانی را فاقد قدرت لازم برای تغییر اساسی در معضل برنامه‌ی هسته‌ای ایران می‌داند، هر چند که آغاز کار او امیدی برای قشرهای آزادی‌خواه باشد.
رئیس جمهوری، «مهره رهبر»
روزنامه انگلیسی‌زبان اسرائیلی «جروزالم پست» پیش از برگزاری انتخابات در تحلیلی، به قلم آریل بن سلومون، از قول رونن آ. کوهن، کارشناس مسائل ایران در «مرکز پژوهش‌های خاور میانه» در دانشگاه «آریل» در کرانه باختری، نوشت: «انتخابات ایران عملاً بی‌معناست و رسانه‌های غربی بیش از حد به آن توجه نشان میدهند.
این روزنامه در ادامه نوشته است، رئیس جمهوری بعدی، سیاستهای مشابه دوره‌های قبل را ادامه میدهد و این رهبر ایران است که قدرت واقعی را در اختیار دارد. غرب از نامزدهای انتخاباتی میانه‌رو و اصلاح‌طلب سخن گفته و در درک واقعیت خاورمیانه ناکام مانده، چرا که سران سیاسی ایران بخش و جزئی از حکومت جمهوری اسلامی بوده‌اند. رئیس جمهوری در ایران کارگزار رهبر است.» این تحلیل همچنین انتخاب حسن روحانی را به عنوان رئیس جمهوری حائز اهمیت حیاتی در سیاست هسته‌ای جمهوری اسلامی نمی‌داند.
تکلیف دولت آینده و اختیارات فراوان رهبر
روزنامه «ایندیپندنت» روز پنج‌شنبه ۲۳ خرداد (۱۳ ژوئن)، پیش از مشخص شدن نتایج انتخابات در گزارشی به قلم آلیستر داوبر، آغاز سیاستهای متفاوت در دوره‌ی جدید ریاست جمهوری ایران را نامعلوم دانست.
ایندیپندنت روز شنبه مطلب دیگری منتشر کرد که در آن حتی پیروزی حسن روحانی نیز موفقیتی محدود ارزیابی شده و از دید نویسنده قدرت در مسائل کلانی مانند سیاست هسته‌ای و گفت‌وگو بر سر آن با قدرت‌های غربی در عرصه‌ی اختیار رهبری و سپاه پاسداران است.
روزنامه «تلگراف» نیز در گزارشی به ویژگی تمایل حسن روحانی به گفت‌وگو با غرب، مناسبات قدرت در جمهوری اسلامی، اختلاف محمود احمدی‌نژاد با رهبر جمهوری اسلامی و نقش تعیین‌کننده آیت‌الله خامنه‌ای در سیاستهای کلان داخلی و خارجی اشاره کرده است.
روزنامه اسرائیلی “جروزالم پست”، انتخاب حسن روحانی را به عنوان رئیس جمهوری حائز اهمیت حیاتی در سیاست هسته‌ای جمهوری اسلامی نمی‌داند.
در عین حال «فرانکفورتر آلگماینه تسایتونگ»، روزنامه آلمانی پس از اعلام پیروزی حسن روحانی به خبری در این مورد بسنده و به مشارکت گسترده‌ی شهروندان در انتخابات اشاره کرد.
بیم و امیدها و انتظار تغییر از دولت
«نویه‌تسورشر تسایتونگ»، روزنامه سوئیسی، روز جمعه در تحلیلی نوشته یورگ بیشوف به این موضوع اشاره کرده که ایران نظام سیاسی خود را الگویی برای جهان اسلام می‌داند، اما سیاست تنش ایدئولوژیک با غرب، دشمنان زیادی برایش پدید آورده که انتخاب رئیس جمهوری جدید می‌تواند چرخشی عمل‌گرایانه در روند آن به وجود بیاورد.
نویسنده به این موضوع پرداخته که سیاست رئیس جمهوری آینده، شکل‌دهنده رابطه ایران با جهان عرب و کشورهای مسلمان نیز هست. در این مطلب همچنین آمده که تعبیر «بیداری اسلامی» در کشورهای مسلمان که رهبر جمهوری اسلامی آن را در موقعیت‌های گوناگون در باره‌ی ناآرامی‌های جهان عرب به کار برده، نه تنها تصویر ایران را در دنیای اسلام بهبود نبخشیده، بلکه به آن آسیب هم رسانده است.
همین روزنامه در گزارش دیگری در روز شنبه به تمایل رئیس جمهوری جدید ایران به «آشتی با غرب» اشاره کرد. در این مطلب از جمله آمده که حسن روحانی از علمکرد دولت قبلی به شدت انتقاد کرده و در دوران فعالیت او به عنوان مذاکره کننده هسته‌ای دولت محمد خاتمی، بحران‌های امروز جمهوری اسلامی وجود نداشتند.
روزنامه «ایندیپندنت»، پیش از مشخص شدن نتایج انتخابات،آغاز سیاستهای متفاوت در دوره‌ی جدید ریاست جمهوری ایران را نامعلوم دانست.
در عین حال بلاگ نشریه آمریکایی «فارین پالیسی» در تحلیلی زیر عنوان «نگاه رئیس جمهوری بعدی ایران به برنامه‌ی هسته‌ای» پیروزی نامزدی میانه‌رو را در برابر سعید جلیلی، نامزد مطلوب رهبر جمهوری اسلامی، پیام صریح نارضایتی مردم از حاکمیت و یادآور حس اصلاح‌طلبانه‌ای دانسته که هزاران نفر را پس از انتخابات جنجال‌برانگیز ۱۳۸۸ به خیابان‌ها آورد.
این مطلب ضمن اشاره به سخنرانی‌ای از حسن روحانی در میانه سال ۱۳۸۳ در باره برنامه‌ی اتمی، دو جنبه‌ی مثبت و منفی برای کسانی در آن می‌یابد که در پی راه حلی دیپلماتیک در این موضوع هستند: به نوشته این نشریه، روحانی از یک سو معتقد است که ایران باید مستقیماً با غرب از راه‌های دیپلماتیک وارد گفت‌وگو شود و از سوی دیگر باور دارد که استراتژی ایران در تعامل آرام با غرب بر سر برنامه‌ی هسته‌ای و پیشبرد آن در پوشش این سیاست تا حد زیادی به نفع آن کشور است.
روزنامه آمریکایی «یو اس ای تودی» در گزارشی در روز شنبه به نقل از ناظران سیاسی، پیروزی روحانی در انتخابات را بردی برای شهروندان خواهان اصلاح ارزیابی کرد. این روزنامه نیز حسن روحانی را فاقد قدرت لازم برای تغییر اساسی در معضل برنامه‌ی هسته‌ای ایران می‌داند، هر چند که آغاز کار او امیدی برای قشرهای آزادی‌خواه باشد.
جمع‌بندی
بسیاری از نشریه‌های بین‌المللی فعالیت رئیس جمهوری جدید را موفقیتی برای قشرهای اصلاح‌طلب و میانه‌روهای عرصه سیاسی ارزیابی کرده‌اند. اما از دید گروهی از آنها، با توجه به اختیارات رهبری جمهوری اسلامی، رئیس جمهوری آزادی عمل لازم را برای تغییرات بنیادین در سیاستهای کلان داخلی و خارجی برای نمونه در قبال برنامه‌ی هسته‌ای، مناسبات با آمریکا و در مورد سایر دشواری‌های اقتصادی و سیاسی ندارد.
آقای حسن روحانی رئیس جمهور ایران شده است اگر چه نزدیک به 40 درصد مردم انتخابات را تحریم کرده بودند و شرکت کننده ها هم در رای گیری به نماینده ی سیاست خارجی و بخصوص هسته ای یعنی جلیلی و خامنه ای نه گفتند . پیروزی حسن روحانی را باید مدیدن فشارهای بین المللی بخصوص آمریکا باید دانست تا خامنه ای را مجبور نماید به رای رای دهندگان احترام بگذارد و از سیاستهای تندروانه عقب نشینی کند از اینرو فشارهای بین المللی میانه روها را در کنار انگلیس آلمان ایتالیا فرانسه و روسیه قرار داد و در واقع جمهوری اسلامی مجبور شد سیاست خارجی اش را مطابق خواست میانه روهای اروپائی تنظیم کند . در واقع مرکل و کامرون برندگان واقعی این انتخابات بودند . در واقع باید آگاهانه بدانیم که جمهوری اسلامی کماکان به رای مردمش احترام نگذاشته است . و بقول متل معروف : سگ از ناتوانی دم تکان میدهد .
به هر حال حسن روحانی با هر گرایشی و برای تامین منافع ملی باید هم در سیاست داخلی و هم در سیاست خارجی اقدامات زیادی انجام دهد . مهمترین رئوس برنامه ی رئیس جمهور آینده در سیاست خارجی بدین شرح است :
در اولین اقدام حسن روحانی باید غنی سازی اورانیوم را در هر سطحی متوقف نموده تا اعتماد سازی نماید . از اقدامات صلح طلبانه ی بین المللی در بحران سوریه حمایت نموده و دست از بحران سازی و حمایت بی چون و چرا از بشار اسد دست بردارد . در بحران خاورمیانه چه در رابطه با اسرائیل و چه حزب الله و فلسطینیان از اجماع بین المللی پیروی نموده تا صلح خاورمیانه میسر گردد . از مذاکراتی که منافع ایران را تامین می نماید در رابطه با آمریکا استقبال نموده و زمینه های سرمایه گذاریهای بین المللی در ایران را فراهم نماید . بطور کلی دست از سیاست مقابله با جامعه ی جهانی برداشته و تبدیل به همکاری جهانی در جهت منافع ملی نه گروهی نماید .
در عرصه ی داخلی مطالبات زیادی از صدر مشروطه تا کنون باقی مانده است که تاخیر در آنها بحران سیاست داخلی را بیشتر و بیشتر خواهد کرد . سیاست داخلی تاثیر بسیار زیادی از سیاست خارجی پذیرفته است زیرا برای حل معضل بیکاری نیاز به سرمایه گذاریهای خارجی و امنیت سرمایه ها در اولویت برنامه های دولت قرار دارد . و دولت باید سعی وافری نماید تا این امنیت و اعتماد را ایجاد نماید . مهمترین و عاجل ترین برنامه های دولت در سیاست داخلی : کاهش دخالتهای دولت در اقتصاد باشد یعنی قوانینی که امتیازهای ویژه برای بخش های دولتی قائل است از میان برداشته شود . تولید کننده نباید در پیچ و خمهای اداری در جهت گرفتن مجوزهای دولتی سرگردان باشد و بیشترین نیرو و انرژی خودش را در چانه زنی و رشوه دهی به صاحب منصبان اداری صرف کند . گمرک برای کالاهای سرمایه ای باید خذف شده و سیاست مدرن گمرکات جانشین آن شود تا هم از رشد صنایع دفاع نماید و هم تولید داخلی را با برنامه ای مناسب رقابت پذیر نماید . سیاست رقابت سرمایه های دولتی باید جانشین خصوصی سازی شود تا سرمایه های بخش دولتی آنگونه که در گذشته بر باد رفته مطابق منافع عمومی حفظ گردد . سیاست مدیریت فامیلی به شایستگی افراد انتقال یابد – مهمترین کار دولت آینده ایجاد مراکز مطالعاتی بخصوص برای سیاستهای شکست خورده ی داخلی و بین المللی ست تا از تکرار خطاهای گذشته اجتناب شود . تا یک سیاست کاربردی در جهت منافع ملی و بالا بردن تراز صادرات ایجاد شود . و ….
در کنار اقدامات اقتصادی ایجاد عدالت اجتماعی مهمترین اولویت است آزاد کردن تشکلات صنفی مانند سندیکاها و شوراهای مستقل برای ایجاد مراکزی که طبقات و اقشار مختلف بتوانند از منافع خود دفاع کنند همانطور که اصناف بازار قادر به دفاع خود در کانونهای صنفی خود هستند همانطور که اتاق بازرگانی در سیاستهای دولت دخالت دارد باید کارگران و زحمتکشان نیز قادر به دفاع از خود در تشکلات صنفی خود باشند .- آزادی احزاب انجمنها و تشکلات صنفی و سیاسی مهمترین بستر ایجاد یک جامعه ی عدالت جوست .- برابری نمی تواند در تنها رای زنان و مردان باشد همانطور که یک رای زن در انتخابات برابر با یک رای مردان است در سایر سطوح اجتماعی نیز این برابری باید تامین گردد تا جامعه از تجاوز به حقوق زنان اجتناب نماید دولت باید قوانینی در جهت تامین برابری واقعی حقوقی زن و مرد گامهای موثری بردارد تا عدالت احتماعی بستر مناسب خود را پیدا کند . واقعیتهای امروز جوامع با احکام خشک و مقدس ادوار گذشته بسیار متفاوت است . ما نمی توانیم 50 درصد جامعه را از حقوق اجتماعی اش محروم نمائیم و سپس ادعای حکومت الهی و مقدس نمائیم .
دولت باید در مسئله ی ملیتهای فارس ترک کرد بلوچ عرب و ترکمن زمینه های شکوفائی زبانی و فرهنگی را بدون توجه به تفاوتهایشان ایجاد نماید وجود یک زبان مشترک تنها با متقاعد شدن همه ی آنها و تشخیص ضرورت خودشان امکان پذیر است و روابط این ملتها باید بر اساس برخورد داوطلبانه باشد نه اجبار . و از دامن زدن به تضادهای ناسیونالیستی به شدت اجتناب نماید .
پس از گذشت 35 سال هنوز جمهوری اسلامی نتوانسته بستر مناسبی برای دادگستری عدالت گستر و مستقل ایجاد نماید دادگستری ایران هنوز مطابق منافع اقلیت جامعه و با تبعیض و به شکلی سیاسی اداره میشود که نیروهای امنیتی تصمیم گیر هستند هنوز جرمهای سیاسی تعریف نشده اما میلیونها نفر بدون قانون توسط این قوه ی قضائیه مجازات شده اند . اعتراف بیشترین مبنای این احکام مجازات بوده است که بیشتر آنها توسط نیروهای امنیتی و ناشی ازبی اطلاعی متهم بدانها حقنه شده است . قضات بدون دلائل قانونی متهمان را مجازات کرده و می کنند و این با هیچ نوعی از عدالت قضائی انطباق نداشته و نخواهد داشت . عموما در مراکز قضائی ایران بازجوها که عمدتا امنیتی هستند جرمهای سنگینی را به متهم نسبت میدهند که متهمان برای فرار از آن جرمها جرائم سبکتری را قبول نموده اند . این بساط باید هر چه زودتر توسط مراکز قانونی به سرعت جایگزین شده و وکلای متهمان در جهت منافع متهم تقویت شوند و از زندانی کردن وکلا به شدت اجتناب شود و همچنین با قوانینی تعریف شده توسط قضات اقدام به اصلاح قوه ی قضائیه نماید . تا زمانی که جرم سیاسی تعریف نشده اگر چه حتی بیان جرم سیاسی در دوران کنونی خودش جرم محسوب میشود مجازات شهروندان محمل قانونی نداشته و نخواهد داشت . قوانین ایران آنچنان جرم خیز است که در حال حاضر بیش از 90 درصد مردم ایران متهم و مجرم شناخته میشوند باید هر چه سریعتر نسبت به اصلاح این قوانین اقدام گردد . ایجاد دادگستری مدرن و بر اساس قوانین بین المللی یکی از خواستهای عاجل جامعه ی مدنی ست اگر چه مومنین و متشرعین میتوانند داوطلبانه همچنان در محاکم قضائی شرعی و دینی خود استفاده کنند .
حمایتهای مادی و معنوی بخصوص پزشکی از کودکان و سالخوردگان باید با بودجه های مناسب و کافی و دائمی تامین شود .
حمایت از فقرا و بی خانمانها برای بدست آوردن یک زندگی معمولی یک انسان کار غذا و مسکن از اهمیت ویژه ای برخوردار است .
رئیس جمهور باید بداند که در این مجال نمی توانیم همه ی مسئولیتهایش را که طی 35 سال و یا بهتر است بگوئیم از صدر مشروطه تا کنون معوق باقی مانده و حکام بدون مسئولیت جامعه را به انحطاط کشانده اند یاداوری کنیم اما امروز آخرین فرصتی ست که مردم به جمهوری اسلامی میدهند تا با اجتناب از شعار اقداماتی عملی در جهت تامین منافع مردم انجام دهند فردا بسیار دیر است ….
فرهاد - فریاد / 16 June 2013