چهار دهه پس از انکار، حذف یا به حاشیه راندن افراد جامعه ال‌جی‌بی‌تی ایران، جنبش زن، زندگی، آزادی یک راه جلوی این افراد گذاشت تا خودشان را آشکارتر از پیش نشان دهند. یا به قول آریا یکتا، کنشگر حقوق جامعه ال‌جی‌بی‌تی پلاس بخصوص در موضوع افراد ترنس نان‌باینری، از تیم اصلی «انجمن کینکی ایران» و یکی از اعضای «جبهه آزادی ایرانیان کوییر»:
«در جنبش‌های قبلی در ایران، خیلی بندرت و اغلب هیچ اسمی از جامعه کوییر نمی‌آمد، اما در اعتراضات این انقلاب می‌بینیم جامعه کوییر فعالانه مبارزه می‌کند و مبارزه‌اش فقط دیوارنویسی، شعارنویسی و آمدن به خیابان نیست. بلکه دارد [از طریق] ابراز خودش مبارزه می‌کند. به این شکل که دست همدیگر را در خیابان می‌گیرند، همدیگر را می‌بوسند تا شهر به دیدنشان عادت کند.»
در قسمت نخست گفت‌وگویمان با آریا یکتا، با او در مورد جایگاه جامعه کوییر در انقلاب ژینا، نقش جمهوری اسلامی ایران در به حاشیه راندن افراد جامعه ال‌جی‌بی‌تی پلاس، همچنین مانیفست‌ها و منشورهای اخیر صحبت کردیم. در قسمت دوم، او به ما از حق آدمی به بدن، کینک، لختی و نگرش مثبت به رابطه جنسی می‌گوید.
این گفتگو را در ساوندکلاود رادیو زمانه گوش کنید:
چهل و اندی سال کمپین علیه جامعه کوییر ایران
یکتا گفت به‌رغم تمامی تلاش‌های جمهوری اسلامی، جامعه کوییر ایران توانسته است تا در گذر انقلاب ژینا قد بکشد و قدرتمندتر بشود. او توضیح می‌دهد:
این علی‌رغم چهل و خورده‌ای سال کمپین حکومت استبدادی علیه ماست وقتی گفته ما آدم‌های منحرف، یا مریضی هستیم که در نظم عمومی جامعه اخلال می‌کنیم. این انگ‌ها را به ما زده‌اند و ذهن جامعه را علیه ما شستشو داده است. در مقابل نشان می‌دهیم ما وجود داریم، مبارزه می‌کنیم و قابل حذف شدن نیستیم. فکر نمی‌کنم بخش‌های دیگر جامعه بتواند این جایگاه را فراموش کند. جامعه کوییر در این انقلاب قدمی برداشته که بعید می‌دانم جمهوری اسلامی بتواند ازش گذر کند و دوباره بتواند این جامعه را به حاشیه براند.
او این قدرت تازه جامعه ال‌جی‌بی‌تی پلاس ایران را به این خاطر می‌بیند که این جامعه، در کنار جامعه زنان و دیگر گروه‌های به حاشیه رانده شده ایستاده است:
مهم‌ترین فرقی که اعتراضات اخیر داشته این است که جامعه کوییر توانسته در کنار جامعه زنان قرار بگیرد. همه ما می‌دانیم جامعه زنان به این دلیل که خودشان در طول این سال‌ها ستم‌های متفاوتی را تجربه کردند و نظام مردسالاری با قوانین متخلف در واقع نشان داده چقدر زن‌ستیز است. بنابراین زنان خیلی بهتر جامعه کوییر را می‌فهمند و می‌شود گفت مطالبات مشترک جامعه کوییر با جامعه زنان است، از جمله در حجاب اجباری و این باعث شده جامعه کوییر و زنان در کنار همدیگر قرار بگیرد و مشاهده‌پذیرتر بشود.
نه تنها جامعه کوییر و زنان، مععقدم که تمام گروه‌های به حاشیه رانده شده در این انقلاب کنار همدیگر ایستاده‌اند و همین باعث شده که این اتفاق ادامه‌دار باشد و حکومت استبدادی نتواند جلوی این انقلاب را بگیرد. تمام گروه‌های به حاشیه رانده شده، صدایشان شنیده شده و متوجه شده‌اند با همدیگر اشتراک‌های زیادی دارند. برای رسیدن به هدف تغییر رژیم و از بین بردن جمهوری اسلامی است که می‌توانند بر خواسته‌های مشترکشان پافشاری کنند تا قدرت بیشتری بگیرند.
مانیفستی دقیق برای مطالبات جامعه کوییر
در نخستین ماه‌های جنبش زن، زندگی، آزادی، یک مانیفست با عنوان «مانیفست جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌آی‌کیوپلاس ایران و افغانستان در میانه‌ی انقلاب» ابتدا در وبسایت رنگالری منتشر شد و سپس متن آن برای امضا دیگر افراد در وبسایت دادخواست قرار گرفت.
آریا یکتا در دسترس نبود تا جزو نخستین امضاکنندگان این مانیفست باشد اما آن را «حرکتی بی‌سابقه» در جامعه کوییر ایران و افغانستان دید:
راستش جزو امضاکنندگان این مانیفست نیستم اما آن را بدقت بررسی کردم و خواندم. آنچه در آن نظرم را جلب کرده، این است که نشان می‌دهد جامعه کوییر، به چه حد از توانایی رسیده است. یعنی تمام آن کمپین‌های چهل و اندی سال که حکومت استبدادی انجام داده و آن محدودیت‌هایی که حتی قبل از انقلاب برای جامعه کوییر اعمال شده بود و تلاش شده که اگر کوییر، ترنس یا همجنسگرا هستی، اگر هر بخشی از این جامعه هستی، تو آینده‌ای نخواهی داشت؛ تو قراره همیشه تنها باقی بمانی؛ قراره از خانواده طرد بشوی؛ قرار نیست به دانشگاه بروی؛ قراره بیخانمان بشوی؛ قراره یک فرد جامعه‌ستیز باشی که جامعه او را دور انداخته است.
«در این مانیفست می‌بینیم که این کمپین چقدر سراپا دروغ بوده است و جامعه کوییر را می‌بینیم که چقدر آگاهانه آمده‌اند، دانش‌شان از گروه‌های سیاسی مختلف، سطوح تحصیلات متفاوت را کنار هم گذاشته‌اند و این مانیفست را نوشته‌اند.»
«به‌خوبی و چقدر دقیق هم هدف خودشان را از نوشتن آن بیان کرده‌اند. گفته‌اند هرکدام چه کسی هستند و خودشان را تعریف می‌کنند و بعد مطالبات خود را چقدر دقیق در قالب ۴۶ بند بیان کردند و بر تمامی جزئیاتی که جامعه کوییر می‌تواند مطالبه داشته باشد و سال‌ها ازش دریغ شده، از جمله آزادی بیان، زمینه‌های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، بهش پرداخته‌اند.»
«در مورد موارد حقوقی، از جمله به رسمیت شناخته شدن جنسیت‌های مختلف و هویت‌های جنسیتی از جمله افراد نان‌باینری صحبت کردند. در مورد فضا گرفتن در مکان‌های مختلف صحبت کردند. در مورد قوانین حفاظتی صحبت کردند. حتی در مورد خدمات پزشکی، در مورد تطبیق جنسیت صحبت کردند. در مورد عقیم‌سازی‌های اجباری بر روی افراد اینترسکس، نان‌باینری و ترنس اتفاق می‌افتد، حرف زده‌اند. در مورد خدمت سربازی صحبت کردند. تمام مواردی که جامعه کوییر هر روز با این تبعیض‌ها روبرو می‌شود. آن‌ها را شناسایی کرده‌اند و در مورد تک به تک‌شان مطالباتشان را مطرح کرده‌اند.»
او همچنین هشدار می‌دهد: «شاید تا الان یک گروه سیاسی می‌توانست بیاید بگوید که ما نمی‌دانستیم که چه اتفاقی دارد می‌افتد یا نمی‌دانستیم خواسته‌ها و مطالبات شما چیست، اما این مانیفست خیلی روشن و واضح تمام مطالبات جامعه کوییر را جلوی چشم افراد، گروه‌های سیاسی و اجتماعی دیگر گذاشته است. درنتیجه، هرگونه فرصت بهانه‌جویی را از بقیه طرد کرده که اگر در موضوع جامعه کوییر صحبت می‌کنید، این خواسته‌های ماست. اگر دارید به ما ارجاع می‌دهید، این لیست مطالبات ماست و قرار نیست دیگر ما را حذف بکنید، قرار نیست دیگر صرف یک ظاهر باشیم. قرار است تا به این لیست نگاه کنید و نسبت به این موارد در کنار ما بیاستید.»
درنهایت یکتا معتقد است که با پیشرفت جامعه و رسیدن به شناخت بهتر از خود، این مانیفست شاهد اضافه شدن بندهایی تازه خواهد بود.
یک بند از ۱۲ بند منشور کارگری
در هفته‌های اخیر، «منشور مطالبات حداقلی تشکل‌های مستقل صنفی و مدنی ایران» توسط ۲۰ تشکل و نهاد مستقل صنفی و مدنی همزمان با چهل و چهارمین سالروز انقلاب پنجاه و هفت منتشر شد. بند چهار این منشور می‌گوید:
«۴. اعلام بلادرنگ برابری کامل حقوق زنان با مردان در تمامی عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و خانوادگی، امحا و لغو بی قید و شرط قوانین و فرم‌های تبعیض آمیز علیه تعلقات و گرایش‌های جنسی و جنسیتی، به رسمیت شناختن جامعه‌ی رنگین کمانیِ “ال‌جی‌بی‌تی‌کیوآی‌ای‌پلاس”، جرم‌زدایی از همه تعلقات و گرایشات جنسیتی و پایبندی بدون قید و شرط به تمامی حقوق زنان بر بدن و سرنوشت خود و جلوگیری از اعمال کنترل مردسالارانه.»
یکتا می‌گوید «اشاره به حقوق جامعه کوییر یک اتفاق مثبت است» و در ادامه گفت: «نه تنها در این منشور بلکه در تمام منشورها و بیانیه‌هایی که به جامعه کوییر اشاره می‌شود، از جمله بیانیه‌های مختلف احزاب کرد. ما معتقدیم هر منشوری که نوشته می‌شود، خوب است مطالبات عموم اقشار مردم ایران را در بربگیرد و جامعه کوییر هم جزوی از این مردم است و خوب است به حقوقشان اشاره شود اما این بند هم خیلی کلی‌نگری در خودش دارد. با توجه به چهارچوب منشورقابل درک است که کلی نوشته شده باشد و ما فکر می‌کنیم که این می‌تواند یک آغاز باشد، اما نیاز به تکمیل دارد، نیاز به پرداخت دارد و بعضی جزئیاتش نیاز به اصلاح دارد.»
«اگر دقیق‌تر بخواهیم مثال بزنیم در این مشنور یک اشاره شده به واژه گرایش جنسیتی. ما در جامعه کوییر هیچ تعریفی از گرایش جنسیتی نداریم. برای ما این واژه معنادار نیست. استفاده از این واژه به من بعنوان یک فرد کوییر که دارم آن را می‌خوانم این نظر را می‌دهد کسی که این منشور را نوشته، از خود جامعه کوییر نیست و اگر هست، مشورتی با بقیه اعضای کوییر نکرده است تا از اصطلاحات درست‌تر و به روزتری استفاده کند.»
«ما تصورمان بر این بود که موقع نوشتن این منشور، یک نیم‌نگاهی هم به مانیفستی که خود جامعه کوییر نوشته، کرده باشند. نه فقط این منشور، برای هر منشور دیگری، حداقل انتظار جامعه کوییر این است که نگاه بکنند به مانیفستی که خود جامعه کوییر نوشته و امضا کرده و حقوقش را در آن مطالبه کرده است و بر همین مطالبات تاکید بکنید. اگر چنین اتقاقی بیافتد ما آن وقت دیکر نمی‌بینیم که مانند این منشور، برای حقوق زن در مورد حقشان بر بدنشان صحبت شود اما جامعه کوییر در آن در نظر گرفته نمی‌شود. در حالی که می‌بینیم افراد ترنس و اینترسکس از گروه‌های مردم هستند که بشدت در مورد حقشان بر بدنشان در حال مبارزه هستند.»
«این مبارزه حتی تا مبارزه پزشکی هم پیش رفته است. داریم می‌بینیم افراد کوییر برای اینکه بتوانند مدارک شناسایی داشته باشند، مجبور هستند تا زیر بار جراحی‌های تطبیق جنسیتی بروند که گاهی اوقات خودشان خواستار انجامش نیستند. مجبورند تا اندام تناسلی خود را از بدنشان خارج کنند. مجبورند رحمشان را تخلیه کنند. مجبورند بیضه‌هایشان را تخلیه کنند و از امکان فرزندآوری محروم می‌شوند.»
«می‌بینیم بچه‌های اینترسکس حتی در سنین کودکی، یعنی قبل بلوغ تحت جراحی‌های اجباری قرار می‌گیرند برای اینکه بدنشان به آن نرم‌های اجتماعی که جامعه سیس‌هترونرماتیک نرم تعریف کرده، تبدیل شوند یا به آن‌ها تقلیل پیدا کنند تا اجتماع آن‌ها را بپذیرد. بنابراین جا دارد وقتی از حق زن بر بدنش صحبت می‌کنیم، اشاره کنیم به حق افراد ترنس و اینترسکس بر بردنشان؛ اشاره کنیم به انواع پوشش‌هایی که برای جامعه سیس هترو نرماتیک هنجار محسوب می‌شود اما برای افراد نان‌باینری و حتی افراد ترنس باینری که هنوز در پروسه تطبیق جنسیت هستند؛ هنوز جراحی را انجام نداده‌اند، بنابراین طبق نظر دادگاه نمی‌توانند برخلاف پوششی که دادگاه به‌عنوان جنسیت منتسب در بدو تولد برایشان در نظر گرفته، لباس بپوشند.»
«فکر می‌کنم این اشاره را یک اتفاق مثبت ببینیم، اما خیلی خوب است وقتی از به رسمیت شناختن این جامعه صحبت می‌کنیم، مطالبات، انتقادات و پیشنهادات اعضای این جامعه را هم به این بند برسمیت بشناسیم و سعی کنیم از این به بعد با مشورت خود جامعه کوییر، لیست مطالباتمان را ارائه بدهیم.»
جبهه آزادی ایرانیان کوییر
«چند ماهی است – از ۱۰ آذر – به همراه چند فرد کوییر که هر کدام در کشور مختلفی هستیم، گروهی تشکیل دادیم با عنوان جبهه آزادی ایرانیان کوییر. بنایش بر دفاع از حقوق و مطالبات جامعه ال‌جی‌بی‌تی پلاس ایرانی است، چه داخل و چه خارج از ایران باشند. تلاشمان بر این است که سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشری را شناسایی کنیم و حقوق و چالش‌هایی که با آن‌ها درگیر هستیم به عنوان جامعه ال‌جی‌بی‌تی پلاس ایرانی را با آن‌ها در میان بگذاریم و ازشان خواهش کنیم که در کنار ما بیاستند و در مورد این حقوق صحبت کنند و صدای این جامعه باشند.»
«اولین هدف‌مان این بود تا با ائتلاف‌های مختلفی که در حال حاضر در انقلاب زن، زندگی، آزادی شکل می‌گیرد در ارتباط قرار بگیریم، بتوانیم لابی‌گری کنیم و بتوانیم از این مزیت به عنوان یک سازمان غیرانتفاعی استفاده کنیم تا تمام مطالبات جامعه را در مبنای ائتلاف‌هایمان پیگیری کنیم. »
«تلاشمان نشان دادن این است که می‌توانیم از گروه‌های سیاسی مختلفی باشیم اما مطالبات یکسان‌مان را پیگیری کنیم. می‌توانیم آنچه بین ما مشترک است، پیدا کنیم و روی مشترکات‌مان بیاستیم، از جمله رفع تبعیض از جامعه ال‌جی‌بی‌تی پلاس، از جمله امنیت فیزیکی و حقوقی که جامعه ما در زمینه حقوقی، اجتماعی و مدنی نیاز دارد بهش برسد. از جمله مشمول بودن و احترام به اعضای ال‌جی‌بی‌تی‌پلاس در حزب‌ها و گروه‌های مختلف و مشخص کردن یک فضای امن برای این افراد کوییر که بتوانند وارد شوند در نوشتن منشورها، در پیشبرد مطالبات، در پیشبرد اهداف سیاسی آن گروه شرکت کنند.»