شبحی بر سر اروپا افتاده است: شبح ورشکستگی بانک‌ها. از اواخر هفته گذشته که بانک سیلیکون ولی در ایالات متحده آمریکا ورشکست شد، بخش مالی اروپا نیز دچار آشفتگی شده است. هنگامی که مسئله تأمین مالی به طور ناگهانی در بانک بزرگ کردیت سوئیس مطرح شد، اقتصاددانان پرچم‌های قرمز را برافراشتند. هنوز بحث‌های زیادی بر سر افزایش ۰,۵ درصدی نرخ بهره توسط شورای بانک مرکزی اروپا در روز پنجشنبه وجود دارد. با این حال، تردیدها در مورد این اقدام در حال افزایش است.
چه اتفاقی افتاد؟
بانک مرکزی عربستان سعودی سال گذشته یک میلیارد دلار در بانک «کردیت سوئیس» سرمایه گذاری کرد. عمار الخضیری، مدیر اجرایی سعودی نشنال اما روز چهارشنبه ۱۵ مارس/۲۴ اسفند به خبرگزاری بلومبرگ گفت که دیگر پولی به کردیت سوئیس منتقل نخواهد شد. او گفت که سعودی‌ها علاقه‌ای به داشتن بیش از ۹, ۸ درصد فعلی سهام در این بانک ندارد. چرا که سقف ۱۰ درصدی سهام آنها را مشمول قوانین رگولاتوری خواهد کرد که به معنای نظارت شدیدتر دولتی، مقررات شفافیت بالاتر و مقررات سختگیرانه برای سعودی‌ها است. در بازار مالی جهان که از زمان ورشکستگی بانک سیلیکون‌ولی نهاد ناآرامی داشته، این مصاحبه باعث کاهش قیمت تقریباً در تمام سهام بانکی شد.
بانک «کردیت سوئیس» به طور موقت تقریباً یک سوم ارزش بازار سهام خود را از دست داد. اولریش کورنر، مدیر عامل این بانک، سعی کرد در یک مصاحبه تلویزیونی که برای صنعت بانکداری غیرمعمول است، فضا را آرام کند: «ما یک بانک قوی هستیم.»
تفاوت بین بانک سیلیکون ولی که بانکی با اندازه متوسط و در حال رشد بود با غول بزرگ اعتباری سوئیس بسیار زیاد است. بانک سیلیکون ولی ایالات متحده به دلیل خرید و نگهداری مقادیر عظیمی از اوراق قرضه با بازپرداخت ۱۰ ساله با استفاده از سپرده‌های کوتاه‌مدت مشتریانش دچار رکود شد. از آنجایی که نرخ بهره همچنان در حال افزایش است، ارزش این اوراق بهادار کمتر و کمتر می‌شود. همین موضوع وضع تراز مالی سیلیکون ولی را به هم ریخت. از سوی دیگر، حساب‌های سالانه کردیت سوئیس نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری این بانک بر اوراق قرضه به شدت کاهش یافته است و تنها بخش کوچکی از ترازنامه را تشکیل می‌دهد. اما وقتی حال و هوای بحران همه را وحشت‌زده می‌کند، منطق اقتصادی تا حدودی زایل می‌شود.
بسیاری از تحلیلگران بازارهای مالی در تلاش برای آرام کردن اوضاع هستند. آنها به سرشت ماملا متفاوت دو بانک اشاره می‌کنند و سعی می‌کنند اروپا را در وضعیت مطلوب‌تری قرار دهند. تا آنجا که به مشتریان بانک مربوط می‌شود، بازگشت سپرده‌های آنها تضمین‌شده است. در همسایه شمالی سوییس یعنی آلمان، هنوز هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که نشان دهد مشتریان پول خود را از بانک‌ها خارج می‌کنند و این برای اقتصاد اروپا خبر نسبتا خوشی است در میانه این بحران.
بانک‌های مرکزی در تنگنا
سحرگاه روز پنجشنبه ۱۶ مارس/۲۵ اسفند، کردیت سوئیس اعلام کرده است که یک وام ۵۰ میلیارد فرانکی (۵۳,۷ میلیارد دلاری) از بانک مرکزی سوئیس خواهد گرفت، در اقدامی که می‌گوید دلیلش آن است تا «به طور پیشگیرانه نقدینگی خود را تقویت کند». اقدامی برای بازگرداندن اعتماد به کردیت سوئیس و راحت شدن خیال مشتریان و سهامداران.
در بیانیه این کردیت سوئیس آمده است: «این نقدینگی اضافی بانک را در برداشتن «گام‌های لازم برای ایجاد یک بانک ساده‌تر و متمرکزتر که بر اساس نیازهای مشتری ساخته شده است» حمایت می‌کند.
این بانک اعلام کرد که در حال ارائه پیشنهادهای بازخرید برای حدود ۳ میلیارد دلار بدهی است.
پس از فروپاشی بانک سیلیکون ولی در ایالات متحده، بانک‌های مرکزی با یک معضل روبرو هستند: افزایش بیشتر نرخ بهره می‌تواند مشکلات را برای بانک‌ها تشدید کند. توقف در افزایش نرخ بهره اما مشکل تورم را دوچندان خواهد کرد.
بسیاری وقوع بحران بانکی در اروپا را بعید می دانند. آژانس رتبه بندی مودی روز سه شنبه گفت که بانک‌های اروپایی اوراق قرضه بسیار کمتری نسبت به بانک‌های آمریکایی در دست دارند. بنابراین بعید است که بحران بانکی در آمریکا به اروپا سرایت کند.
برخلاف بحران بانکی سال ۲۰۰۸، مشکل کنونی در «بانکداری بد و بی‌قاعده» نیست. دلیل این امر افزایش سریع نرخ بهره است. کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا، در نشست روز پنجشنبه شورای بانک مرکزی اروپا اعلام کرد که نرخ بهره مجدداً ۰,۵ درصد افزایش خواهد یافت. این امر فشار بیشتری را بر بانک‌ها وارد می‌کند، خواه آنها اوراق بهادار کم بازده داشته باشند یا در سکتور دیگری سرمایه‌گذاری کرده باشند.