انقلاب «زن، زندگی، آزادی» در کنار شوری که در جامعه ایران برانگیخت، یک تکان بزرگ برای جامعه مدنی و فعالان حقوق زنان هم بود. جامعه ایران خود را در آستانه تغییراتی دید که در آن نه تنها زنان به عنوان پیشبرنده تحولات در میدان حاضر بودند، که همه آنها بر یک چیز توافق داشتند: آنها نمی‌خواستند تجربه‌های تلخ گذشته تکرار شود و مطالبات زنان و نقش سیاسی و اجتماعی‌شان بنا بر اصلی نانوشته کنار گذاشته شود یا به تاخیر بیفتد. این بود که گروه‌های مختلف زنان هم در داخل و هم در خارج به لزوم سازماندهی فوری و منسجم و هدفمند خود برای تامین مطابات زنان و گنجاندن آن در آینده ایران پی بردند و برایش اقدام کردند.
حاصل این توافق نانوشته این است که اکنون، همزمان گروه‌های متعددی در داخل و خارج در حال سازماندهی هستند. برخی خود را تشکل و برخی حزب و برخی تنها حامیان جنبش تعریف می‌کنند و نکته مشترک در میان همه آنها این است که:
به عقب بر نمی‌گردیم.
منشور مطالبات زنان
منشور مطالبات زنان یکی از نخستین متن‌هایی بود که در راستای تامین همین نیاز تهیه شد. منشوری که تاکید می‌کرد آنچه بیان کرده، نه مطالبه که «حق» است.
در این زمینه زمانه بر مبنای بخش‌های مختلف این منشور مجموعه مصاحبه‌هایی در نقد و بررسی آن منتشر کرده است که در زیر می‌توانید آنها را بخوانید.
بهداشت و درمان یکی از حوزه‌هایی است که در آن بسیاری از زنان و اقلیت‌های جنسی در ایران تبعیض‌های مضاعفی را متحمل می‌شوند.
زمانه با سارا افراسیابی درباره حقوق زنان در این حوزه با توجه به این منشور مصاحبه کرده است. او دسترسی برابر و کافی به امکانات بهداشتی و درمانی به ساکنین مناطق دورافتاده به‌ویژه زنان را مهمترین نقص نظام درمانی ایران می‌داند.
در زمینه خشونت علیه زنان خلاءهای قانونی در کنار ساختار ضد زن قانون در ایران و فرهنگ مبتنی بر مذهب و ناموس، فضای ناامنی برای زنان ایرانی ایجاد کرده که این موضوع را به یکی از مهمترین مسایل زنان ایرانی تبدیل کرده است.
در گفت‌وگو با رضوان مقدم، زمانه منشور مطالبات زنان را از بعد مساله خشونت علیه زنان بررسی کرده است.
موضوع اشتغال زنان و حقوق زنان در کار و مسایل زنان کارگر و نقش اقتصادی زنان بومی یکی دیگر از موضوعاتی است که زمانه در گفت‌وگو با یک فعال حقوق زنان با نام مستعار بررسی کرده است.
به گفته این فعال حقوق زن در منشور به حقوق معلولین، اقتصاد محلی و رابطه اشتغال زنان و محیط زیست توجه کافی نشده است.
یکی از مهمترین جلوه‌های انقلاب زن زندگی آزادی، تمایل زنان برای پذیرش نقش‌های سیاسی است، حقی که چند دهه است از سوی جمهوری اسلامی نقض شده است.
درباره حقوق سیاسی و اجتماعی زنان منشور مطالبات زنان هم محورهایی را مطرح کرده است که نیره توحیدی در گفت وگو با زمانه آنها را نقد کرده است.
تحمیل ایدئولوژی اسلامی بر محتوای آموزشی، تفکیک جنسیتی، کالایی شدن آموزش، آموزش به زبان رسمی و نادیده انگاشتن زبان مادری، فقدان آموزش جنسی در دوران تحصیل و فقدان حمایت تحصیلی از دانش‌آموزانی که در مناطق حاشیه نشین زندگی می‌کنند از جمله نقاط ضعف آموزش در نظام جمهوری اسلامی هستند.
پروانه حسینی در گفت‌وگو با زمانه درباره کمبودهای منشور مطالبات زنان در این حوزه سخن گفته است.
تبعیض در قوانین خانواده و زندگی مشترک یکی از حوزه‌هایی است که در آن مردسالاری اسلامی تاخت و تاز می‌کند. کودک‌همسری، چند همسری، ازدواج موقت، قوانین نابرابر طلاق، ارث، مالکیت و حضانت فرزندان، دسترسی دشوار به لوازم پیشگیری از بارداری، منع سقط جنین، ممنوعیت خروج زن بدون اجازه همسر و قوانینی از این دست نشان می‌دهند جایگاه زن از منظر سیاسی و حقوقی در زندگی مشترک از منظر قانونگذاران در ایران تا چه حد فرودست است.
سمانه سوادی منشور مطالبات زنان را از بعد حقوق شخصی زنان بررسی کرده‌است.
لایحه حقوقی زنان
گروهی از فعالان جنبش زنان از نسل‌های متفاوت با دیدگاه‌های گوناگون لایحه‌ای حقوقی برای تامین حقوق و مطالبه‌های زنان و هویت های جنسی و جنسیتی تهیه کردهاند. اعضای همبود فمینیستی ایران در مقدمه این لایحه و در مصاحبه با رسانه‌ها به‌تناوب تاکید کردهاند که این متن، پیش‌نویسی پویا و زنده است و قابلیت تغییر و تکمیل را دارد.
این گزارش نظر برخی از اعضای همبود فمینیستی ایران را درباره اهمیت چنین لایحه‌ای انعکاس می‌دهد.
فمینیست‌ها برای ژینا
علاوه بر این متون که تا زمان تهیه این مطلب منتشر شده‌اند، گروه فمینیست‌ها برای ژینا هم همزمان با شروع اعتراضات در ایران فعالیت خود را آغاز کرده، روز ۸ مارس رسما اعلام موجودیت کرد.
این گروه خود را مجموعه‌ای از فمینیست‌ها با گرایش‌های متکثر معرفی کرده که در کنار یکدیگر برای انعکاس صدای فمینیستی انقلاب «ژن، ژیان، ئازادی» در خارج از ایران و تقویت جنبه‌های فراملی آن مبارزه می‌کنند.
زمانه نشست مطبوعاتی شبکه فمینیست‌ها برای ژینا به صورت زنده پخش کردکه می‌توانید آن را در کانال زمانه در یوتیوب مشاهده کنید.
زمانه از انتشار نقدها و مطالب تکمیلی درباره این متن‌ها و گروه‌ها استقبال می‌کند.
سلام
از زمانه می خواهم نظرات را هم انعکاس دهد و هم ثبت کند تا به عنوان یک سند تلقی گردد.
آرتان پرویزی / 17 March 2023