ایران دومین ذخایر گازی جهان پس از روسیه را در اختیار دارد. ذخایر گازی ایران ۳۰ درصد بیشتر از قطر، پنج برابر بیشتر از آمریکا و ۲۳ برابر نروژ است. با چنین آماری ایران باید به‌عنوان یک بازیگر جهانی در تولید گاز طبیعی در موقعیت مسلط قرار بگیرد. اما تحریم‌ها، عدم ورود تکنولوژی به کشور، ذخیره نکردن انرژی، نپیوستن به «گروه ویژه اقدام مالی» (FATF) و مصرف بالا موجب شده‌اند که ایران نه تنها نقشی در بازار انرژی جهان ایفا نکند بلکه خود با بحران انرژی مواجه شود.

مسئولان حکومتی و رسانه‌های داخل کشور بدون اشاره به دلایل مختلف کمبود شدید کنونی که بیشتر آن‌ها به سیاست‌های غلط جمهوری اسلامی در عرصه داخلی و بین‌المللی مربوط است، تنها «مصرف بالای مردم» را برجسته می‌کنند و آن را عامل اصلی بحران جا می‌زنند تا بی‌عملی و بی‌برنامگی‌های خود در این زمینه را  پنهان کنند.

شب گذشته، دوشنبه ۲۶ دی، پس از پنج روز قطعی گاز در تربت جام و روستاهای تایباد، مردم معترض به خیابان آمدند و علیه سران حکومت شعار دادند. مأموران امنیتی با خشونت چند نفر از آن‌ها را بازداشت کردند و فرماندار تربت جام در پیامی تلویزیونی برای قطع گاز از مردم عذرخواهی کرد.

همزمان با کاهش دمای هوا، گاز در پنج استان ایران با افت شدید مواجه و در برخی مناطق قطع شد. در تربت جام ۲۵ هزارنفر با قطع گاز مواجه شدند. گاز ساکنان هفت روستای تایباد نیز از پنج روز پیش قطع شده بود.  

محمد صفایی، رئیس مجمع نمایندگان استان خراسان رضوی سه‌شنبه ۲۷ دی بار دیگر وعده داد که مشکل قطعی گاز خانه‌ها در شهرستان‌های این استان «در حال حل شدن است». او گفت:

«با گرم‌تر شدن هوا مصرف، بهینه‌تر و شرایط مناسب‌تر شده است البته هنوز گاز صنایع، مرغداری‌ها و چاه‌های کشاورزی قطع هستند.»

حسین روحی، نماینده خراسان جنوبی در شورای عالی استان‌ها نیز روز سه‌شنبه گفت هنوز برخی از مناطق این استان با مشکل افت فشار گاز و قطعی مواجه است.

او با بیان این‌که با همکاری مردم تا حدودی مشکل افت فشار گاز برطرف شده، افزود در برخی مناطق استان گاز مغازه‌ها و تولیدی‌ها را قطع کرده‌اند و تنها در خانه‌ها گاز تعبیه می‌شود. روحی افزود:

«شهرستان‌های زیرکوه، درمیان، طبس، بشرویه، نهبندان و بیرجند در استان خراسان جنوبی درگیر قطعی گاز شدند و گاز یک‌هزار و ۹۰۰ خانوار قطع شد.»

بالا رفتن مصرف برق

از سوی دیگر روز سه‌شنبه مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق کشور گفت:

«با توجه به مصرف بالا در بخش خانگی و تجاری گاز تحویلی به نیروگاه‌ها نسبت به دو هفته قبل کاهش داشته است، در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد از سوخت نیروگاه‌ها را از طریق سوخت مایع نفت ‌گاز و نفت ‌کوره تأمین و مابقی توسط سوخت گاز تأمین می‌شود.»

رجبی‌مشهدی با تأکید بر این‌که «کمبود گاز مصرف برق را افزایش داده» و «مصرف برق نسبت به مدت مشابه سال گذشته سه درصد افزایش داشته است»، در این‌باره توضیح داد:

«در حال حاضر در مناطقی که گاز قطع شده استفاده از هیترهای برقی و یا اسپیلت‌ها رواج بیشتری داشته است، تحلیل مربوط به روز شنبه نشان داد که مناطق شمالی کشور ۹۰۰ مگاوات افزایش مصرف برق ناشی از استفاده از هیترهای برقی را داشتیم.»

به‌گفته سخنگوی صنعت برق در حال حاضر میزان واردات برق نسبت به سال گذشته در همین زمان حدود ۲۰ درصد بیشتر شده و صادرات کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است.

سخنگوی صنعت برق در حالی از افزایش واردات و کاهش صادرات برق خبر می‌دهد که حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در جریان سفر اخیر خود به بیروت وعده داد که ایران برای ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای به این کشور کمک خواهد کرد. امیرعبداللهیان گفت:

«ما در حال حاضر بیش از دوهزار مگاوات برق به عراق صادر می‌کنیم و به‌زودی فاز نهایی نیروگاه برق سه‌هزار مگاواتی بصره در جنوب عراق توسط متخصصان ایرانی راه‌اندازی می‌شود. ما آمادگی داریم این تجربه را در لبنان نیز تکرار کنیم.»

جهانبخش سنجابی، دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق نیز روز سه‌شنبه در پاسخ به این پرسش که در شرایطی که کشور با تنش‌های گازی مواجه است آیا صادرات گاز به عراق ادامه خواهد داشت، گفت:

«تنش‌های گازی در کشور کاهش پیدا می‌کند؛ اولویت تأمین نیاز داخلی است و ما مازاد را صادر می‌کنیم. ممکن است در پنج روز در ماه تنش گازی داشته باشیم و تمام فصل سرد با چالش مواجه نخواهیم بود. (…)  ممکن است در اسفند که میزان مصرف داخلی گاز کاهش پیدا می‌کند عقب‌ماندگی صادرات در دی را جبران کنیم.»

مصطفی رجبی‌مشهدی همچنین تأکید کرد که در حال حاضر برای تولید برق در کشور از سوخت فسیلی استفاده می‌شود. استفاده از این سوخت در روزهای اخیر، آلودگی هوا در کشور را بیشتر کرده است.

شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران، سه‌شنبه ۲۷ دی‌ اعلام کرد که میانگین کیفیت هوای پایتخت در شرایط ناسالم برای همه قرار دارد و افزایش غلظت ذرات معلق و برقراری وضعیت ناسالم و ناسالم برای گروه‌های حساس در بیشتر مناطق پرتردد پیش‌بینی می‌شود.

«دم مردم گرم»

جواد اوجی، وزیر نفت جمهوری اسلامی در یک گفت‌وگویی تلویزیونی بار دیگر بر مصرف بالای گاز تأکید کرد و گفت روزانه ۱۵۰ میلیون مترمکعب گاز در کشور مصرف می‌شود و شدت مصرف انرژی در ایران ۲,۵ برابر میانگین جهانی است. او سرمای شدید را هم عامل این وضعیت دانست و گفت:

«طی ۳۳ سال سابقه کاری‌ام در صنعت نفت تاکنون چنین سرمای پایداری در کشور شاهد نبوده‌ام.»

اوجی اعلام کرد که در زمستان ۱۴۰۰ سطح ذخیره‌سازی‌های سوخت مایع در نیروگاه‌های کشور ۲۵ تا ۳۰ درصد کاهش یافته و به سبب کاهش شدید دمای هوا، ترکمنستان نیز برای جلوگیری از قطع گاز بخش خانگی خود انتقال گاز به ایران را متوقف کرده است.

محمد صفایی، رئیس مجمع نمایندگان استان خراسان رضوی در این‌باره می‌گوید:

«هر زمان که ترکمنستان واردات گاز به ایران را قطع کند، پنج استان شمالی کشور یعنی خراسان رضوی، جنوبی و شمالی، گلستان و شرق مازندران با مشکل مواجه می‌شوند.»

با این حال جواد اوجی از «برنامه‌ریزی مناسب» وزارت نفت برای حل بحران گاز در کشور خبر داد و گفت:

«ما به هیچ عنوان در این زمینه غافلگیر نشدیم و تلاش کردیم با تغییر آرایش در شبکه گازی، استفاده از لوپ‌های خطوط لوله در سراسر کشور و مصرف بهینه ازسوی مردم از قطع بیشتر گاز در کشور جلوگیری کنیم.»

او همچنین تعطیلی‌های اخیر در استان‌های بزرگ به‌دلیل کمبود گاز را مثبت خواند و گفت این اقدام «کمک زیادی به پایداری گاز در استان‌های شمالی کشور کرد».

در چنین شرایطی مسئولان استان‌ها مدام از مردم تقاضا می‌کنند که در مصرف گاز صرفه‌جویی کنند.

روز سه‌شنبه سپهر خلجی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت در توئیتر با اعلام این‌که تهرانی‌ها هفت میلیون مترمکعب در مصرف گاز صرفه‌جویی کردند، نوشت:

«‌برگی دیگر از همدلی و همراهی مردم در لحظه‌های نیاز. دم شما مردم نوع‌دوست و مهربان گرم.»