«گروه هماهنگی و واکنش بین‌المللی برای قربانیان هواپیمای سرنگون شده اوکراینی»، متشکل از وزیران کشورهای کانادا، سوئد، اوکراین و بریتانیا، از آغاز روند قضایی ارجاع این پرونده به دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه هلند خبر داد.
حامد اسماعیلیون، دبیر و سخنگوی انجمن خانواده‌های کشته‌شدگان هواپیمای اوکراینی با شلیک موشک‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، اعلام کرد طبق نامهای که وزیر امور خارجه کانادا برای خانواده‌های دادخواه فرستاده، روند قضایی ارجاع این پرونده به دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه از روز چهارشنبه هفتم دی ماه آغاز شده است.
درخواست برای داوری الزام‌آور از سوی چهار کشور گروه هماهنگی و واکنش بین‌المللی برای قربانیان هواپیمای سرنگون شده اوکراینی، به دنبال سال‌ها تلاش ناموفق برای مذاکره با تهران است. به این ترتیب اگر جمهوری اسلامی ظرف مدت شش ماه با داوری الزام‌آور موافقت نکند، طبق شرایط کنوانسیون، پرونده می‌تواند به دیوان بین‌المللی دادگستری ارجاع شود اما مشخص نیست که آیا ایران در روند دادگاه شرکت خواهد کرد یا خیر.
اسماعیلیون در آستانه سومین سالگرد هواپیمای اوکراینی در گفت‌وگویی تصویری با فرشته نزاکتی از زمانه، درباره آغاز این فرایند می‌گوید:
«به هر جهت این قدم مهمی بود که برداشته شد و شش ماه به جمهوری اسلامی فرصت داده شده برای حکمیت که بخشی از پروسه قانونی برای رسیدن به دادگاه لاهه است. اگر جمهوری اسلامی در هفته آینده اعلام بکند که به هیچ‌وجه همکاری نخواهد کرد و این را جرأت بکند و روی کاغذ بیاورد، دولت‌ها می‌توانند بلافاصله پرونده را به لاهه ارجاع بدهند اما من گمان می‌کنم که طبق معمول با روش‌های تأخیری‌ای که دارند، بتوانند از این شش ماه استفاده کنند.»
گروه بین‌المللی هماهنگی و واکنش برای قربانیان پرواز شماره ۷۵۲ اوکراین در بیانیه‌ای اعلام کرد:
«اقدام ملموسی انجام داده‌ایم تا اطمینان حاصل کنیم تلاش‌هایمان برای پاسخگو کردن ایران درباره ساقط کردن غیرقانونی پرواز پی‌اس-۷۵۲ اوکراین می‌تواند به فاز حل و فصل اختلافات منجر شود.»
حامد اسماعیلیون درباره این بیانیه به زمانه می‌گوید:
«اگر در مورد بیانیه صحبت بکنیم چند نکته مهم وجود دارد که تا حدی نشان‌دهنده تغییر استراتژی دولت‌هاست چون بنا بود به سازمان ایکائو (سازمان جهانی هوانوردی) بروند ولی در بهار و تابستان گذشته که جدی‌تر شد بردن این پرونده [به دادگاه لاهه]، یک گروه چهار نفره وکلا را استخدام کردند و این استراتژی را بنا گذاشتند که از طریق دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه کار را جلو ببرند. نکات مهمی که در بیانیه این چهار کشور وجود داشت و فرق داشت با گذشته، یکی اشاره به عمدی بودن شلیک به پرواز پی‌اس-۷۵۲ بود. مورد دیگر هم اشاره به مسئولیت‌های جنایی و کیفری هر کسی بود که نقشی داشته است در این جنایت و ساقط کردن این پرواز.»
ملانی جولی، وزیر امور خارجه کانادا اما با اشاره به بیانیه مشترک گروه بین‌المللی هماهنگی و واکنش برای قربانیان پرواز ۷۵۲ اوکراین در توییتر خود نوشت:
«کسانی که عزیزانشان را از دست دادند سزاوار عدالت‌اند. ما گام مهمی برای پیشبرد پیگیری این عدالت در سطح بین‌المللی برداشته‌ایم و به همکاری برای پاسخگو کردن ایران ادامه خواهیم داد.»
پرواز پی‌اس-۷۵۲ هواپیمایی اوکراین اینترنشنال، بامداد چهارشنبه ۱۸ دی ماه سال ۹۸ دقایقی پس از پرواز هدف موشک‌های سپاه پاسداران قرار گرفت و همه ۱۷۶ سرنشین آن همراه با یک جنین کشته شدند.
جمهوری اسلامی در محاصره
« جمهوری اسلامی در محاصره پرونده‌های حقوقی است.»
این جمله‌ای است که دبیر و سخنگوی انجمن خانواده‌های کشته‌شدگان هواپیمای اوکراینی در گفت‌وگو با زمانه می‌گوید.
او این محاصره را چنین شرح می‌دهد:
«بعد از دادگاهی که در سوئد برگزار شد و حمید نوری به حبس ابد محکوم شد، شورای حقوق بشر سازمان ملل تشکیل کمیته حقیقت‌یاب را تصویب کرد که جنایات چند روز اخیرشان را بررسی کند و حالا پرونده پی‌اس-۷۵۲ بعد از سه سال [قرار است به دادگاه لاهه برود] .… به هر حال این فشارها را بر جمهوری اسلامی بسیار زیاد خواهد کرد و به رسوا شدن این حکومت در جهان کمک بسیاری خواهد شد.»
به گفته اسماعیلیون، این خبر در رسانه‌های مختلف جهان مطرح شده و بازتاب یافته است:
«دوباره این جنایت مطرح شد. جنایات دیگر مطرح شد و این به نظر من در روندی که مردم ایران در پیش گرفته‌اند بسیار کمک خواهد کرد به منزوی شدن جمهوری اسلامی و در نهایت سقوط این حکومت.»
حامد اسماعیلیون می‌افزاید: «این اتفاق به نظر من خیلی امید می‌دهد به مردم، به خانواده‌ها …. برای شخص خود من [این‌طوری است که] حالا با امید بیشتری می‌توانم این پرونده را و اتفاقاتی را که در ایران دارد رخ می‌دهد، پیگیری کنم. به هر حال حواس ما در سه سال گذشته بسیار معطوف بود به این پرونده و بعد از این هم خواهد بود اما در کل تلاشمان را کردیم تا در سه ماه گذشته در کنار انقلاب ایران باشیم. هر کاری که از دستمان برمی‌آمد برای انعکاس صدای مردم ایران انجام دادیم.»
اما به گفته سخنگوی انجمن کشته‌شدگان هواپیمای اوکراینی، پرونده پرواز پی‌اس-۷۵۲ تنها یک حلقه از زنجیره جنایات جمهوری اسلامی است: «این پرونده به دادخواهی کشته شدن ۱۷۶ نفر و یک کودک به دنیا نیامده به لاهه می‌رود اما به نمایندگی از هزارن هزار قربانی از ایران است.»
سنگ‌اندازی‌های جمهوری اسلامی
حامد اسماعیلیون درباره واکنش‌های احتمالی تهران به اقدامات گروه هماهنگی و واکنش بین‌المللی برای قربانیان هواپیمای سرنگون شده اوکراینی، به زمانه می‌گوید:
«جمهوری اسلامی فعالیتش را قبل از صدور این بیانیه آغاز کرده بود؛ شاید از ۱۵ روز قبل که شروع کردند به دادگاهی را در تهران پی گرفتن. دو جلسه این دادگاه سال قبل برگزار شده بود و بعد ناگهان تصمیم گرفتند که جلسه سوم، چهار، پنجم، ششم و هفتمش را یک روز در میان پی بگیرند.»
به گفته سخنگوی انجمن خانواده‌های کشته‌شدگان هواپیمای اوکراینی، این اقدام جمهوری اسلامی خانواده‌های دادخواه را بسیار ناراحت کرده است:
«رفتارهایی شد که اصلا شایسته نبود و حرمت خانواده‌ها را نگه نداشتند. به خواسته‌ها و توصیه‌هایشان هم توجهی نکردند. البته من این را هم بگویم: خانواده‌هایی که در ایران شکایت کردند هیچ انتظاری از عدالت در جمهوری اسلامی ندارند اما امیدوارم در همین روند شش ماه، فرمایشی و نمایشی بودن این دادگاه برای دنیا هم معلوم بشود. البته در بیانیه و نامهای که وزیر امور خارجه کانادا فرستاده بود، این دادگاه را محکوم کرده و نوشته بود آن را به رسمیت نمی‌شناسد. جمهوری اسلامی می‌خواهد سعی کند در این روند خلل ایجاد کند و کار را سخت کند که من فکر نمی‌کنم موفق بشود.»
انجمن خانواده‌های کشته‌شدگان هواپیمای اوکراینی و دادگاه لاهه
کمیته حقیقت‌یاب انجمن خانواده‌های کشته‌شدگان هواپیمای اوکراینی در طول سه سال گذشته تلاش کرده است مدارک را جمع‌آوری و مستند کند و به گفته اسماعیلیون، از این به بعد هم همین کار را خواهد کرد.
علاوه بر این، «لازم است که این کمیته حقیقت‌یاب با وکیلان پرونده -اگر بشود و بتوانند- در شش ماه آینده، همکاری مناسبی داشته باشد».
اسماعیلیون در ادامه صحبت‌های خود به زمانه می‌گوید:
«همچنین مهم است که ما در شش ماه آینده اجازه ندهیم هیچ گونه همکاری یا مماشاتی با جمهوری اسلامی بکنند. در واقع انجمن خانواده‌های کشته‌شدگان هواپیمای اوکراینی باید باشد و بر این مهم نظارت بکند که این چهار دولت با جمهوری اسلامی مماشات نکنند.»
جنبش انقلابی و جایگاه انجمن خانواده‌های کشته‌شدگان هواپیمای اوکراینی
با آغاز جنبش «زن، زندگی، آزادی» در ایران پس از کشته شدن ژینا (مهسا) امینی در بازداشت گشت ارشاد، این درخواست از سوی بخشی از افکار عمومی مطرح است که انجمن خانواده‌ها و شخص حامد اسماعیلیون، اقدامات و عملکرد خود را در کنار دادخواهی به فعالیت‌های سیاسی سوق دهند.
اسماعیلیون در واکنش به طرح این موضوع با او از سوی زمانه و در پاسخ به این سوال که آیا چنین برنامه و دورنمایی وجود دارد یا نه، می‌گوید:
«به سوالی که می‌پرسید در زمان کوتاه نمی‌شود پاسخ داد و جنبه‌های بسیار متفاوتی دارد که باید به آنها پرداخت اما آن‌چه می‌توانم بگویم این است که امیدوارم بعد از این فرصت بیشتری باشد جهت سازماندهی برای انقلابی که در ایران در حال انجام است.»
او در ادامه می‌گوید:
«من این انقلاب را به صورت یک ماراتن می‌بینم و به نظر من همبستگی و سازماندهی در این انقلاب بسیار اهمیت دارد. ما در سه چهار ماه گذشته تمام تلاشمان را کردیم … به هر حال نقش خود من به عنوان دبیر و سخنگوی انجمن این است که یک نقش حقوقی ایفا می‌کنم که بعد از سالگرد سوم باید در مورد آن فکر کنم و ببینم چه کارهایی می‌شود کرد و این در یک مصاحبه کوتاه قابل طرح و بیان نیست و نمی‌شود درباره‌اش حرف زد.»
اسماعیلیون در پایان گفت‌وگوی خود با زمانه می‌گوید:
«هر کاری که لازم باشد باید برای ایران انجام داد و این کار یک فرد نیست. کار افراد زیادی است. فقط این را می‌توانم بگویم که مردم و حتی خود من مدت‌ها منتظر احزاب شدیم تا قدم پیش بگذارند و آن ائتلافی که مردم درباره‌اش صحبت می‌کنند، انجام دهند اما این اتفاق نیفتاده. از طرف دیگر ما باید مراقب باشیم و کاری نکنیم که باعث خوشحالی جمهوری اسلامی بشویم و همچنین کاری نکنیم که وقتی اکنون بیشترین همگرایی وجود دارد برای سرنگونی جمهوری اسلامی، این همگرایی آسیب ببیند. به نظر من اگر کاری لازم است انجام شود، باید با نهایت دقت و بررسی انجام شود و امیدوارم که دست‌کم بعد از سالگرد سوم سرنگونی پرواز، وقت بیشتری باشد که به این مسائل فکر و عمل بشود.»
بااراده و هوش و كمكهاي لازم از وكلاي مبرز و ميهندوست اين فاجعه تلخ را همراه با ديگر فجايع تحميلي اين اخوندها بر ميهن و همميهنان دنبال كنيد . همچنانكه براي سرنگوني اخوندهاي جنايتكار و بيوطن ان حركت نو پاي اساسي اتحاد و اتفاق را
همراه با مسيح علينژاد و شاهزاده و ديگر عزيزان اغاز كرده ايد. من در اين قدم بزرگ بشما تبريك ميگويم و اميدوارم باتشريك مساعي يكديگر از فراخواني ديگر ميهن پرستان غافل نباشد و بدانيد انتقاد كنندگان باتوجه به كارنامه شان در اين چهل ساله بخوبي قابل داوري هستند. اگر با گذشته قابل قبول بشما پيوستند فبها و در غير اينصورت دشمنند و از ايادي ان ناپاكان . لطفآ با صلابت تا سرنگوني اين رژيم و اهتزاز پرچم شير و خورشيد در سرزمين اجدادي مان پيش برانيد . با نشإ اين گياه اسيب پذير نورس ديري نخواهد گذشت كه با پشتيباني يزدان و اراده اهنين فردفردتان و نو رسيدگان ديگر درختي بتناوري وطن ميشود و نگاهبانش. پيروز باشيد و سرافراز در ميان ديگر ملتهاي ازاد جهان
مهام"داريوش" رقابي / 01 January 2023