حسین ملائک، سفیر سابق ایران در چین سه‌شنبه ۶ دی در مصاحبه با وبسایت خبری « انتخاب» گفت به‌نظر می‌رسد ایران وارد یک دوران روابط نسبتاً سرد با چین خواهد شد.
او بدون اشاره به جزئيات مشخصی گفت دلیل این پیش‌بینی «مواضع سخت» ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی (عضو هیئت مرگ در کشتار تابستان ۶۷) در مقابل پکن، و خواسته‌های ناممکن از چین است. حسین ملائک گفت:
«به نظر می‌رسد ما یک دوران نسبتا سردی را باید طی کنیم. چراکه مواضعی که آقای رییسی گرفتند، مواضع سختی است و جبران آنچه از آن‌ها خواسته شده برای چینی‌ها ناممکن و به سختی امکان‌پذیر است؛ بنابراین ما یک دوران نامشخصی را در روابط خواهیم داشت که به طور مثال ممکن است چند ماه یا یک سال به طول بیانجامد.»
سفر سه روزه رهبر چین به عربستان سعودی در آذر سال جاری و حضور او در چهل‌وسومین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس پکن را به کشورهای عربی نزدیک کرد و به تغییر زبان دیپلماتیک چین با جمهوری اسلامی ایران منجر شد.
در بیانیه مشترک دو کشور پکن هرگونه حمله به خاک سعودی و شهروندان این کشور را محکوم کرد و برخلاف مواضع پیشین خود در قبال تهران، از حکومت ایران خواست در امور داخلی دیگر کشورها مداخله نکند. خواسته‌ای که بخشی از آن به حمایت سپاه قدس از حوثی‌های یمن و تجهیز این گروه علیه عربستان سعودی بر می‌گردد. چین همچنین از ایران خواست با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند و خواستار حل مسالمت آمیز حاکمیت جزایر سه گانه مورد اختلاف ایران و امارات متحده عربی شد.
جمهوری اسلامی در ادامه به این موضع‌گیری ابراز «ناخرسندی» کرد. ابراهیم رئیسی سه‌شنبه ۲۲ آذر در دیدار با معاون نخست‌وزیر چین که به تهران سفر کرده بود گفت «مطالبه جدی ایران، جبران مواضع بیان شده است».
خواسته‌ای که سفیر سابق ایران در چین اجابت آن‌را غیرممکن می‌خواند و پیش‌بینی می‌کند که به‌رغم تأکید مقام‌های چین بر «دوستی» با ایران، بدون جواب بماند.
حسین ملائک در ادامه مصاحبه خود تأکید کرد جمهوری اسلامی باید مواضع چینی‌ها در مورد ایران در سازمان‌های بین‌المللی را «تحت کنترل» داشته باشد و گفت:
«این‌که مواضع چینی‌ها در سازمان‌های بین‌المللی در مورد ما چه خواهد بود را باید تحت کنترل داشته باشیم، از جمله در موضوع اتمی که شاید خیلی مطرح نباشد و ما داریم به پایان برجام می‌رسیم. ولی مواضعی که آقای شی جین پینگ در عربستان گرفته است، در مورد پنج، شش موضوع برای ما حیاتی است.»
به گفته او چین در پنج تا شش «موضوع حیاتی» برای حکومت ایران از جمله در مورد برنامه هسته‌ای، جنگ یمن و دفاع ایران از حوثی‌ها، تسلیح گروه‌های غیرقانونی توسط جمهوری اسلامی، و متهم کردن ایران به حمله به آبراه‌ها و خطوط بین‌المللی و دادن پهپاد به گروه‌های غیر قانونی موضعی «کاملاً» ضد ایران اتخاذ کرده و ایران باید این موارد را تحت کنترل بگیرد. سفیر سابق ایران در چین گفت:
«باید ببینیم در بیانیه‌های آینده که کشورها یا سازمان‌های بین‌المللی صادر می‌کنند، اگر اسم ایران بیاید چینی‌ها چه رایی خواهند داد.»
در حال حاضر حکومت ایران به‌خاطر سرکوب خونین اعتراضات سراسری که از شهریور سال جاری و با قتل حکومتی ژینا (مهسا) امینی در بازداشت شروع شد، تحت تحریم‌های جدید حقوق بشری غرب قرار گرفته است. به‌رغم تعلیق همکاری ایران با بازرسان آژانس بین‌المللی و افزایش سطح غنی‌سازی برای اعمال فشار در مذاکرات احیای برجام، توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها در شرایط کنونی بعید به‌نظر می‌رسد.
در این شرایط سرنوشت رابطه نزدیک با چین به‌عنوان یکی از شرکای اقتصادی و سیاسی ایران در آنچه که مقام‌های حکومتی «گردش به شرق» می‌خوانند، نامشخص به‌نظر می‌رسد.
مصداق این شراکت «سند مشارکت جامع ۲۵ ساله ایران و چین» است که پس از افشای ۱۸ صفحه از آن در زمان دولت حسن روحانی مورد توجه قرار گرفت و به این بحث دامن زد که حکومت جمهوری اسلامی برای رهایی از مخمصه تحریم‌های نفتی و بانکی که با خروج دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا از برجام کلید خورد، ایران را به چین «فروخته» است.
مهم‌ترین مبنای برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های مشترک ایران و چین یا به اختصار سند همکاری ایران و چین برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران، شرکت ملی صادرات گاز ایران، شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، زیرساخت‌های ایران و همکاری نظامی، امنیتی، فرهنگی و قضایی است.
در عین‌حال به‌نظر می‌رسد نهادهای قدرت در ایران همچنان خواستار گردش به شرق‌اند و در واکنش به موضع‌گیری‌های اخیر چین خواهان چشم‌پوشی از این موضع‌گیری‌ها شده‌اند.