رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی روز جمعه، ۲۸ اکتبر/ ۶ آبان با اشاره به تعداد فزاینده سانتریفیوژهای پیشرفتهای که جمهوری اسلامی ببه تازگی آنها را در تاسیسات غنیسازیاش به کار گرفته، گفت: «غنیسازی اورانیوم در ایران موضوعی است که بیش از گذشته به مشکلی بزرگ بدل شده است».
آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گزارشهای محرمانه اخیر به کشورهای عضو که رویترز به نسخهای از آن دست یافته، گفته است که ایران در حال نصب و غنیسازی با آبشارها یا خوشههای سانتریفیوژهای پیشرفته در تاسیسات غنیسازی زیرزمینی خود در نطنز و فردو است.
همزمان، مذاکرات غیرمستقیم با ایالات متحده در مورد احیای توافق هستهای برجام به بن بست رسیده است و مقامات میگویند که یکی از دلایل این ناکامی، درخواست ایران برای پایان دادن به تحقیقات آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره آثار اورانیوم یافت شده در سایتهای اعلام نشده است.
بسته شدن پرونده تحقیقات پادمانی آژانس بینالمللی انرژی اتمی در مورد سه نقطهای که جمهوری اسلامی در آنجا فعالیت هستهای داشته ولی آن را اعلام نکرده یکی از خواستههای اصلی ایران در ماههای گذشته بوده است. ایران میگوید بسته شدن این پرونده، تضمینی است برای آنکه طرفین و به ویژه آمریکا در برجام میمانند. به بیان دیگر اگر این پرونده باز بماند، شمشیر دموکلیوس بالای سر ایران میماند و احیاناً مواد لازم برای خروج مجدد از برجام همیشه در دسترس است.
در مقابل غرب و آژانس بینالمللی انرژی اتمی میگویند که موضوع تحقیقات پادمانی ابعاد فنی دارد و نمیتوان با توافق سیاسی و چانهزنی پشت پرده آن را حل کرد.
شاید همین بنبست در مذاکرات احیای برجام و گفتوگوهای فنی ایران و آژانس، گروسی را به این نقطه رساند که وقتی روز جمعه از او پرسیده شد که بحرانهای جهان امروز را چگونه میبیند، گروسی به جای اوکراین، کار خود را با ایران آغاز کرد و گفت که «موضوع ایران و اقداماتش همچنان یک مشکل است.»
گروسی در کنفرانس بین المللی سیاست هستهای کارنگی در واشنگتن بدون اشاره به جزئیات گفت: «من هر روز از طریق بازرسانم میبینم که چگونه این مشکل بزرگ و بزرگتر میشود، و کلمهای را انتخاب میکنم که خنثی است. این مشکل هر روز غامضتر میشود».
او همچنین اضافه کرد که زیر بار فشار سیاسی برای مختومه کردن تحقیقات بازرسانش در مورد آثار اورانیوم در سه مرکز اعلامنشده ایران نخواهد رفت و تلاش خواهد کرد که جمهوری اسلامی را مجاب کند که در مورد این اقداماتش توضیح درستی بدهد.
«من هرگز در حوزه راستیآزمایی به بهانههای سیاسی یا به دلایل سیاسی کاری انجام نخواهم داد. آژانس باید آنچه را که وظیفه دارد، انجام دهد.»
اما این نگرانیها و بنبستهای ناگشودنی در بیش از یک ماه گذشته در بیان مقامهای جمهوری اسلامی جا نداشته است. شاید با این انگیزه که مردم معترض آرام نگاه داشته شوند، هم وزارت خارجه و هم سازمان انرژی اتمی ایران مرتبا بر تداوم مذاکرات با غرب و آژانس و وجود چشماندازی از توافق در آینده سخن میگویند.
در آخرین مورد از این اظهارات متناقض یا طرفهای بینالمللی، چهار روز پیش از سخنان گروسی در واشنگتن، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: «روابط ایران با آژانس انرژی اتمی جاری است و در خصوص مراحل و مباحث آن مذاکرات آغاز و در موارد باقی مانده، مذاکرات در جریان است. »
محمد اسلامی در روز ۲ آبان در سفرش به شیراز گفت که «طبق گفته مدیرکل آژانس انرژی اتمی، مقرر بود که مذاکرات با ایران از مهر ماه آغاز شود.» او البته توضیحی نداد که مذاکراتی که قرار بوده در مهرماه برگزار شود در چه وضعی است و آیا اساسا برگزار شده یا نه.