شبکه الجزیره درباره پهپادهای به‌کار گرفته شده روسیه در جنگ با اوکراین گزارشی تفصیلی منتشر کرده و نوشته است که ظهور انبوه پهپادها در اوکراین بخشی از تغییر ماهیت حمله روسیه است.
بنا به این گزارش، کمی پیش از ساعت ۷ صبح روز دوشنبه گذشته، مردم کی‌یف صدای زوزه‌ای را در بالای سر خود شنیدند و متوجه شماری از پهپادهای انتحاری شدند که بر فراز آسمان این شهر پرواز می‌کردند.
هواپیماهای بدون سرنشین به‌طور گسترده‌ای از سوی هر دو طرف جنگ اوکراین مورد استفاده قرار گرفته‌اند، اما این نخستین حملات روسیه بود که در آن‌ها به‌شکل گروهی از پهپادها استفاده شد.
ویدئوها و تصاویری در شبکه‌های اجتماعی از پرواز پهپادها بر فراز زیرساخت‌های شهرها مانند نیروگاه‌ها، ساختمان‌های مسکونی و راه‌آهن منتشر شد که در آن نشان داده می‌شد غیرنظامیان و سربازان تلاش می‌کنند که با اسلحه این پهپادها را ساقط کنند.
حدود ۲۸ فروند پهپاد صبح روز دوشنبه به کی‌یف پرتاب شد. در پی برخورد یکی از آن‌ها به یک ساختمان مسکونی، دست‌کم چهار غیرنظامی کشته شدند.
اضطراب مردم بالا بود زیرا منتظر بودند تا ببینند پهپادها در کجا فرود خواهند آمد. هنگامی که پهپادها در پرواز بودند و به سمت هدف خود می‌رفتند، صدای زوزه‌مانند آن‌ها، تیراندازی و فریاد شنیده می‌شد.
به این هواپیماهای بدون سرنشین «پهپادهای انتحاری» می‌گویند زیرا خود را به هدف مورد نظر می‌کوبند. مقامات اوکراینی گفته‌اند پهپادهایی که عمدتاً در حریم هوایی آن‌ها استفاده می‌شود «شاهدـ۱۳۶» ساخت ایران است. روسیه ظاهراً در ماه اوت حدود دو هزار و ۴۰۰ فروند از این پهپادها را خریداری کرده و اولین استفاده از آن‌ها یک ماه پیش در اوکراین بود.
این پهپادها از فن‌آوری پیشرفته فاصله زیادی دارند. کوچکترین آن‌ها تنها ۲۰ هزار دلار قیمت دارد در حالی که قیمت یک پهپاد متداول کلاسیک معمولاً حداقل ۱۰ برابر این رقم است.
این پهپادها همچنین ۳۵ تا ۴۰ کیلوگرم (۸۰ تا ۹۰ پوند) مواد منفجره حمل می‌کنند که به‌طور قابل توجهی کمتر از توانایی حمل مواد منفجره در بسیاری از پهپادهاست. اما ارزش آن‌ها در شمار آن‌هاست. این پهپادها در دسته‌های بزرگ ظاهر می‌شوند و به اندازه کافی در سطح پایین پرواز می‌کنند تا از سامانه‌های دفاعی راداری بگریزند.
قیمت پایین آن‌ها به این معنی است که پهپادها می‌توانند در تعداد زیادی و در سطح چایین پرتاب شوند و این تأثیر روانی بدی بر غیرنظامیان می‌گذارد.مردم آن‌ها را می‌بینند و منتظر برخورد به هدف‌هایشان می‌مانند.
مقامات اوکراینی تخمین می‌زنند که در هفته گذشته ده‌ها فروند و از زمان اولین استفاده از آن‌ها نزدیک به ۱۰۰ فروند از این پهپادها را سرنگون کرده‌اند. با این حال حتی اگر به آن‌ها شلیک شود، در هوا منفجر می‌شوند و می‌توانند ترکش‌های کُشنده‌ای را به اطراف خود بپاشند. آن‌هایی هم که به هدف خود برخورد می‌کنند در اثر برخورد منفجر می‌شوند.
ظهور انبوه هواپیماهای بدون سرنشین در اوکراین بخشی از تغییر ماهیت حمله روسیه است که برخی گمان می‌برند نشان‌دهنده آن است که موشک‌های دوربرد مسکو رو به اتمام است.
روسیه به‌تازگی بمباران هوایی مناطق شهری پرجمعیت، مانند کی‌یف، پایتخت اوکراین را تشدید کرده است.
تحلیلگران می‌گویند که این اقدام در تلافی حملات اخیر اوکراین، مانند انفجار پلی که روسیه را به کریمه تحت اشغال روسیه وصل می‌کند، و همچنین تلاشی برای تضعیف روحیه مردم و جنگجویان اوکراینی صورت می‌گیرد.
الجزیره افزوده است؛ اما این استراتژی همچنین به‌طور بالقوه نشان‌دهنده روند گسترده‌تری در سراسر جهان است.
اولریکه فرانکه، کارشناس ارشد سیاست در شورای روابط خارجی اروپا می‌گوید:
«این پهپادها به روسیه اجازه می‌دهند تا اوکراینی‌ها را دور از خط مقدم، دور از فضای نبرد اصلی هدف قرار دهد. اما حملات پهپادی فقط تاکتیکی برای هدف قرار دادن جمعیت غیرنظامی و زیرساخت‌ها نیست. این حملات همچنین توان دفاع هوایی اوکراین را کاهش می‌دهد. هر پهپادی که سرنگون می‌شود، شلیک دیگری از سامانه دفاعی اوکراین است.»
پهپادهای انتحاری
استفاده از پهپاد مانند بسیاری از گرایش‌های جنگ مدرن، از جمله فن‌آوری‌های جدیدی است که در طول یک دهه جنگ در سوریه آزمایش شده است. براساس گزارش‌های منتشرشده، روسیه و ایران در جنگ سوریه از پهپادهای انتحاری استفاده کرده‌اند.
برخی کشورها مانند ترکیه نیز در حال تبدیل شدن به وزنه‌ای بین‌المللی در تولید پهپاد هستند و به کشورهایی مانند سومالی، نیجریه و آلبانی که دست‌شان از بازارهای نظامی سنتی کوتاه است، پهپاد می‌فروشند.
نیروهای اوکراینی خود از پهپادهای «بیرق‌دار» ساخت ترکیه و سوئیچ‌بلِید آمریکا استفاده کرده‌اند.
از آنجایی که بسیاری از کشورها قادر به خرید پهپادهای پرهزینه آمریکا و دیگر قدرت‌های غربی نیستند، این نوع پهپادهای کوچکتر و ارزان‌تر به‌شکل گسترده‌تری به‌کار گرفته می‌شوند.
بنا بر گزارش‌ها، اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به یک پایگاه نظامی در کریمه اعزام شده‌اند تا به آموزش نیروهای روسی در نحوه استفاده از این پهپادها کمک کنند.
زاخاری کالنبورن، از آموزشگاه سیاست‌گذاری و دولت Schar که در مورد تسلیحات و فن‌آوری‌های غیرمتعارف تحقیق می‌کند، می‌گوید:
«بحث‌های زیادی بین کارشناسان در مورد این‌که آیا هواپیماهای بدون سرنشین در نبردهای پیشرفته‌تر، مانند درگیری احتمالی میان ایالات متحده آمریکا و چین، مورد استفاده قرار خواهند گرفت یا خیر، وجود داشته است. این نمونه‌ها [در اوکراین] گواه این است که پهپادها حتی توسط قدرت‌های نظامی پیشرفته‌تر نیز به‌طور گسترده مورد استفاده قرار خواهند گرفت.»
او در این‌باره افزود:
«قطعاً این فن‌آوری به سمتی می‌رود که آینده جنگ‌ها خواهد بود.»
نشانه‌هایی وجود دارد که ارتش و مردم غیرنظامی اوکراین در حال انطباق با چالش جدید با انبوه پهپادها هستند.
در حالی که نیروهای اوکراین منتظر محموله‌های موشک و سایر سامانه‌های دفاع هوایی هستند، یک شرکت نوپای فن‌آوری اطلاعات اوکراینی با ارتش این کشور در حال همکاری است تا نرم‌افزاری برای تلفن هوشمند به نام ePPO Observer را توسعه دهد. این نرم‌افزار به غیرنظامیان امکان می‌دهد که داده‌های مربوط به اهداف نظامی را به نیروهای اوکراینی ارسال کنند.
اوکراینی‌ها می‌توانند مشاهده هواپیماها و موشک‌های شلیک‌شده را از طریق این نرم‌افزار گزارش دهند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که پس از حملات پهپادی و نابودی زیرساخت‌های حیاتی انرژی، خاموشی و جیره‌بندی برق در اوکراین رخ خواهد داد. همچنین ایران به‌رغم محکومیت‌ها از سوی کشورها و سیاستمداران اوکراینی، با ارسال پهپادها و موشک‌های بیشتر به روسیه موافقت کرده است.
با توجه به ادامه جنگ در سایر نقاط اوکراین، روشن نیست که آیا حجم عظیم پهپادها و موشک‌ها به تنهایی می‌تواند جنگ را به‌ویژه در میدان‌های نبرد دورتر، به سود روسیه تغییر دهد.
با این حال برخی از صاحب‌نظران می‌گویند استفاده از این دسته از پهپادها در خط مقدم جنگ تغییر زیادی نخواهد داشت.