اعتراضات سراسری به قتل دولتی مهسا (ژینا) امینی در چهاردهمین روز شدت گرفت. در روز جمعه هشت مهر، الگوی اعتراضات شبانه که با تشدید سرکوب به معترضان تحمیل شده بود شکسته شد. مردم شهرهای بسیاری در روز روشن به خیابان آمدند و تجمع و تظاهرات برگزار کردند، از جمله اهواز، کرمان، اردبیل، مشهد، و کرمانشاه.
ساعت ۱۱ صبح روز جمعه، خبر پر از شادی و رقص، اعتراضات اهواز آمد. دیری نپایید که خبر حمله به معترضان پس از نماز جمعه در زاهدان رسید – جمعه‌ای که بسیاری آن را «جمعه خونین زاهدان» نام‌گذاری کرده‌اند.
به جز زاهدان، مأموران حکومتی در میرجاوه سیستان و بلوچستان هم به سمت معترضان شلیک کردند. تعداد دقیق کشته‌ها مشخص نیست اما برخی از فعالان بلوچ می‌گوید در بین کشته‌ها کودکان هستند.
با شدت‌گیری اعتراضات در زاهدان و خوزستان، دسترسی به شبکه جهانی اینترنت در این مناطق و در اینترنت موبایل تهران قطع شد.
شامگاه جمعه هشت مهر، اعتراضات شبانه در بسیاری از شهرهای که در روز آمده بودند ادامه داشت و این شهرها هم پیوستند: تهران، گوهردشت کرج، اصفهان، آبادان، دزفول و اراک.
اهوازی ها در روز روشن غوغا کردند
اهوازی‌ها می‌گویند خبر تظاهرات و جمع شدن را هم از طریق شبکه‌ها گرفته بودند. در سطح شهر هم فراخوان‌های کاغذی و اعلامیه پخش کرده بودند. فراخوان برای جمع شدن در میدان چیتازیون کارمندی، برای جمعه هشت مهر، ساعت ۱۱ صبح اعلام شده بود.
اهواز ساعت ۱۱ صبح به خیابان آمد و تا پاسی از شب در خیابان ماند. در ویدئوهای اهواز، زنان روسری در آورده‌اند، مردم می‌رقصند، صدای کف زدن است و شادی و شعار. زنان روسری‌ها را برداشته‌اند و می‌چرخانند. شعارهای اهواز از این قرار بود:
مرگ بر ستمگر، چه شاه باشه، چه رهبر
زن، زندگی، آزادی
اهواز بیا بیرون
اهوازی بسه دیگه غیرتتو نشون بده
ننگ ما، ننگ ما، رهبر الدنگ ما
نیروهای حکومتی به مردم اهواز هم حمله کردند. اما حمله‌ها موجب نشد که تجمع‌های شبانه شکل نگیرد.
بعد از اهواز، آبادان هم به خیابان آمد. مردم آبادان در تجمع‌هایی که صدای زنان در آنها غالب بود شعار دادند: «توپ، تانک، فشفشه، آخوند باید گم بشه». تجمع‌های آبادان هم گسترده و با رقص و شادی بود. آبادان تجمعی بزرگ در شب ترتیب داد که در آن صدای زنان غالب بود که حجاب برداشته بودند و فریاد می‌زدند، «زن، زندگی، آزادی». معترضان همچنین شعار می‌دادند: «نترسید، نترسید، ما همه باهم هستیم».
دزفول هم شبانه و پر شمار به خیابان آمد و در تجمعی شعار «زن، زندگی، آزادی» داد:
در شهرهای کردنشین تجمع‌ها همچنان ادامه دارد. سنندج یک شب هم نبوده که در چهارده روز اعتراضات سراسری به خیابان نیاید. اینترنت کردستان را قطع و کند کرده‌اند. بیشتر ویدئوهای تجمع‌ها مربوط به سنندج است.
شامگاه هشت مهر، ویدئویی از سقز، شهر مهسا (ژینا) امینی، منتشر شد که در آن بوق ممتد شنیده می‌شد و صدای مردم که به کردی شعار می‌دادند: «ژن، ژیان، ئازادی».
کرمانشاهی‌ها در روز روشن به خیابان آمدند و شعار «مرگ بر دیکتاتور» دادند. در کرمانشاه باز هم به سمت معترضان تیراندازی کردند.
در شهر رشت، در محله گلسار، یک زن اعتراض یک‌نفره برگزار کرد. او روسری‌اش را برداشت و در میان خیابان رفت. ماشین‌ها با بوق ممتد او را تشویق کردند.
در لاهیجان هم به‌مانند شب گذشته تجمع‌های چند ده‌نفره شکل گرفت که شعار دادند: «جمهوری اسلامی نمی‌خوایم، نمی‌خوایم». تجمع‌های چند ده‌نفره در لاهیجان در خیابان‌های شهر تظاهرات هم کردند و ماشین‌ها با بوق ممتد از معترضان حمایت کردند.
در اراک اعتراضات تک‌نفره و گروهی زنان ادامه داشت. گروهی چندنفره از زنان، روسری برداشتند و در روز روشن در سطح شهر اراک راه رفتند:
در گوهردشت کرج، تجمع‌های چند ده‌نفره تبدیل به تظاهرات زنانی شد که حجاب برداشته بودند و مردانی که در کنار آنها بودند. ماشین‌ها برای این جمعیت که در خیابانی به حرکت درآمده بودند، بوق ممتد می‌زدند.
ویدیوئی دیگر از کرج منتشرشده که زنان را در حال اجرای نماد مقاومت این اعتراضات – روسری چرخاندن بالای سر – نشان می‌دهد. آنها فریاد می‌زنند: «ما همه مهسا هستیم، بجنگ تا بجنگیم». یک زن جوان، حدیث نجفی، و یک نوجوان ۱۶ ساله، سارینا اسماعیل‌زاده، در میان کشته‌شدگان شهر کرج هستند.
در مشهد، در روز روشن هشتم مهر باز هم مردم به خیابان آمدند. وقتی حمله به معترضان شدید می‌شود، شهرها حداقل یک روز استراحت می‌کنند تا دوباره بیایند اما مشهد این چرخه را شکست. زنان مشهد، در روز روشن روسری‌ها را بالای سر خود گرفتند و در میان ترافیک راه رفتند. ماشین‌ها برای آنها بوق ممتد زدند.
در مشهد در تجمع‌هایی که شب برگزار شد، بازهم مأموران حکومتی به سمت معترضان تیراندازی کردند.
در قوچان که چند شب تجمع و تظاهرات برگزار بوده، حکومت‌نظامی غیررسمی برقرار است. مأموران سرکوب دستور داده‌اند که همه مغازه‌ها باید هشت شب درشان را ببندند. در ویدئویی که شامگاه هشت مهر از خیابان داوودی شهر قوچان منتشرشده، مأموران سرکوب به مغازه املاکی که کرکره را پایین نکشیده حمله کلامی می‌کنند. می‌گویند «تو گه خوردی» که تعطیل نکردی. ویدئو با این توضیح منتشرشده که املاکی را کتک می‌زنند.
در کرمان، که مأموران حکومتی شامگاه هفت مهر به سمت معترضان شلیک کرده بودند، هشت مهر مردم در روز روشن به خیابان آمدند. آنها فریاد زدند: مرگ بر دیکتاتور. تجمع‌های کرمان تا شب ادامه داشت و محله‌محور می‌چرخید. شب مردم در خیابان فریاد زدند: «توپ، تانک، فشفشه، آخوند باید گم بشه».
در تهران جو امنیتی حاکم است. چند منبع که به مناطقی که معترضان تهران در آنجا در شب‌های گذشته پرشمار بودند سرزده بودند، به زمانه گفتند که در منطقه نارمک، ستارخان، صادقیه، حکومت‌نظامی برقرار است. تعداد مأموران یگان ویژه و لباس شخصی زیاد است. ایست بازرسی‌ها در خیابان ولیعصر هم زیاد شده و به سمت تجریش، مأموران با رهگذران پرخشونت رفتار می‌کنند.
شلیک مستقیم و کشتار حکومتی‌ها در زاهدان
کمپین فعالین بلوچ می‌گوید، در حمله به معترضان در محله‌های اطراف مصلی و مسجد مکی زاهدان، دستکم ۵۸ کشته و بیش از ۲۷۰ زخمی شدند. این کمپین بامداد نه مهر گفت که اسامی ۴۲ کشته و ۱۹۳ مجروح که ۱۶۰ نفر با گلوله جنگی و بقیه با گلوله ساچمه‌ای مجروح شدند را در دست دارد.
بین کشته‌شدگان کودکان هم هستند. در تمام فیلم‌ها مربوط به حمله به معترضان، کودکان در تصویر زیادند. بخش زنان مصلی هم مورد حمله با گاز اشک‌آور قرار می‌گیرد.
رسانه‌های حکومتی، تعداد کشتگان را ۱۹ تن و شمار مجروحان را ۲۰ نفر اعلام کردند و با بیان اینکه شرایط شهر “امنیتی” است، مدارس زاهدان را روز شنبه، نهم مهر، تعطیل اعلام کردند. روایت حکومتی این است که درگیری‌های نیروهای حکومتی با نیروهای “تروریست” و تجزیه‌طلب” گروه جیش العدل بوده است.
حکومت تنها منطقه مصلی و شیرآباد را میدان جنگ نکرد. آنها به سراغ دانشگاه زاهدان هم رفتند. شوراهای صنفی دانشجویان کشور در کانال تلگرام خود خبر دادند که مأموران حکومتی به دانشگاه زاهدان رفته‌اند و جو امنیتی بر دانشگاه حاکم کرده‌اند. در پیام این شوراها آمده:
«نیروهای امنیتی با ورود به حیاط دانشگاه زاهدان روشنایی محوطه‌ی دانشگاه را خاموش کرده و در صورت هرگونه عبور و مرور از جانب دانشجویان خوابگاهی مورد برخورد و بازداشت قرار می‌گیرند.»
رخدادهای حمله به معترضان زاهدان این‌گونه شکل می‌گیرد:
برخی از فعالان بلوچ می‌گویند که فراخوانی پخش شده بود که از مردم زاهدان می‌خواست پس از نماز جمعه، در اعتراض به قتل حکومتی مهسا (ژینا) امینی و تجاوز فرمانده انتظامی چابهار به دختر ۱۵ ساله‌ی بلوچ تجمع برگزار کنند. حمله به مصلی درست در زمان آغاز شکل‌گیری تجمع اتفاق می‌افتد.
معترضان بلوچ پس از پایان نماز اهل سنت در مصلی مسجد مکی که از بزرگترین مساجد سنی‌ها در منطقه است، صدای شلیک و گاز اشک‌آور می‌شنوند. فعالین بلوچ می‌گویند که مأموران حکومتی با لباس بلوچی به سمت نمازگزاران شلیک می‌کنند و گاز اشک‌آور پرت می‌کنند:
روایت رسمی حکومتی این است که معترضان زاهدانی به کلانتری‌ای در نزدیکی محل مصلی مسجد جامع نبی در زاهدان حمله کردند و حکومت به آنها حمله متقابل کرده است. خبرگزاری حکومتی تسنیم از قول احمد طاهری، فرمانده انتظامی سیستان و بلوچستان نوشت که هم‌زمان با پایان نماز جمعه، معترضان به مقر کلانتری ۱۶ در نزدیکی مصلی زاهدان و دو کلانتری دیگر حمله کردند.
در شبکه‌ها ویدئوهایی منتشر شده که شلیک مستقیم را به‌سوی مردم از پشت‌بام کلانتری نزدیک مصلی نشان می‌دهد. تعداد زخمی‌ها و افرادی که گلوله خورده‌انددر تصاویر زیادند.
یک ویدئو در شب و پس از پایان حمله به معترضان در نزدیکی مصلی منتشر شده که یک ماشین آتش‌نشانی که هنوز می‌سوزد و روی آن نوشته‌شده: «مرگ بر خامنه‌ای» را نشان می‌دهد. دستکم سه ساختمان هنوز در آتش در نزدیکی مصلی می‌سوزند. مسجد مکی در زمینه تصویر در آسمان شب با چراغ‌های زیادی روشن است:
منطقه شیرآباد در زاهدان که از محله‌های حاشیه‌نشین این شهر است، محل تجمع معترضان بود. حکومت می‌گوید شیرآباد “در امنیت” است که یعنی معترضان را سرکوب کردند. ویدئویی‌هایی از شیرآباد در شبکه‌ها منتشرشده که سوختن ساختمانی را که گفته می‌شود کلانتری این منطقه است نشان می‌دهد.
پس از قطعی اینترنت سیستان و بلوچستان، ویدیویی از وضعیت شیرآباد منتشره نشده اما کمپین فعالین بلوچ می‌گوید که در شیرآباد حوالی ساعت دو بامداد نهم مهر صدای رگبار گلوله آمده است.
کمپین فعالین بلوچ همچنین در شبکه‌ها نوشته که حمله معترضان به پاسگاه‌های نظامی در بامداد نهم مهر ماه هم ادامه داشته از جمله پاسگاه نیروی انتظامی سرجنگل هم مورد حمله معترضان قرار گرفته است. زمانه نمی‌تواند این اطلاعات را به‌طور مستقل درستی‌سنجی کند.
ویدئویی از بامداد نهم مهر منتشر شده معترضان زاهدانی را در حال بستن را‌ه‌ها و آتش زدن لاستیک نشان می‌دهد.
در جریان تیراندازی به معترضان در نزدیکی مصلی زاهدان دو مقام ارشد سپاه منطقه کشته شدند. سرهنگ علی موسوی، فرمانده اطلاعات سپاه سیستان و بلوچستان و معاون او سید حمیدرضا هاشمی دو کشته سپاه اعلام شدند.
سپاه تعدادی از معترضان را دستگیر کرده و شامگاه هشتم مهر به‌عنوان “عوامل حادثه تیراندازی زاهدان” به مقابل دوربین اعترافات اجباری آورده است.
خبرگزاری‌های حکومتی، پیامی را به‌دروغ از مولانا عبدالحمید از رهبر معنوی اهل سنت و امام‌جمعه زاهدان منتشر کردند و گفتند او خواستار برخورد با “اغتشاشگران” است. دفتر او این را تکذیب کرد و گفت پیام او دعوت به آرامش بوده است.
فعالان بلوچ می‌گویند در زاهدان دارند بازداشت‌های خانه‌به‌خانه می‌کنند.
ایرنا به نقل از یک منبع امنیتی گفت که عبدالمجید ریگی و یاسر شه‌بخش «دو عضو ارشد جیش العدل» به دست ماموران نظامی ایران در زاهدان کشته شدند.
شهر چابهار در استان سیستان و بلوچستان دو روز است که شاهد درگیری معترضان با نیروهای سرکوب است. این شهر هم برای قتل مهسا امینی و هم برای تجاوز یک مقام نیروی انتظامی استان به یک دختر ۱۵ ساله به خیابان آمده است. فضای زاهدان هم از روز گذشته بر سر همین دو موضوع ملتهب بود و مردم خشمگین بودند.
دانشگاه‌ها و اعتصابات
جمعی از کارگران هفت‌تپه با انتشار بیانیه‌ای در راستای «گسترده‌تر کردن اعتراضات، اعتصابات و تجمعات سراسری» به همکاران خود نوشتند که «با شعار زن, زندگی آزادی و با فریادهایمان به سایر مردم معترض و برحق بپیوندیم». در این نامه که فراخوانی است خطاب به کارگران در هفت‌تپه، شوش، دزفول، اندیمشک و سایر شهرهای خوزستان و ایران این مطالبه‌ها مطرح شده است:
- آزادی کامل و حق پوشش، نظر، عقیده، رأی، بیان، انجمن، حزب و تشکل؛
- برقراری فوری آموزش رایگان و بهداشت و درمان رایگان؛
- برقراری فوری حداقل دستمزد مطابق با بیست‌وسه میلیون تومان در ماه همراه با بیمه کامل و حقوق بازنشستگی مناسب برای همه زنان و مردان.
بیش از ۱۰۰ دانشگاه به اعتصاب سراسری دانشجویان پیوسته‌اند و دانشگاه‌های زیادی برای شنبه نهم مهر، تجمع و تظاهرات برنامه ریزی کرده‌اند.
تعداد استادهای دانشگاهی که نامه اعتراض به بازداشت دانشجویان را امضا کردند در ۲۴ ساعت از ۲۰۰ نفر به بیش از ۹۰۰ نفر رسید. زمانه دیروز بخشی از نامه را منتشر کرد که در آن استادهای دانشگاه می‌گویند:
….. ضمن دعوتِ از همهٔ همکاران به ابراز نظر و موضع‌گیری در دفاع از ظلم‌ستیزی و عدالت‌خواهی و آزادی‌خواهی، لازم می‌دانیم به مسئولیت اجتماعی خود در برابر بهترین دانشجویانمان در دانشگاه عمل کنیم… با توجه به تجربه‌های قبلی برخورد با دانشجویان، شدیداً نگرانِ سلامت و سرنوشت دانشجویان بازداشت‌شده‌ایم و خواهان آزادی این دانشجویان و حضور آنها سرِ کلاس‌های درس در اسرع وقت هستیم.
اینترنت خوزستان و سیستان بلوچستان را قطع کردند
امیر رشیدی، کارشناس امنیت و حقوق دیجیتال، که به‌طور مداوم وضعیت اتصال ایران به شبکه جهانی اینترنت را رصد می‌کند نوشت که در هشتم مهر اینترنت خوزستان و سیستان و بلوچستان را قطع یا نزدیک به قطع کردند.
او با استناد به داده‌های IODA نوشت که شرایط اینترنت در استان خوزستان نزدیک به قطع کامل است و در «برخی از شهرهای این استان به کلی از اینترنت قطع شدند.»
او همچنین از با نقل‌قول از داگ مدوری – مدیر تحلیل اینترنت در کنتیکینک – و با استفادها از داده‌های این شرکت نوشت که اینترنت در سیستان و بلوچستان به‌طور کامل قطع است.
نت‌بلاکس که مسودسازی اینترنت را سطح جهانی رصد می‌کند پس از حمله به معترضان زاهدان اعلام کرد که اینترنت سیستان و بلوچستان به‌طور کامل قطع شده است.
در کردستان هم وضعیت قطعی اتصال خطوط ثابت و همراه به شبکه جهانی اینترنت ادامه دارد. در برخی از شهرهای اینترنت خانه هم قطع شده و اینترنت موبایل فقط به شبکه داخلی ایران وصل می‌شود.
در تهران اینترنت موبایل را که قبلاً خاموشی‌های هشت ساعته داشت، کامل قطع کردند.
اینترنت موبایل در تمام طول اعتراضات از ساعت ۴ بعدازظهر هرروز به مدت هشت ساعت کامل قطع بود؛ این را هم کاربران و هم داده‌های شرکت‌های که اتصال به اینترنت جهانی را در ایران رصد می‌کنند، تأیید کردند. اما شامگاه هشتم مهر، امیر رشیدی در شبکه‌های اجتماعی نوشت که اینترنت موبایل را کامل در تهران قطع کردند.
کاربرانی که در مشهد به مرکز اعتراضات رفته بودند هم گزارش دادند که اینترنت موبایل‌شان را قطع یافتند.
ارتشی… ارتشی بگو که با ارزشی
سعید / 02 October 2022