از آغاز اعتراضات مردمی (۲۵ شهریور) تا این لحظه صدها تن از شهروندان، فعالان مدنی، روزنامهنگاران، دانشجویان، فعالان سیاسی و کنشگران حوزه زنان در شهرهای مختلف ایران به دست نیروهای امنیتی بازداشت شدند.
با گذشت چندین روز از سرنوشت، مکان نگهداری و اتهامات مطروحه بسیاری از بازداشتشدگان کماکان اطلاع دقیقی در دست نیست. در این مدت خانوادههای بازداشتشدگان نیز تحت فشار قرار گرفتهاند که از رسانهای کردن بازداشتها یا مصاحبه با رسانهها خودداری کنند.
در روزهای اخیر سردار حسن کرمی، فرمانده یگانهای ویژه که مهمترین نقش میدانی در سرکوب جوانان آزادیخواه در اعتراضات محلهمحور بسیاری از شهرهای ایران را به عهده دارد در مصاحبه با خبرگزاری امنیتی فارس، نزدیک به سپاه پاسداران، بازداشتهای گسترده معترضان را تأیید کرد.
این مقام سرکوبگر گفت:
«ما تا شب گذشته کار سنگینی را انجام دادیم؛ توانستیم هم عوامل اصلی آشوبگران را شناسایی کنیم، هم آنهایی را که گردن کلفتی کرده و به حجاب زنان هتک حرمت کرده و هم به قانون و مقدسات توهین کردند؛ آنها خودشان میدانند چه مجازاتهایی هم در انتظار آنها است.»
بازداشتها در شهرهای کُردنشین
در این میان فضای شهرهای مختلف کُردنشین که در روزهای اخیر شاهد اعتراضات مردمی بوده، همچنان به شدت امنیتی گزارش شده است و نیروهای امنیتی دستکم در چند شهر از جمله، کامیاران، سنندج، مریوان، اشنویه و مهاباد در محلههای مختلف با یورش به منازل اقدام به جستوجوی معترضان و بازداشت شهروندان و فعالان مدنی کردند.
شبکه حقوق بشر کردستان، بامداد چهارشنبه ششم مهر ۱۴۰۱، با انتشار گزارشی از بازداشت صدها تن از فعالان و شهروندان معترض به قتل مهسا (ژینا) امینی در شهرهای سنندج، اشنویه، تکاب، پیرانشهر، سردشت، بوکان، ارومیه، مهاباد، دیواندره، قروه، سقز، بیجار، مریوان، بانه، دهگلان، مریوان، کامیاران، پاوه، کرمانشاه، اسلامآباد غرب، ایلام، آبدانان، تهران و نوشهر توسط نیروهای نظامی و امنیتی خبر داد و نوشت:
«به دلیل قطعی و اختلال شدید در خطوط اینترنت و فضای به شدت امنیتی در شهرهایی که صحنه اعتراضات مردمی هستند، دستیابی به آمار دقیق از بازداشت شدگان بسیار دشوار بوده و شبکه حقوق بشر کردستان با استناد به دستکم دو منبع در هر شهر به آمار بالای ۶۷۵ نفر بازداشت شده رسیده است. در میان بازداشت شدگان دستکم ۱۸ کودک وجود دارند».
طبق این گزارش، از این تعداد تا کنون ۲۹ نفر با سپردن تعهد یا وثیقه آزاد شدهاند، اما بقیه افراد بازداشت شده در بازداشتگاههای پلیس امنیت، زندان مرکزی، اداره اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه شهرهای مختلف نگهداری میشوند:
«در بین این بازداشت شدگان دستکم ۱۸۰ نفر به دلیل شکنجه در زمان بازداشت یا اصابت ساچمه و گلوله زخمی هستند و از حق دسترسی به خدمات درمانی و پزشکی محروم شدهاند».
در روزهای گذشته بارها در شبکههای اجتماعی تصاویر و ویدئوهایی از بدنهای زخمی معترضان منتشر شد که بر اثر تیراندازی گلولههای ساچمهای از ناحیه صورت، چشم، دست، پا و کمر به شدت زخمی شده بودند.
افرادی که به تازگی با اخذ تعهد و سپردن وثیقه آزاد شدند، در این گزارش اعلام داشتند:
«معترضین بازداشت شده از سوی مأموران امنیتی مورد ضرب و شتم شدید با باتوم و تعدادی هم تهدید به تجاوز شدهاند».
اما موضوع عدم توان نگهداری و نبود مکان کافی برای حجم وسیعی از بازداشتشدگان اخیر در کردستان از دیگر موضوعاتی است که به آن اشاره شده است.
شبکه حقوق بشر کردستان به نقل از منابع آگاه خود در این خصوص خبر داده که به دلیل حجم گسترده بازداشتهای فلهای در استان کردستان، سوله باشگاه زندان مرکزی سنندج تخلیه و به محل نگهداری معترضین بازداشت شده اختصاص داده شده است.
طبق این گزارش در چند روز گذشته دستکم ۲۱۰ معترض بازداشت شده در این مکان نگهداری میشدند.
آمار بالای زنان بازداشتی در استان کردستان و انتقال نوجوانان از سوی مسئولان کانون اصلاح و تربیت سنندج به بند نظامی، و همچنین به دلیل حجم بالای بازداشتشدگان و استفاده از پادگانهای سپاه در مراکز استانهای کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی از دیگر نکاتی بوده که در این گزارش به آن اشاره شده است.
در پایان این گزارش شبکه حقوق بشر کردستان اسامی ۲۵۳ معترض بازداشتشده روزهای اخیر به تفکیک شهرهای مختلف ثبت و منتشر کرده است:
اسامی شماری از بازداشتشدگان
- استان کردستان
سنندج: ژینا مدرس گرجی (فعال حقوق زنان)، ساریا شریفی (فعال مدنی)، فرانک رفیعی (فعال مدنی)، باران ساعدی (فعال مدنی)، گشین محمدی (فعال حقوق زنان)، ماهرو هدایتی (فعال مدنی)، آزاده جماعتی (فعال مدنی) ، بهار زنگیبند (فعال مدنی)، ریزان احمدی (فعال مدنی)، روژان قادری (هنرمند)، ثریا خدری (فعال مدنی)، ناصر گلپریپور ( پدر زندانی سیاسی اعدام شده کُرد حبیب الله گلپریپور)، شهریار اسکویی (ورزشکار)، مظفر صالحنیا (فعال کارگری)، امیر غلامی (فیلمساز)، فرهاد سنندجی (فیلمساز)، محمد عبداللهپور، کاوه کریمی، شجاع روشن، لطفالله احمدی (فعال کارگری)، رضا شریفه (فعال صنفی معلمان)، حسین ساعدی (آزاد شد)، عدنان رحیمی (آزاد شد)، سیروان امینی (آزاد شد)، جمیل مرادی (آزاد شد)، هیوا رحیمی (آزاد شد)، سروە شهابی (آزاد شد)، زانا احمدی، دیاکو احمدی، شادی اصلانی (فعال اجتماعی)، منیره محمدی (فعال اجتماعی و فرهنگی)، پریا مرتضایی، محمد کاظمی، متین اسدی، صلاح زمانی ( فعال کارگری)، بختیار صمدی، چیاکو بیگلری، آرمان نوریزاد
بیجار: لیلا عباسی (هنرمند و فعال صنفی معلمان)، جعفر ولدخانی (فعال صنفی معلمان)، میلکا کاوندی
سقز: بهنام رحیمی، ریباز رضایی، آریا مجیدپور، سید سروش عباسی شاهابراهیمی ( فعال یارسان، اهل کرمانشاه، در هنگام بازگشت از حضور در مزار مهسا امینی بازداشات در شهر سقز بازداشات شد)، رزگار بهرامی، فاروق مرتضایی، شورش طلایی،
قروه: احمد نظامیپور (معلم)، سهیلا بابایی، هیوا خانی
کامیاران: هادی کمانگر(فعال مدنی)، سیروان مرادی (فعال مدنی)، امید نظریان (فعال مدنی)، داتام هشادست، لیلا قلوزی ، محمد مهدیزاده، زانیار صبوری، اکو حسینی، حمید یوسفی، میلاد کمانگر، انور قربانی، احسان فاتحی، محمد پرویزی (آزاد شد)، توران حسینی، آکو حسینی (فرزند توران حسینی)، سیروس ندیمی، خبات مظفری ( معل و عضو انجمن صنفی معلمان کردستان-کامیران، آزاد شد)، ادریس مهدیزاده (معلم، آزاد شد)، حسام مهدیزاده (معلم، آزاد شد)، شایان امامی،
دهگلان: سیروس عباسی (فعال مدنی)، آزاد عباسی (فعال مدنی)، سروه رحمانی (فعال مدنی)، یدالله مطاعی (ورزشکار)
مریوان: امجد ساعدی (آزاد شد)، ریبوار کامرانیپور (آزاد شد)، خبات ویسی، شهریار افسری، اوین راستی (فعال حقوق زنان)، مجتبی برتنی، سینا ایرانیپور، فواد دلانگیز
دیواندره: سمکو محمدیان، سوران محمدیان، ابوبکر قریشی، مومن قریشی
بانه: هادی کیا (فعال فرهنگی)، گلاویژ خاکیپور، سمیه کتابی، شیدا سلیمی
- استان آذربایجانغربی
ارومیه: امیر عبدالی، مهران پازشی، سیسو عمرزاده، پنو عبداللهزاده، امید (فامیلی نامشخص)، توحید (فامیلی نامشخص)، رضا صوفی، یوسف سلامت، کیوان جاجویی، آران تیباش (فعال مدنی و زندانی سیاسی سابق)، پیمان میرزازاده ( خواننده و زندانی سیاسی سابق)، آٰرمین نبیزاده ، فریدون نبیزاده، شورش اسلام ساکانی ( روستای بالو) ، سلیم میرزایی ( روستای بالو)، محمد ولیزاده ( اهل بوکان، دانشجوی دانشگاه ارومیه)، داریوش خیری (روستای بالو)، مهرداد ابراهیمی (قهرمان کیک بوکسینگ جوانان در ایران)، پیمان ابراهیمی، عمران میرزایی (روستای بالو)، محسن کلشی (روستای بالو)، نوبخت تفصیلی (روستای بالو)، کامران منصوری (روستای بالو)،
اشنویه: ایوب حقیقی، کامیار شاماتی، ایوب اسماعیلیان، رامین خسروی، حاجی محمد پیغامی، امید حسینپور، جعفر حسینپور، سید وهاب حبیبی، موسی مام علی، سیامند آذریان، شهرام معروف مولا، فرزاد طهزاده، مولود (فامیلی نامشخص)، فردین خوشخواهش، ماموستا انور رستگار ( امام جماعت مسجد)، متین میهنخواه (کودک ۱۴ ساله)، رحیم عزیزی، کیوان آذرنگ، وهاب آذرنگ، یعقوب مجور، شیرزاد طهزاده ، امین خالقی (کودک ۱۴ ساله)، کمال اسماعیلی، فرزاد رسولپور، اسامه (فامیلی نامشخص)، کامیار معروفی، شهرام بنگینی، ابوبکر ایراندوست، کامبیز شاهی، فریاد احمدپور
نقده: مسعود (سوران) عبداللهزاده، منوچهر عبداللهزاده، سهراب سهرابی، کیان عبداللهپور، هیمن قاسمی، عبدالله خوشکام، علی حنیفی، صمد حسینی، هادی دیرمینا
تکاب: بهمن فرجی
پیرانشهر: اشکان پیرنیا (دانشجو)، زانيار نصيری، سعيد كريمی، فردين مام خضرپور، ابوبكر برزنجی، شهاب لاوژه، چیا بازرگانی، جلال ستارزاده، علی حيدرزاده، شريف قادرزاده، فردين كاملا، محمد (شهرام) قادرپور، محمد نوزری، ابراهیم محمدی، اسماعیل نبی، بهزاد مصطفیپور، احسان عبداللهزاده، زانیار نصری (کودک)، حاصل قدو
بوکان: دیاکو مهرنوایی، کاوه فقیهامیری، مسعود کردپور (سردبیر آژانس خبری موکریان)، محمد ولیزاده (دانشجو دانشگاه ارومیه)
سردشت: بهنام قادری
مهاباد: صابر عبدللهتاش، یونس چوکلی، امیر عبدللهزاده ، محسن نیک منش (دانشجوی دانشگاە هنر تبریز در رشتە گرافیک)، سعید روغنی (کادر درمانی بیمارستان)، آسو گروهانی (کادر درمانی بیمارستان)
- استان کرمانشاه
کرمانشاه: صادق الفتی
دالاهو: سیاوش حیاتی ( دبیر جبهه متحد کُرد و سخنگوی مجمع مشورتی فعالان یارسان)
پاوه: گلاره مرادی (آزاد شد)، آروین اقبالی (آزاد شد) سورن اسعدی (آزاد شد) ، نیما نادری (آزاد شد)، کارو حسینی (آزاد شد)، انس مقصودی (آزاد شد) ، پیمان کریمی (آزاد شد)، ریبوار فاتحی (آزاد شد)، هژار شریفی (آزاد شد)، احسان صادقیانی (آزاد شد)، میلاد غلامی (آزاد شد)، سینا نادری (آزاد شد)، آژوان صادقی (آزاد شد)، سیروان انصاری (آزاد شد)، عمران احمدی (آزاد شد)، پیمان احمدی (آزاد شد) ، میلاد انصاری (آزاد شد)، سوما نقشبندی (آزاد شد)، مصلح شریفی (آزاد شد)، کامیاب صالحی (آزاد شد)، مبین شفیعی (آزاد شد)، انس ولدبیگی (آزاد شد)، دانش کریمی (آزاد شد)، فردین محمدی (آزاد شد)، جواد مولودی، کامران کریمی، لقمان کیانی، آکار سلیمی (کودک)، وحید انصاری، پیشوا رهبری، شایان فتحی، محمد فتحی ، ماهان فتحی (کودک)، رامین احمدی، پارسا حسینی، آکار سلیمی
- استان ایلام
ایلام: ماشاالله مرشدی، محسن مرشدی، طالب مرشدی، حامد وحدتی، میعاد مرشدی ، وحید لیطفنژاد ( ورزشکار)، کژال وطنپور ( اهل گیلانغرب و دانشجوی رشته حقوق دانشگاه ایلام)، عارف امیدی
آبدانان: فرشاد نصیری، حسن صفار، شیما بیرانوند، هادی وفایی، پوریا محموود نژاد، علیاصغر الوندی، احمد یاره، عمران قیصری، امیر جمشیدی، ایمان نظری، علیرضا درویشی، آرمین همتی، هادی وفایی، پوریا محمودنژاد، علیاصغر الوندی
تهران: زانیار محمدنژاد، نیما سلطانی ( اهل بانە، دانشجوی رشتە صنایع دستی دانشگاە هنر تهران)، سروین حیدری (دانشجوی رشته دانشگاه هنر)
نوشهر: مژگان کاوسی
در این فاصله، همزمان با این تحولات، صبح چهارشنبه ۶ مهر دادستان کل کشور بخشنامه نحوه رسیدگی به پرونده متهمان اتفاقات اخیر را به دادستان های عمومی و انقلاب سراسر کشور ابلاغ کرد. بر اساس این بخشنامه: «سرکردگان و سردستگان اتفاقات اخیر، تا زمان برگزاری دادگاه» میبایست در بازداشت باشند و از دادگاه «اشّد مجازات» برای آنها درخواست شود. در مورد دانشجویان بازداشتی، با نظر حراست و رئیس دانشگاه میبایست تصمیمگیری شود و دانشجویانی که در برهم زدن «امنیت عمومی» نقش داشتهاند، در بازداشت موقت میمانند، سایر دانشجویان با قید کفالت یا وثیقه آزاد میشوند.