سلطه دوباره طالبان بر افغانستان که بیش از یک سال از شروع آن می‌گذرد، کشت کوکنار (خشخاش) و تولید تریاک در افغانستان را افزایش داده است.
به روایت «هشت صبح» کشاورزان در جوزجان، فاریاب، بلخ و سرپل که امسال به‌دلیل خشکسالی نتوانستند در کشت بهاره عایدی خوبی داشته باشند، قصد دارند در کشت خزان (پاییز) کوکنار کشت کنند.
در این وضعیت طالبان هم از کشاورزان باج می‌گیرند؛ یک دهم محصولی که برداشت می‌کنند.کشاورزان به تنگ آمده از خشکسالی گفته‌اند که توان پرداخت «اجر شرعی» را ندارند.
هشت صبح به نقل از یک کشاورز نوشت: طالبان از هر ۱۰ «مَن» گندم، یک «من» آن را به عنوان عشر گردآوری می‌کنند. به گفته او، طالبان به همه کشاورزان در بادغیس دستور داده‌اند که هیچ کسی بدون دادن عشر به طالبان نمی‌تواند محصول گندم خود را جمع‌آوری کند.
کشاورز دیگری هم روایت کرده است:
«طالبان از هر ۱۰ سیر حاصلات ما یک سیر عشر می‌گیرد. از گندم، کچالو، سیب، آلو و هر چیزی که یک دهقان حاصل جمع کند، ده‌‌ـ‌یک آن را طالب جمع می‌کند. امسال حاصلات ما بسیار ناچیز است. همه را سیل برد و ژاله و باران خراب کرد. حاصلی که ما جمع کردیم همان مصرفی که زمین خورده است را هم پوره نمی‌کند.»
نتیجه این وضعیت برای کشاورزان کشت کوکنار یا همان گیاه تریاک است.
یک کشاورز در بلخ آشکارا گفته قیمت تریاک دو تا سه برابر افزایش یافته است. قیمت چهار و نیم کیلو تریاک در یک سال گذشته به ۶۰ هزار تا ۱۰۰ هزار روپیه پاکستان رسیده است.
کشاورزان این منطقه در سال‌های قبل هنگ (آنغوزه) کشت کرده‌اند؛ گیاهی مقاوم که محصول آن قیمت مناسبی دارد. حالا اما خشکسالی از یک سو و فقر فزاینده از سوی دیگر کشت این گیاه را از رونق انداخته است.
یک کشاورز به نام عوض بیک گفته سال‌های قبل تا ۲۰ هزار دلار آمریکا از فروش هنگ نصیبش شده اما در سال ۱۴۰۰ حاصلات کشاورزی‌اش را حتا به نصف قیمت کسی نخریده و در سال ۱۴۰۱ همه زحمات یک‌ساله‌اش به دلیل خشکسالی و نبود خریدار با خاک یکسان شده است.
مانع بزرگی که راه را بر کشت و تجارت عوض بیک بسته، بازگشت طالبان است و پیامدهای آن:
«در گذشته تاجران افغان شیره هنگ را به هندوستان صادر می‌کردند، اما پس از تحولات اخیر روابط تجاری افغانستان و هندوستان مانند سال‌های گذشته خوب نیست و به همین دلیل تاجران از خرید شیره هنگ در سال ۱۴۰۱ خودداری کرده‌اند.»
کشاورزان در حالی قصد دارند کوکنار کشت کنند که طالبان به ظاهر و در کلام کشت این گیاه و تجارت آن را ممنوع کرده است. یک کارشناس اقتصادی در سمنگان گفته است:
«با تسلط طالبان در افغانستان گراف کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر چند برابر افزایش خواهد یافت؛ زیرا فقر در حال افزایش است و خشکسالی حادی که ولایت‌های کشور را تهدید می‌کند، کشاورزان را به سوی کشت کوکنار تشویق خواهد کرد.»
افغانستان بزرگترین صادرکننده تریاک است. طالبان در مذاکرات دوحه تعهد کرده بودند مانع کشت و قاچاق تریاک شوند. تعهدی که به گفته فعالان در افغانستان غیرمحتمل است.
افغانستان بالغ بر ۸۴ درصد از تولید جهانی تریاک را در اختیار دارد که پیش از واگذاری قدرت به طالبان نیز در مناطق تحت کنترل این گروه تروریستی و با پرداخت ۱۰ درصد از مالیات آن به طالبان تولید می‌شد.
گزارش سال ۲۰۲۱ سازمان ملل نشان می‌دهد که کشت خشخاش در سال ۲۰۲۰ به تنهایی ۳۷ درصد افزایش یافته است.