در سالهای اخیر همزمان با شدت گرفتن بحران معیشتی و تغیرات اقلیمی در ایران، رسانه‌های داخلی گزارش‌های بیشتری از اقدام به خودکشی شهروندان منتشر می‌کنند. دولت همچنان ادعا می‌کند که ایران یکی از کمترین نرخ‌های اقدام به خودکشی را دارد. امیرحسین جلالی، رئیس کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روانپزشکان ایران اما تأیید کرده در ۱۰سال گذشته، آمار مرگ بر اثر خودکشی در ایران، با یک شیب ملایم در حال افزایش است.
او در نشست انجمن‌های علمی سلامت روان با رسانه‌ها گفت «مرگ بر اثر خودکشی در ایران از ۴ تا ۴٬۲ در ۱۰۰ هزار نفر حالا به ۷ در ۱۰۰ هزار نزدیک شده است».
نرخ اقدام به خودکشی در حالی افزایش یافته است که دولت از سال ۱۳۸۸ برنامه‌ای با عنوان طرح پیشگیری از خودکشی را با هدف کمک به افراد در معرض خودکشی اجرا می‌کند. این برنامه هم اما آنطور که مرجان فتحی، عضو هیأت‌مدیره جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی بیان کرد، نتوانسته از روند فزاینده خودکشی در ایران بکاهد. فتحی گفت:
«در ایران از سال ۸۴، سالانه ۸تا ۱۰درصد به میزان خودکشی افزوده شده است. میزان خودکشی در کشور براساس آمارهای وزارت بهداشت، از ۶٬۶ درصد در ۱۰۰هزار نفر در سال ۹۸، به ۷٬۲درصد در ۱۰۰ هزار نفر در سال ۹۹ رسید.
تغییرات اقلیمی کانون خودکشی را تغییر دادند
در سه سال گذشته فراوانی اخبار مرتبط با اقدام به خودکشی در رسانه‌های ایران افزایش چشمگیری داشته است. دو سال پیش همزمان با اجبار دانش‌آموزان به آموزش آنلاین به دلیل همه‌گیری کرونا، چند دانش‌آموز به فاصله کوتاهی خودکشی کردند.
همزمان گزارش رسانه‌ها بیانگر افزایش نرخ خودکشی کارگران موقتی است. تنها از آغاز سال جاری اقدام به خودکشی دستکم ۱۱ کارگر که اغلب آن‌ها قراردادی بودند، منتشر شده است.
اگر در ایران هستید و به خودکشی فکر می‌کنید، پیش از هر اقدامی با یکی از شماره های زیر تماس بگیرید: اورژانس اجتماعی: ۱۲۳، اورژانس شهری: ۱۱۵، صدای مشاور: ۱۴۸۰، اورژانس روانپزشکی تهران: ۴۴۵۰۸۲۰۰.
رئیس کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روانپزشکان ایران بدون اینکه آمار دقیقی از نرخ خودکشی و گروه‌های سنی، طبقاتی و جنسیتی که اقدام به خودکشی می‌کنند، بیان کند، تغییرات اقلیمی را یکی از عامل‌های مؤثر در افزایش نرخ خودکشی دانست:
«مسئله خودکشی عمیقا تحت‌تأثیر عواملی مثل فقر، بیکاری، تبعیض، خشکسالی و عوارض آن، یعنی جابه‌جایی‌های جمعیتی است که به‌دنبال تغییرات اقلیمی صورت می‌گیرد.»
جلالی گفت که این وضعیت سبب تغییر کانون خودکشی در ایران شده است:
«آمار خودکشی در بعضی از شهرهای غربی کشور رو به کاهش است. میزان خودکشی در استان ایلام نزدیک به ۲۰ در ۱۰۰هزار نفر در ۱۰ سال گذشته بود، اما حالا به ۱۰ مرگ رسیده است. قبلا میزان خودکشی در این استان شش برابر تهران بود که حالا به دو برابر رسیده است.»
او نرخ زیاد مهاجرت از استان‌های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان و کردستان که پیشتر از آن‌ها به عنوان کانون‌های خودکشی نام برده می‌شد، دلیل این کاهش دانست و گفت که خودکشی در استان‌های بوشهر و هرمزگان در سالهای گذشته رو به افزایش است.
مسئولان محلی در بوشهر پیش از این افزایش اقدام به خودکشی در میان کارگران پروژه‌ای در این استان را تأیید کرده بودند.
نرخ خودکشی در زنان ۳۰ درصد بیشتر از مردان است
به گفته جلالی بیشتر قربانیان خودکشی افراد ۱۸ تا ۴۰ ساله‌اند. فتحی نیز گفت نرخ اقدام به خودکشی در زنان که تحت تأثیر قوانین شریعتمدارانه و مردسالارانه نابرابری و خشونت بیشتری بر آن‌ها تحمیل می‌شود حدود ۳۰ درصد بیشتر از مردان است:
«در ایران ۶۳٬۲ درصد موارد اقدام به‌خودکشی از سوی زنان و ۳۶٬۵درصد هم از سوی مردان بوده است.»
در این میان برخی از موارد زن‌کشی از جمله قتل‌های «ناموسی» زنان نیز خودکشی گزارش می‌شوند.
به گفته او دارندگان مشاغل آزاد، زنان خانه دار، بیکاران و دانش آموزان بیشترین فراوانی را در خودکشی منجر به مرگ داشته‌اند.
فتحی «عوامل زیستی، جنسیت، عوامل محیطی، خشونت، سوءرفتار، جنگ و ناامنی اقتصادی و نداشتن ثبات در جامعه» را از عواملی برشمرد که به گفته او «جامعه را در معرض خودکشی قرار می‌دهد» و گفت:
«تا زمانی که دریافت خدمات روانپزشکی و صحبت کردن درباره آن، به‌عنوان انگ شناخته می‌شود و سعی شود از این بحث‌ها اجتناب کرد، نمی‌توان برنامه‌های پیشگیری را به شکل سودمندانه‌ای اجرا کرد».
او اما به هزینه مراجعه به روان درمانگر و خدمات روانشناسی و توان مالی گروه‌های در معرض خودکشی برای پرداخت این هزینه‌ها اشاره‌ای نکرد.
هزینه خدمات روان درمانی در ایران همانند تعرفه خدمات پزشکی در آغاز سال جاری افزایش یافته است و بسیاری از صندوق‌های بیمه خدمات روان درمانی را پوشش نمی‌دهند.