وضعیت آن دسته از حاضران در گذرگاه‌های مرزی میان ایران و عراق که از آنان با عنوان «زائران حسینی» یاد می‌شود، بحرانی و رقت‌انگیز است. ستاد مرکزی اربعین خبر از بسته شدن مرزها داده اما این «زائران حسینی» حاضر به بازگشت نیستند و عده و نفرات جدیدی هم به آن‌ها اضافه می‌شوند.
در این شرایط، ازدحام جمعیت، گرما، نبود امکانات اولیه مورد نیاز از جمله آب آشامیدنی و سرویس بهداشتی و همچنین تجهیزات بهداشتی و پزشکی، اوضاع را نابه‌سامان کرده و مسئولان درباره ادامه این وضعیت هشدار می‌دهند.
سوی دیگر ماجرا اما تبلیغات جمهوری اسلامی درباره «راهپیمایی اربعین» است و باور کردن این تبلیغات از سوی عده‌ای از شهروندان.
مقام‌های جمهوری اسلامی از ارائه خدمات دولتی به کسانی خبر داده بودند که قصد دارند در این مراسم شرکت کنند. در شرایط پیش رو اما آن‌ها که رفته‌اند اگر جان به در ببرند، کاری کرده‌اند کارستان.
هلال احمر ایران مرگ ۹ شهروند ایرانی را در عراق تایید کرده است. پیرحسین کولیوند، رئیس جمعیت هلال احمر ایران روز جمعه ۱۸ شهریور بدون این‌که به دلایل جان باختن این شهروندان اشاره کند، گفت این آمار تنها مربوط به شهر کربلا است.
آشفتگی در مرزهای غربی ایران غوغا می‌کند. یکی از کسانی که از مرز ایران گذشته، به عراق رسیده اما به دلیل وجود مشکلات جدی از ادامه سفر منصرف شده و بازگشته، در ویدیویی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، درباره وضعیت حاکم به یک درجه‌دار فرماندهی نیروی انتظامی (فراجا) که از او درباره شرایط سوال می‌کند، می‌گوید:
«هر چه در تلویزیون تبلیغ کردند و ستاد عتبات عالیات گفت، دروغ بود. آنجا نه وسیله نقلیه هست، نه امکانات رفاهی هست، نه آب هست .… مردم در آشغال‌ها خوابیده‌اند. هیچ چیز نیست ….»
او در ادامه می‌گوید:
«ماشین بود اما سوار نمی‌کرد. یک اتوبوس می‌گفت نفری یک میلیون تومان تا کربلا. ۷۵۰ هزار تومان تا نجف. مردم از کجا بیاورند بدهند؟ پس این تبلیغاتی که در تلویزیون ایران دارند می‌کنند کجاست؟ این وعده‌هایی که دادند کجاست؟ از همان خود ایران دارند دروغ می‌گویند ….»
این مرد میانسال در ادامه توضیحی که درباره وضعیت می‌دهد، می‌گوید:
«این چهارمین بارِ ما بود که می‌رفتیم. یعنی اگر می‌رفتیم این چهارمین بار بود .… آنجا نه آب بود نه هیچ چیزی. امکانات رفاهی صفر. بروید ببینید زن و بچه مردم بغل خاکریز افتاده‌اند. یک آب نبود بدهیم به آن‌ها کمی جان بگیرند. افتاده بودند لب خاکریز. به خدا دیگر حال نداشتند تکان بخورند ….»
اظهارات این شهروند در حالی است که مقام‌های جمهوری اسلامی در طی روزهای گذشته از ارسال میلیون‌ها بطری آب به عراق خبر داده بودند. موضوعی که همزمان با بحران بی‌آبی در برخی از استان‌های ایران، مورد انتقاد شدید کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته بود.
حسن پلارک، مشاور ستاد مرکزی اربعین، از انبار کردن بیش از ۱۵۰ میلیون بطری آب معدنی برای «زائران» در «ایام اربعین» خبر داده بود. جبار کوچکی‌نژاد، نماینده رشت در مجلس هم گفته بود (تا روز ۱۵ شهریور) بیش از ۱۴ میلیون بطری آب معدنی تحویل مرزهای خروجی کشور شده و تأکید کرده بود که قرار است این عدد تا ۲۵ میلیون بطری افزایش پیدا کند.
حال پرسش این است که این آب‌ها کجا رفته‌اند؟
از سوی دیگر خبرهایی هم درباره توزیع دو هزار تن مرغ و گوشت قرمز بین «موکب‌های اربعین» منتشر شد که باز هم با اعتراض کاربران در فضای مجازی روبه‌رو شد.
در ویدیوی دیگری اما که “عبدی مدیا” از مرز چذابه منتشر کرده است، از بلندگو به اطلاع «زوار گرامی» می‌رسد که هیچ‌گونه خدمات خودرویی، آب و … به افراد داده نمی‌شود:
«ماشین گیر نمی‌آید. بعضا هم اگر گیر بیاید، ۳۰ کیلومتری نجف پیاده‌تان می‌کند، با مبلغ چهار برابر-پنج برابر. کرایه ۳۰۰ هزار تومانی را هم بالغ بر یک میلیون و ۳۰۰ یا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌گیرند و ۳۰ کیلومتری نجف پیاده‌تان می‌کنند. بقیه‌اش را هم خودتان باید زحمتش را بکشید ….»
این گفته‌ها در حالی است که در روزهای گذشته، صحبت‌الله رحمانی، معاون عتبات سازمان حج و زیارت، از مردم خواسته بود به دلیل «راهپیمایی اربعین»، از ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده نکنند تا اتوبوس‌ها در اختیار کسانی قرار بگیرند که می‌خواهند در این مراسم شرکت کنند.
هرج و مرج و سیاسی‌کاری جمهوری اسلامی
هرج و مرج بر مراسم «راهپیمایی اربعین» امسال در حالی حاکم شده است که روزنامه کیهان از «زائران حسینی» خواسته بود به دلیل شرایط موجود در عراق، درگیری‌های میان جناح‌های مختلف قدرت و اعتراضات شهروندان، وارد فاز سیاسی نشوند، اختلافات را مطرح نکنند و تصاویری از قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس در دست بگیرند.
این تلاش برای استفاده تبلیغاتی از کسانی که به عنوان زائر به عراق می‌روند از این روست که به گفته تحلیلگران، جمهوری اسلامی پیوسته کوشش کرده است از مراسم اربعین به منظور «قدرت‌نمایی منطقه‌ای» استفاده کند.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در همین زمینه در اینستاگرام خود نوشته است:
«در تماس مستمر با طرف‌های مختلف عراقی، تمام تلاش خود را برای برگزاری پرشور اربعین حسینی و حفظ سلامت زائران ایرانی به کار بسته‌ایم.»
این «مانور قدرت» جمهوری اسلامی بارها در کلام مقام‌های رسمی جلوه‌گر شده است و از «جمعیت میلیونی» حاضر در این مراسم، به عنوان طرفداران نظام یاد کرده‌اند.
در مقدمات برگزاری راهپیمایی امسال اربعین اما این «زائران حسینی» و «طرفداران نظام»، بین مرز ایران و عراق گرفتار شده‌اند.
صبح امروز (جمعه ۱۸ شهریور)، با وجود تبلیغ گسترده نهادهای حکومتی و دعوت از مردم برای حضور در مراسم اربعین و صرف هزینه‌های سنگین از بودجه همگانی و امکانات کشوری و لشکری، ستاد مرکزی اربعین اعلام کرد گذرگاه‌های مرزی منتهی به معابر خروجی از ایران به سوی کربلا به دلیل «نگرانی از امنیت و سلامت زائران»، تا اطلاع ثانوی بسته است.
به این ترتیب «زائران حسینی» تنها از مسیر هوایی می‌توانند خودشان را به عراق برسانند و به همین دلیل هم از کسانی که بلیت هواپیما ندارند خواسته شده به فرودگاه‌ها نروند.
مجید میراحمدی، رییس ستاد مرکزی اربعین حسینی، صبح جمعه گفت به همه پایانه‌های مسافربری ابلاغ شده است «همه برنامه‌های سفر اتوبوس‌ها به سمت مرزهای عراق» لغو شوند.
او گفت هزینه بلیت‌های خریده شده از سوی افراد به آن‌ها برگردانده خواهد شد.
میراحمدی اما از «زائران ایرانی حاضر در عراق» هم خواست هرچه زودتر سفر زیارتی خود را پایان دهند.
به گفته این مقام مسئول، مشکلات اصلی در مرزها هنوز وجود دارد:
«در آن سوی مرز چذابه، عراقی‌ها خودرویی برای انتقال زائران ندارند.»
حجم بالای رفت‌و‌آمد در جاده‌های منتهی به گذرگاه‌های مرزی میان ایران و عراق و آن‌چه مقام‌های ایرانی «نداشتن آمادگی برای پذیرش مسافران در عراق» خواندند، باعث شد تا احمد وحیدی، وزیر کشور، شامگاه پنج‌شنبه ۱۷ شهریور از شهروندان بخواهد به سمت مرزهای عراق نروند.
به گفته مسئولان جمهوری اسلامی، تصمیم برای بستن مرز هم در پی نبود آمادگی و زمینه‌ها و بسترهای لازم در طرف عراقی بوده است؛ مشکلی که در «سرعت پذیرش زائران، سرعت در نقل و انتقالات و ناکافی بودن امکانات» بروز کرده است.
روز پنج‌شنبه دولت عراق برای دو ساعت ورود از مرز مهران به این کشور را متوقف کرد. در شلمچه هم حمل و نقل از داخل عراق برای ساعت‌های طولانی متوقف شد.
مقام‌های جمهوری اسلامی این اتفاق‌ها را مسبب ازدحام جمعیت، گرمازدگی و ایجاد بی‌نظمی در عبور و مرور زائران حاضر در مرز اعلام کردند و گفتند که بغداد به تعهداتش عمل نکرده است.
این در حالی است که روز ۱۶ شهریور، محمد مخبر، معاون اول ابراهیم رئیسی، گفته بود «توانمندی دولت عراق در میزبانی و پذیرایی از زائران» یکی از «نشانه‌های اقتدار این کشور» است.
مخبر با پیش‌بینی حضور «پنج میلیون زائر» در مراسم اربعین گفته بود:
«با توجه به گرمای شدید هوا، پیگیری‌های دولت عراق برای تسهیل در پذیرش زائران در پایانه‌های مرزی قابل تقدیر است.»
اربعین، تنش‌های سیاسی در عراق و امکان درگیر شدن ایرانی‌ها و عراقی‌ها
مراسم اربعین امسال اما با تنش‌های سیاسی در عراق و درگیری‌ها میان حامیان مقتدی صدر و گروه‌های مورد حمایت جمهوری اسلامی همزمان شده است.
در روزهای گذشته تصاویری از حمله به برخی اتوبوس‌های حامل «زائران ایرانی» از سوی معترضان عراقی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.
مقتدی صدر، روحانی پرنفوذ شیعه و رهبر جریان صدر که در حال حاضر روبه‌روی جمهوری اسلامی ایستاده، در روزهای گذشته در پیامی به زبان فارسی از «برادران ایرانی» خود که برای زیارت به عراق می‌روند، خواست به قوانین این کشور پای‌بند باشند.
روزنامه کیهان هم خطاب به «زائران حسینی» نوشت:
«برای جلوگیری از درگیری به هیچ وجه به تصاویر، بنرها و موکب‌های خاص و جریان‌های انحرافی واکنش نشان ندهید.»
آیا اربعین امسال هم به پروپاگاندای مورد نیاز جمهوری اسلامی تبدیل می‌شود و به میل و نیاز سران حکومت به قدرت‌نمایی با استفاده از جمعیت انسانی و نمایش آن، پاسخ می‌دهد؟