تلویزیون دولتی ایران جمعه ۱۱ شهریور / ۲ سپتامبر فیلمی را پخش کرد که در آن گفته شد از عرشه ناوشکن جماران نیروی دریایی ایران گرفته شده است. در این فیلم ملوانانی با جلیقه نجات دو شناور تجسسی بدون سرنشین آمریکا از نوع «سالیدرون اکسپلورِر» را بازرسی میکنند. آنها یکی را به دریا میاندازند زیرا کشتی جنگی دیگری در دوردست دیده میشد.
شناور بدون سرنشین «سالیدرون اکسپلورِر»، از قایقهای دولتی ایالات متحده و مجهز به حسگر، رادار و دوربین است و برای قایقرانی و جمعآوری اطلاعات برنامهریزی شده است.
تیموتی هاوکینز، سخنگوی ناوگان پنجم نیروی دریایی مستقر در خاورمیانه، عصر جمعه در گفتوگو با آسوشیتدپرس ضمن تأیید این رویداد از ارائه جزئیات خودداری کرد.
یک مقام در وزارت دفاع ایالات متحده که نخواست نامش فاش شود در گفتوگو با آسوشیتدپرس تأیید کرد که شناورهای بدون سرنشین از نوع «سالیدرون اکسپلورِر» بودند. بهگفته این مقام، دو ناوشکن آمریکایی در دریای سرخ و همچنین بالگردهای نیروی دریایی به این حادثه واکنش نشان دادند.
این مقام آمریکایی همچنین گفت، آنها از طریق رادیو با ناوشکن ایرانی تماس گرفتند و کشتی را تعقیب کردند تا اینکه صبح جمعه شناورهای بدون سرنشین را رها کردند.
او گفت «ما آنها را در اختیار داریم و به عملیات خود در سراسر منطقه ادامه میدهیم».
نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی در اطلاعیهای ماجرای توقیف دو شناور تجسسی نیروی دریایی آمریکا را طور دیگری گزارش کرده است.
بر اساس این اطلاعیه، ناوشکن جماران نیروی دریایی ارتش ایران در حین اجرای «مأموریت برقراری امنیت و ایمنی کشتیرانی در دریای سرخ و مقابله با دزدی دریایی و تروریسم دریایی» با این شناورها مواجه شده و «بهمنظور جلوگیری از وقوع حادثه و احتمال تصادف دریایی از کنترلکننده این نوع تجهیزات خواست به این نوع رفتار و حرکت خاتمه داده و مسیر حرکت را تغییر بدهند».
نیروی دریایی ارتش افزود، ناوشکن نیروی دریایی با تغییر چند بار مسیر خود هر بار با شناورهای دیگری از این نوع روبهرو شد و در نهایت «ناگزیر فرماندهی برای جلوگیری از حوادث احتمالی تروریستی نسبت به کنترل و توقف شناورها اقدام نموده و مانع از بروز حوادث پیشبینی نشده گردید».
این اطلاعیه افزوده است که پس از اطمینان از امنیت دریانوردی شناورهای یادشده در منطقهای ایمن رها شدهاند.
این دومین رویداد مشابه در هفته جاری و همزمان با بلاتکلیف ماندن مذاکرات احیای برجام است. نیروهای سپاه پاسداران ایران سهشنبه ۸ شهریور / ۳۰ اوت یک فروند قایق بدون سرنشین آمریکایی را در خلیج فارس توقیف کردند.
آسوشیتدپرس گزارش داد، نیروهای سپاه در تلاش بودند پهپاد توقیفشده را بکسل کنند که با نزدیک شدن یک کشتی جنگی و بالگرد نیروی دریایی آمریکا، شناور بدون سرنشین را رها کردند.
این نخستین بار بود که سپاه پاسداران اولین نیروی ضربت پهپاد جدید ناوگان پنجم نیروی دریایی مستقر در خاورمیانه را هدف قرار میدهد.
ناوگان پنجم سال گذشته گروه ضربت خود با ۵۹ شناور بدون سرنشین را راه اندازی کرد. منطقه مسئولیت ناوگان پنجم شامل تنگه هرمز و دهانه باریک خلیج فارس است که ۲۰ درصد کل نفت جهان از آن عبور میکند.
مأموریت این ناوگان همچنین تا دریای سرخ و کانال سوئز، آبراه مصر منتهی به مدیترانه، و تنگه بابالمندب در نزدیکی یمن امتداد دارد.
روزنامه وال استریت ژورنال نیز چهارشنبه ۹ شهریور / ۳۱ اوت در گزارشی نوشت نیروی دریایی آمریکا قصد دارد به اتفاق اسرائیل، عربستان سعودی و با همکاری برخی دیگر از کشورهای خاورمیانه شبکهای از پهپادهای بدون سرنشین ایجاد کند با این هدف که تحرکات نظامی ایران در این منطقه را محدود کند.
این آبراههای بینالمللی در سالهای اخیر شاهد سلسله حملات دریایی بودهاند.
قایقهای بدون سرنشین حوثیهای یمن مملو از مواد منفجره و مین به کشتیها آسیب رساندهاند. در نزدیکی امارات متحده عربی و تنگه هرمز، نیروهای ایرانی تانکرهای نفت را توقیف کردهاند. کشتیهای دیگر نیز در حوادثی که نیروی دریایی ایران را مقصر دانستهاند مورد حمله قرار گرفتهاند.
این حملات و تنشها حدود یک سال پس از تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا در سال ۲۰۱۸ مبنی بر خروج یکجانبه از توافق هستهای با ایران صورت گرفت.
مذاکرات برای احیای این توافق اکنون به حالت تعلیق در آمده است. آمریکا روز جمعه آخرین پاسخ کتبی ایران به طرح پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای برجام را «غیرسازنده» دانست و یک دیپلمات اروپایی هم گفت پاسخ ایران «منفی و غیرمعقول» است.
وب سایت آمریکایی پولیتیکو نوشته است که با توجه به فاصله موجود تا انتخابات میان دورهای کنگره آمریکا، احتمال دارد که مذاکرات احیای برجام تا پس از پایان انتخابات در ماه نوامبر (آبان) متوقف شود.