پس از اختلال فراگیر دوشنبه ۲۴مرداد/۱۵اوت در اینستاگرام و اطلاعیه بخش بین‌الملل شرکت ارتباطات زیرساخت با این ادعا که مشکل در نتیجه اختلال فنی بوده است، یک کارشناس شبکه‌های کامپیوتری در گفتوگو با سایت انتخاب که این موضوع را دنبال کرده است، گفت که این ادعا دروغ است. او گفته است که اگر یک سرویس یا سرویس‌دهنده و یا پهنای باند بین‌المللی مشکلی داشته باشد، نمی‌تواند فقط روی اینستاگرام تاثیر بگذارد بلکه باید روی کل اینترنت کشور تاثیر خود را نشان دهد.
مارسل اومِنس، همکار زمانه و متخصص مقابله با سانسور اینترنت نیز که سابقه زندگی و کار در چین را در کارنامه حرفه‌ای خود دارد، این نظر را در گفتوگو با زمانه تأیید کرد.
در نتیجه اختلال روز دوشنبه در برخی ساعت‌های روز و مناطقی از ایران عملاً دسترسی به اینستاگرام غیرممکن شده بود و این موضوع این گمانه را مطرح کرد که اینستاگرام در ایران فیلتر شده است. در واکنش اما بخش بین‌الملل شرکت ارتباطات زیرساخت با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که دلیل این اختلال گسترده این بوده است که «برخی از لینک‌های ارتباطی شمالی کشور از مبدا کشورهای همسایه برای ساعاتی دچار اختلال شده است.»
آرین اقبال که از جانب سایت انتخاب کارشناس حوزه فناوری اطلاعات و شبکه‌های کامپیوتری معرفی شده است با عمدی دانستن اختلال رخ داده گفته است:
«نکته‌ای که در ابتدا باید در نظر گرفت این است که این موضوع را نمی‌توان به کاهش سرعت اینترنت ارتباط داد. چرا که اگر کاهش سرعت در نظر گیریم، کل پهنای باند پایین می‌آید و آن را می‌توان از طریق گوگل و دانلود‌های روزمره متوجه شد. در صورتی که الان این مشکل را تنها روی اینستاگرام و یک سری سرویس‌هایی مثل گیت‌هاب می‌بینیم. این امر نشان می‌دهد که یک اختلال عمدی در کار است.»
اقبال همچنین در واکنش به اطلاعیه صادر شده از جانب شرکت ارتباطات زیرساخت هم گفت:
«در واقع اگر ادعا کنند که فلان سرویس یا سرویس‌دهنده یا پهنای باند بین‌الملل مشکل داشته است، می‌توان گفت که این ادعا دروغ است، چون یک سرویس یا فلان سرویس‌دهنده یا پهنای باند بین‌المللی، نمی‌تواند فقط روی اینستاگرام تاثیر بگذارد بلکه روی کل کشور تاثیر می‌گذارد. وقتی تاثیر را روی یک سرویس خاص می‌بینیم، قطعا مسئله پهنای باند نیست.»
مارسل اومنس، متخصص مقابله با سانسور اینترنت نیز نظر این کارشناس را در گفتوگو با زمانه تأیید می‌کند:
کاهش پهنای باند روش بسیار ابتدایی‌ای است که بر همه اتصال‌های وب جهانی به طور یکسان اثر می‌گذارد. به همین خاطر به نظر نمی‌رسد که در این مورد با کاهش پهنای باند بین‌المللی طرف باشیم.
کارشناس سایت انتخاب همچنین با ارائه مدارکی از آزمون‌‌های انجام شده در زمان اختلال رخ داد و در توضیح فنی این موارد گفت:
«بر اساس تست‌های فنی توسط یک سری از نرم افزار‌های قابل استفاده در دنیا، می‌بینم که ارتباط برقرار می‌شود و DNS را هم می‌گیریم و حتی می‌توانیم به اینستاگرام هم وصل شویم، ولی اتصالات آن به صورت رندوم، هر چند تا یکی قطع می‌شود. به عنوان مثال از پنج باری که به آدرس خاصی از اینستاگرام وصل می‌شویم، سه بار را جواب نمی‌گیرم و Time out و فقط دو بار موفق می‌شویم. در صورتی که اگر ارتباط در کل مشکل داشته باشد، من اصلا نباید جواب بگیرم؛ بنابراین وقتی چنین موردی را تجربه می‌کنیم، یعنی اختلال عمدی است و یک نفر دارد اختلالاتی را ایجاد می‌کند.»
اقبال همچنین با مقایسه اتفاق رخ‌داده با آنچه که ما در نسخه فیلترینگ در کشور چین مشاهده می‌کنیم، گفت:
«اگر یک سری تست‌های پیشرفته‌تر انجام دهیم، مشاهده می‌کنیم که گاهی اوقات که ارتباط برقرار و وسط ارتباط، دیتاهایی ارسال می‌شود که مربوط به خود اینستاگرام نیست. این مهم که اثر انگشت سرویس فیلترینگ چین را هم دارد، حاکی از آن است که ما با اختلال عمدی مواجه هستیم.»
مارسل اومنس، متخصص مقابله با سانسور اینترنت که در مورد سانسور اینترنت در چین پژوهش کرده، در رابطه با توضیحات اقبال به زمانه چنین توضیح می‌دهد:
دلایلی که کارشناس [در گفتوگو با انتخاب] ارائه می‌دهد، با در نظر گرفتن تجربه‌ی کاربرها داخل ایران، محتمل به نظر می‌رسند. اختلال ایجاد کردن در برخی سرویس‌ها نسبت به دیگر سرویس‌ها کاری است که در چین هم مشاهده می‌کنید و اینکه «دیتاهایی ارسال می‌شود که مربوط به خود اینستاگرام نیست» استراتژی‌ای است که چین هم برای سانسور کردن یک سرویس به‌خصوص عموماً از آن استفاده می‌کند.
این پژوهشگر اینترنت همچنین به این نکته اشاره کرد که شرکت ارتباطات زیر ساخت از چند روز پیش به کارکنان خود در مورد برخی تغییرات اطلاع داده بود. او گفت:
«روز گذشته و دو روز قبل، شرکت زیرساخت به افرادی که در کار‌های فنی هستند، پیامکی فرستاد مبنی بر اینکه ما قرار است تغییراتی داشته باشیم و این تغییرات باعث اختلال در اینترنت می‌شود و ممکن است قطعی داشته باشیم. این یک مسئله قابل قبول و عادی است، ولی ما دیدیم که در اثر این تغییرات، فقط اینستاگرام و گیت‌هاب مشکل پیدا کردند، در صورتی که تغییرات روی همه چیز تاثیر می‌گذارد. چنین اتفاقی به معنای تغییرات روی سیستم فیلترینگ است و سوال اصلی اینجاست که چرا تغییرات سیستم فیلترینگ باید روی چیزی که فیلتر نیست، تاثیر بگذارد؟ این امر نشان می‌دهد که احتمالا چیزی که الان فیلتر نیست، در حال اختلال پیدا کردن است.»
هرچند اقبال به انتخاب می‌گوید که «همه این موارد نشان از سیستم پیچیده‌ای است که این سیستم رفتاری شبیه سیستم فیلترینگ چین است» اومنس هنوز نشانه‌های یک سیستم پیچیده را در این رویدادها تشخیص نمی‌دهد و می‌گوید:
اما اتفاقی افتاده، به باور من نشان‌دهنده یک «سیستم پیچیده سانسور کردن» نیست که به سیستم پیچیده‌ی بررسی ژرف بسته‌های دیتا (Deep-packet inspection) اشاره کند ــ چیزی که «سومین سطح فیلرتینگ» می‌خوانیم.
وزیر ارتباطات و وعده چندصدبرابر شدن سرعت اینترنت
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات در دولت سیزدهم بدون اشاره به موضوع روز یعنی اختلال فراگیر در اینترنت، از سرعت خوب اینترنت ایران سخن گفت و وعده چندصدبرابر شدن سرعت اینترنت در برخی شهرهای ایران را مطرح کرد. او گفت:
در هفته دولت ما شاهد افتتاح پروژه فیبر نوری منازل و کسب و کار‌ها در چند شهر خواهیم بود که با ادامه آن مردم سرعت‌های چند صد برابری اینترنت را شاهد خواهند بود.
وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات در حاشیه جلسه هیات دولت گفت که «سرعت اینترنت افزایش یافته است. میزان دقیق آن را نمی‌دانم، اما افزایش یافته و به طور متوسط به حدود ۲۷ مگابیت بر ثانیه رسیده است. البته در حوزه ارتباطات ثابت وضعمان خوب نیست و این را بارها گفته‌ایم.»
بنا بر گزارش نهادهای ناظر بر وضعیت اینترنت، در دو ماه اخیر بارها دسترسی کاربران به اینترنت مختل شده است و سرعت در برخی مناطق به شکل چشمگیری کاهش یافته است. در تمامی این موارد وزیر ارتباطات دولت سیزدهم و مقام‌های مسئول منکر وجود مشکل ساختاری شده‌اند و تنها به تکذیب خبرها و گزارش‌ها و یا دادن وعده‌هایی برای بالارفتن کیفیت و سرعت بسنده کرده‌اند.
وبسایت radiozamaneh.com در تلاش است تا اثر سانسور را کاهش دهد. تلاش زمانه بر این متمرکز است که محتواهای تازه را حتی تحت شرایط سانسور ارائه دهد. اکنون ما در وبسایت زمانه از تکنولوژی تازه و منحصر به‌فردی استفاده می‌کنیم که تنها با یکبار استفاده از وی‌پی‌ان در بازدید نخست، در دفعات دیگر برای بازدید از سایت نیازی به فیلترشکن ندارید.
پس از اینکه از وبسایت ما بازدید کنید، برخی از راهنماهای مهم ما برای ارتباط برقرار کردن هنگام قطعی اینترنت، حتی در صورت محو شدن اینترنت نیز قابل دسترس باقی خواهند ماند. شما می‌توانید مقاله‌ها را برای اینکه آفلاین در دسترس باقی بمانند، نشان‌گذاری (بوکمارک) کنید. همچنین می‌توانید از ویژگی «به اشتراک‌گذاری نزدیک» استفاده کنید که اجازه می‌دهد محتوای وبسایت را با افراد نزدیک به خودتان مشترک شوید، بدون اینکه نیاز به اتصال به اینترنت داشته باشید. از دیگر تلاش‌های ما در این بخش تهیه یک چک لیست امنیت و گذر از سانسور است. در این بخش زمانه چند سرویس کارآمد برای عبور از سانسور را به شما معرفی خواهد کرد. از جمله نگاه کنید به «پس‌کوچه»، «توشه» و «سایفون» در وبسایت زمانه.