محمد مرندی، مشاور و عضو هیئت ایران در دور جدید مذاکرات احیاء برجام ادعا کرد که جمهوری اسلامی هیچگاه خروج نام سپاه پاسداران از فهرست تحریمها را به عنوان پیش شرط بازگشت به تعهدات برجامی مطرح نکرده است.
او گفت خروج نام سپاه از فهرست تحریمها «همیشه مطرح بوده اما اینکه ایران خروج سپاه از لیست سازمانهای تروریستی و تحریم را به عنوان پیش شرط ایران برای توافق مطرح کند، اصلا چنین چیزی مطرح نبوده و این موضوع صحت ندارد.»
مذاکرات احیای برجام به دلیل پافشاری ایران و آمریکا بر مواضع خود چند ماه است که متوقف شده و نشست دوحه نیز نتوانست راهی برای ادامه توافق بگشاید.
در چنین شرایطی لحن تهران و واشنگتن هر دو تغییر کرده است. آمریکا میگوید که امیدوار به بازگشت به برجام و نتیجهبخش بودن مذاکرات نیست و از همین رو گزینه های دیگر را بررسی میکند و ایران هم آشکارا از توان دستیابی به سلاح هستهای در زمانی کوتاه حرف میزند، موضعی که تحلیلگران آن را به برنامه ایران برای دستیابی به امتیازات اقتصادی بیشتر در مذاکرات تعبیر کردهاند.
جوزب بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیشتر در مقالهای نوشته بود پس از ۱۵ ماه مذاکرات فشرده و سازنده در وین و تعامل با طرفین به این نتیجه رسیده برای سازشهای اصولی جایی باقی نمانده است.
بورل متن پیشنهادی خود را که چندی قبل انتشار یافت، بهترین امکان برای بازگشت دو طرف به برجام عنوان کرده و نوشته است «هیچ جایگزین مؤثر دیگری را در دسترس نمیبیند».
او به ایران توصیه کرده برای جلوگیری از زیان اقتصادی بیشتر و خروج از انزوا این متن را بپذیرد.
در ایران اما لحن مذاکراه کنندگان از چندی قبل تغییر کرده و ضربالاجلهای تعیین شده از سوی ایالات متحده آمریکا و اروپا تا به حال پذیرفته نشده است.
تهران میگوید که خواستار تضمین باقی ماندن ایالات متحده در برجام حتی در صورت شکست دموکراتها در انتخابات ریاست جمهوری بعدی، و ضمانت تأمین نفع اقتصادی برجام برای ایران است.
محمد مرندی، مشاور ارشد هیئت مذاکره کننده ایران در این باره گفت: «آمریکا هنوز نپذیرفته که تضمینهای لازم برای اجرای کامل برجام در دوره بایدن را بدهد».
دولت بایدن امیدوار بود بتواند توافقی که با خروج یکطرفه دونالد ترامپ شکشت خورد را دوباره احیا کند. پیشنهادها و زبان واشنگتن اما تا به حال گرهگشا نبوده است و تهران هم به واسطه افزایش قیمت نفت و تحولات جهانی پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین، راه دیگری را در پیش گرفته است.
راب مالی، نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران در تازهترین واکنش خود گفته امیدی ندارد ایران پیشنهاد بورل را بپذیرد و از نظر او برجام مُرده است.
ایران پس از خروج آمریکا از برجام سطح و غلظت غنی سازی اورانیوم را افزایش داده و دسترسی آژانس بینالمللی انرژی اتمی را به دوربین های نظارتی که به گفته مقامهای جمهوری اسلامی «فراپادمانی» و «داوطلبانه» نصب شده بودند، محدود کرده است.
آخرین دور مذاکرات غیرمستقیم بین واشنگتن و تهران یک ماه پیش در قطر بدون هیچ پیشرفت و تعیین تاریخی برای دور بعد پایان یافت. بایدن هم در جریان سفر خود به خاورمیانه گفت که ایالات متحده «برای همیشه منتظر» نخواهد بود تا ایران به پیشنهادات روی میز پاسخ دهد.
اتحادیه اروپا اما همچنان امیدوار است که بتواند راهی برای توافق دو طرف باز کند تا هم از آنچه که خطر ایران هستهای میخواند جلوگیری کند و هم جایگزینی برای انرژی تحریم شده روسیه بیابد.