بیش از ۹ ماه از انتخابات پارلمانی عراق در ماه اکتبر گذشته است. قانون‌گذارانی که وظیفه انتخاب رئیس‌جمهوری و نخست‌وزیر را داشتند، به توافق نرسیده‌اند و کشور به رکورد ۲۹۰ روز بدون رئیس دولت یا کابینه رسید.
طولانی‌ترین بن‌بست سیاسی از این گونه در سال ۲۰۱۰ رخ داد، زمانی که پس از ۲۸۹ روز نوری المالکی، دومین دوره نخست‌وزیری خود را آغاز کرد.
در حال حاضر دولت مستعفی مصطفی الکاظمی به اداره کشور ادامه می‌دهد. اگر احزاب نتوانند بر سر تشکیل دولت جدید به توافق برسند، الکاظمی ممکن است تا زمان برگزاری انتخابات جدید به‌عنوان سرپرست نخست‌وزیری باقی بماند.
این بن‌بست سیاسی موجب شده است که عراق بودجه‌ای برای سال ۲۰۲۲ نداشته باشد و پروژه‌های زیرساختیِ بسیار مورد نیاز و اصلاحات اقتصادی متوقف شوند.
عراقی‌ها می‌گویند، حتی در شرایطی که بغداد به دلیل قیمت بالای نفت خام درآمد بی‌سابقه‌ای کسب می‌کند و از زمان شکست داعش در پنج سال پیش، شاهد هیچ جنگ بزرگی نبوده، چنین وضعیتی بیکاری را تشدید می‌کند و خدمات را کاهش می‌دهد.
محمد محمد، کارمند بازنشسته دولت که ۶۸ سال سن دارد و از شهر ناصریه واقع در جنوب عراق است به رویترز گفت:
«دولتی وجود ندارد، بنابراین بودجه‌ای نیز وجود ندارد، خیابان‌ها همچنان پر از چاله هستند و برق و آب کمیاب است. مراقبت‌های بهداشتی کم و بخش آموزشی هم ضعیف شده است.»
شرایطی مشابه در سال ۲۰۱۹ به اعتراضات گسترده در سراسر بغداد و جنوب عراق منجر شد.
تظاهرکنندگان خواستار برکناری احزاب و رهبرانی شدند که از زمان حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ و سرنگونی حکومت صدام حسین، در قدرت بودند. مردم این احزاب را متهم به فساد گسترده‌‌ای کردند که مانع از پیشرفت عراق می‌شد. نیروهای امنیتی و شبه‌نظامیان صدها معترض را کشتند و اعتراضات در سال ۲۰۲۰ خاموش شد.
مصطفی الکاظمی در واکنش به این اعتراضات به‌عنوان نماینده آشتی روی کار آمد و قول داد قاتلان معترضان را مجازات و انتخابات زودهنگام برگزار کند. این انتخابات ۱۰ اکتبر برگزار شد.
اکنون بیشتر کسانی که دست به اعتراض زدند امید خود را به تغییر از دست داده‌اند.
علی الخیالی، فعال ضد دولتی که در تظاهرات شرکت کرده است، در این‌باره گفت:
«هر دولتی تشکیل شود، از افراد و احزابی تشکیل خواهد شد که دوستان ما را کشتند.»
تشکیل دولت عراق اغلب ماه‌ها طول می‌کشد و نیاز به توافق همه احزاب سیاسی اصلی دارد.
از زمان سرنگونی صدام، احزاب شیعه که اکثریت جمعیت این کشور را نمایندگی می‌کنند، پست نخست‌وزیری، کردها مقام ریاست‌جمهوری و سنی‌ها ریاست مجلس را در اختیار دارند.
تشدید اختلافات این گروه‌ها روند تشکیل دولت را طولانی کرده است.
در اردوگاه شیعیان، مقتدی صدر که بزرگترین پیروز انتخابات اکتبر بود، ماه گذشته پس از آن‌که نتوانست بدون رقبای شیعه خود دولت تشکیل دهد، ۷۴ قانونگذار ائتلاف خود را از پارلمان خارج کرد. اکثر گروه‌های شیعه رقیب مقتدی صدر شاخه‌های شبه‌نظامی مسلح به سلاح‌های سنگین دارند و از سوی ایران حمایت می‌شوند.
عقب‌نشینی صدر ده‌ها کرسی پارلمان را به این گروه‌ها واگذار کرد اما صدر اعلام کرده است که اگر این گروه‌ها تلاش کنند دولتی تشکیل دهند که او با آن موافق نباشد، می‌تواند پایگاه میلیون‌ها نفری خود و شبه‌نظامیانش را وارد میدان کند.
مقتدی صدر در این ماه عملاً نامزدی نوری المالکی، رقیب سرسخت خود را رد کرد و در توییتی نخست‌وزیر سابق را به فساد مالی متهم کرد.
رقبای صدر در «چارچوب هماهنگی شیعیان عراق» که مورد حمایت ایران است، شامگاه دوشنبه ۳ مرداد / ۲۵ ژوئیه فردی به نام محمد شیاع السودانی را به‌عنوان نامزد مقام نخست‌وزیری عراق معرفی کردند، اما صدر ممکن است با نامزدی او نیز مخالفت کند زیرا السودانی متحد المالکی است.
یکی از اعضای حزب مقتدی صدر که نخواست نامش فاش شود به رویترز گفت «السودانی سایه المالکی است».
محمد شیاع السودانی ۵۲ ساله، نماینده کنونی پارلمان عراق است و سابقه وزارت و استانداری دارد.
امروز چهارشنبه ۵ مرداد / ۲۷ ژوئیه صدها نفر از حامیان مقتدی صدر در اعتراض به نامزدی محمد شیاع السودانی در مقابل منطقه سبز بغداد، محل ساختمان‌های دولتی دست به تظاهرات زدند. آن‌ها یک دیوار بتنی را پایین کشیدند و وارد منطقه سبز شدند. نیروهای امنیتی برای پراکنده کردن آن‌ها از ماشین آب‌پاش استفاده کردند.
از سوی دیگر، اختلاف میان احزاب اصلی کُرد که اقلیم کردستان عراق را اداره می‌کنند، مانع از انتخاب رئیس‌جمهوری شده است. در عراق رئیس‌جمهوری پس از انتخاب از سوی پارلمان، نخست‌وزیر را معرفی می‌کند.
اتحادیه میهنی کردستان از سال ۲۰۰۳ ریاست جمهوری را برعهده دارد. رقیب آن، حزب دمکرات کردستان که بیشترین آرای کُردها در انتخابات اکتبر را به‌دست آورد، بر نامزد خود برای ریاست جمهوری اصرار دارد. به نظر می‌رسد هیچ یک از دو طرف حاضر به کوتاه آمدن نیستند.
شیروان دوبردانی، یکی از نمایندگان حزب دموکرات کردستان گفت:
«ما تاکنون نتوانسته‌ایم به توافق برسیم. پست ریاست جمهوری نباید فقط برای یک حزب کُردی مادام‌العمر باشد.»
شبکه العربیه و وب‌سایت روسیا الیوم به نقل از منابع آگاه اعلام کردند که سردار اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، صبح چهارشنبه ۵ مرداد / ۲۷ ژوئیه برای دیدار با سران احزاب شیعه و گفت‌وگو درباره تشکیل دولت جدید در عراق وارد بغداد شده است.
این منابع افزوده‌اند قاآنی چهارشنبه شب با مسئولان «چارچوب هماهنگی شیعیان عراق» و برخی دیگر از نیروهای سیاسی این کشور دیدار خواهد کرد.
جمهوری اسلامی ایران همواره متهم شده که در امور داخلی عراق دخالت می‌کند و با استفاده از نفوذ خود در میان گروه‌های نیابتی‌اش در عراق مانع از خروج این کشور از بن‌بست سیاسی می‌شود.