رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی دوشنبه ۲۵ ژوئیه/ ۳ مرداد در مصاحبه با شبکه تلویزیونی سیانان گفت مذاکرات احیای برجام میان ایران و قدرتهای جهانی به مرحله حساسی رسیده و فضا برای حصول توافق روز به روز تنگتر میشود.
او با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی بدون نظارت و بازرسیهای آژانس، به پیشبرد فعالیتهای هستهای خود ادامه میدهد، گفت: بستن راه بازرسی و خاموشکردن دوربینهای نظارتی، نقش آژانس بینالمللی انرژی اتمی در مذاکرات هستهای را بهعنوان ضامن، با چالش مواجه کرده و وضعیت نامطلوبی بهوجود آورده است.
او افزود: «اگر ایران اعتماد جامعه جهانی را میخواهد، باید تمام قابلیت نظارتی و بازرسی آژانس را برگرداند».
رافائل گروسی هشدار داد:
«اگر توافق حاصل نشود، وارد مرحلهای بسیار نامشخص خواهیم شد که در آن جمهوری اسلامی غنیسازی اورانیوم را در سطح بالایی ادامه میدهد اما بر آن نظارتی از سوی آژانس وجود ندارد.»
ایران در واکنش به قطعنامه آژانس بینالمللی انرژی اتمی در خردادماه امسال بخشی از فرآیند نظارت این نهاد را به حالت تعلیق درآورد، از جمله خاموشکردن ۲۷ دوربین نظارتی آژانس. قطعنامه شورای حکام به دلیل تعلل ایران در پاسخ به ابهامات در مورد منشاء وجود مواد هستهای در سه مکان اعلام نشده صادر شد.
مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در پاسخ به سوالی درباره برنامه هستهای ایران گفت: «برآورد ما از وضعیت کنونی این است که در حال حاضر ایران روز بهروز حجم بیشتری از اورانیوم را در سطح بالایی غنیسازی میکند و به تعداد سانتریفیوژهای پیشرفته خود که برای اینکار لازماند، میافزاید.»
او خاطرنشان کرد:
«باید تاکید کنم که آژانس، اطلاعاتی در اختیار ندارد که ثابت کند جمهوری اسلامی ایران در حال ساخت بمب اتمی است اما در عینحال نوع فعالیتی که در ایران انجام میشود بسیار مرتبط با این رویه است و بیمعنا نیست. این سطح بالا از غنیسازی ۹۰ درصدی بسیار به درجه تسلیحاتی نزدیک است.»
گروسی پیشتر هم در مصاحبهای با روزنامه اسپانیایی ال پائیس گفته بود: برنامه هستهای ایران «به جلو پیش میرود» و آژانس بینالمللی انرژی اتمی نظارت بسیار محدودی بر آنچه در حال رخ دادن است، دارد.
روز دوشنبه، ساعاتی پیش از انتشار اظهارات رافائل گروسی، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران از خاموشماندن دوربینهای بازرسی آژانس خبر داد و گفت: «ایران در مقابل شبههافکنی غربیها ساکت نمیماند و نظارتهای فراپادمانی همچنان متوقف خواهد ماند». اسلامی اعلام کرد دوربینهای آژانس تا تعیین تکلیف مذاکرات برجام خاموش میمانند و افزود: «دوربینهای فراپادمانی یا بهاصطلاح برجامی به توافقنامه برجام ربط دارد اگر غربیها به این توافقنامه برگشتند و وقتی اطمینان حاصل کردیم شیطنتی انجام نمیدهند برای این دوربینها تصمیمگیری میکنیم.»
روابط ناظر سازمان ملل متحد بر فعالیت هستهای در جهان با جمهوری اسلامی در خرداد و پس از صدور قطعنامه شورای حکام آژانس رو به افول گذاشت. ایران اساساً تمام تجهیزات نظارتی آژانس را که بر اساس توافق هستهای سال ۲۰۱۵ با قدرتهای جهانی نصب شده بود، برچید و گفت که این نظارتها داوطلبانه و فراپادمانی بوده است.
این تجهیزات نظارتی شامل دوربینها و ابزارهای سنجش میزان و سطح غنیسازی است و مقامهای تهران نصب آنها را اقدامی داوطلبانه برای نشان دادن حسن نیت دانستند و گفتند که با قطعنامه آژانس دیگر زمینهای برای این حسن نیت باقی نمانده است. گروسی در آن زمان گفت که این اقدام میتواند «ضربه مهلکی» به شانس احیای توافق برجام وارد کند.